آب شیرین کن امارات با خلیج فارس چه کرد؟

خلیج فارس، یکی از بزرگترین خلیج‌ها در جهان، در جنوب غربی آسیا واقع شده و به‌عنوان یکی از مسیرهای حیاتی جهانی برای تجارت و نفت شناخته می‌شود. این خلیج، سواحل طولانی و ساحل‌های زیبا را در اختیار دارد و به‌عنوان یک منطقه استراتژیک در اقتصاد و امنیت جهانی اهمیت دارد. آب‌های فراتر از حد، جزیره‌های دلفین، و ساحل‌های تاریخی مانند دبی و مواقع تاریخی نظیر بستک، از جمله جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی این منطقه محسوب می‌شوند.

نیویورک‌تایمز گزارشی از تغییراتی که به واسطه شیرین‌کردن آب خلیج فارس توسط امارات رخ می‌دهد منتشر کرده است. در این گزارش نوشته شده که امارات همچنان به آب‌رسانی به دوبی با استفاده از شیرین‌کردن آب خلیج فارس ادامه می‌دهد که خطر بزرگی برای منابع طبیعی و جاذبه‌های زیستی سومین خلیج بزرگ جهان به‌ حساب می‌آید.

این روش حدود پنج دهه‌ است که به‌عنوان راه اصلی تأمین آب امارات شناخته می‌شود و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله بحرین، کویت، عربستان سعودی و قطر نیز سیاست نمک‌زدایی از آب‌ها را برای تأمین آب شرب خود اتخاذ کرده‌اند. براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده است، در صورت عدم تصمیم‌گیری فوری، تا سال ۲۰۵۰ شاهد حداقل پنج درجه فارنهایت افزایش دما در آب‌های خلیج فارس خواهیم بود که گرم‌ترشدن بیش از ۵۰ درصد مساحت منطقه را به‌همراه خواهد داشت. نه‌تنها نمک‌زدایی، بلکه ساخت‌وساز جزایر مصنوعی امارات مانند نخل جمیرا هم موجب خواهد شد تا طی ۱۹ سال آینده، ساکنان آنها افزایش احتمالی دمای هوا تا ۱۳ درجه‌ را تجربه کنند.

اگرچه مسئولان دوبی برای جلوگیری از این رخدادها دست به اقداماتی زده‌اند، با‌این‌حال فشارها روی امارات هم‌زمان با برگزاری اجلاس جهانی آب‌وهوای سازمان ملل موسوم به COP۲۸ افزایش یافته است.

پیش‌ازاین نیز دولت امارات و برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج فارس به‌دلیل استفاده از منابع سوخت‌های فسیلی شدیدا مورد انتقاد قرار گرفته بودند.

«فیصل المرزوقی»، پروفسور وابسته به دانشگاه خلیفه و محقق حوزه نمک‌زدایی، از پیامدهای افزایش شوری آب خلیج فارس گفت: «افزایش میزان شوری خلیج فارس خطرناک است؛ زیرا آب این خلیج ذاتا شور است و بالارفتن سطح شوری می‌تواند تنوع زیستی خلیج فارس را تهدید کند». در حالت عادی میزان شوری آب‌های خلیج فارس تقریبا ۳.۵ الی ۴.۵ درصد است و افزودن نمک بیشتر می‌تواند این خلیج را آسیب‌پذیرتر کند.

مسئله دیگر، تهدیدات به‌وجودآمده برای تنوع زیستی این خلیج است. متأسفانه تاکنون نزدیک به ۷۰ درصد صخره‌های مرجانی از بین رفته‌اند و ۲۱ گونه ماهی وابسته به مرجان‌ها در معرض انقراض قرار دارند. همچنین علفزارهای دریایی این منطقه هم بر اثر افزایش میزان شوری و دمای آب با مشکل مواجه‌اند. طبق اعلام سازمان آب و برق دوبی، آنها آب آشامیدنی حدودا ۴.۷ میلیون نفر در شهر را تأمین می‌کنند که نزدیک ۳.۶ میلیون نفر آن را گردشگران تشکیل داده‌اند و پیش‌بینی‌‌ها از افزایش تقاضای آب آشامیدنی تا سال ۲۰۴۰ حکایت دارند.

براساس گزارش این سازمان، این شرکت تقریبا ۱۶۳.۶ میلیارد گالن آب را نمک‌زدایی کرده که به‌ازای هر گالن آب نمک‌زدایی‌شده، به‌صورت میانگین ۱.۵ گالن آب‌نمک در خلیج رها می‌شود. علاوه‌‌براین، بخش عمده آب آشامیدنی دوبی در مجتمع برق و نمک‌زدایی جبل‌علی، بزرگ‌ترین نیروگاه تولید هم‌زمان آب و برق در جهان تولید می‌شود که یکی از عوامل اصلی آلودگی زیست‌محیطی است؛ زیرا انرژی ۴۳ نیروگاه نمک‌زدایی جبل‌علی با سوخت‌‌های فسیلی به‌ دست می‌آید. هرچند در سال ۲۰۲۱، امارات تصمیم متفاوتی گرفت تا مجتمع‌های تصفیه‌کننده روش اسمز معکوس را به‌عنوان مؤثرترین و مفیدترین راه شیرین‌کردن آب به‌ کار بگیرند. بااین‌حال، بیشتر کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن امارات از فناوری قدیمی‌تری به نام تقطیر چندمرحله‌ای استفاده می‌کنند که میزان حرارت را مبنای فعالیت خود قرار می‌دهد.

زمانی که امارات پروژه نمک‌زدایی را آغاز کرد، باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کرد که تقطیر چندمرحله‌ای بتواند میزان شوری نسبتا بالای خلیج فارس را مدیریت کند، اکنون اما شیوه جدیدتر می‌تواند میزان شوری دریا را در سطح مناسبی حفظ کند. طی دهه‌های گذشته، تأمین آب از خلیج فارس یکی از سیاست‌های اتخاذ‌شده اماراتی‌ها برای حفظ زیبایی‌ و جاذبه‌های گردشگری دوبی بوده است. اگرچه این روش تاکنون آسیب‌های قابل‌توجهی به خلیج فارس وارد کرده، تغییر شیوه نمک‌زدایی با اسمز معکوس و همچنین بهره‌گیری از منابع‌ تجدیدپذیر کورسوی امیدی برای حفظ این خلیج و گونه‌‌های زیستی آن خواهد بود.