کابوس مستاجران در سال جدید / اجاره مسکن صعودی شد؟

تورم در بازار مسکن یکی از موضوعاتی است که اغلب به عنوان یک چالش برای اقتصاد و جوامع شناخته می‌شود. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌های مسکن به طور مستمر و ناپایدار افزایش می‌یابد.

در حالی به فصل نقل و انتقالات بازار مسکن چند ماهی فرصت باقیست که کارشناسان معتقد هستند بازار مسکن و اجاره‌بها، سالی متفاوت را در امسال به لحاظ تکانه‌های ارزی و کاهش سرمایه‌گذاری سپری خواهد کرد.

«فردین یزدانی» کارشناس اقتصاد مسکن در پاسخ به این پرسش که حال و روز این روزهای بخش مسکن به خوبی نشان می‌دهد که نباید انتظار آرامش در بازار مسکن داشت؟ گفت: اگر به آمارهای سال گذشته دقت کنید متوجه خواهید شد که اجاره نشینی در کشور رشد داشته است. آمارهای ۱۰ سال گذشته نیز نشان می‌دهد که تعداد مستاجران روند صعودی داشته است.

او در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود آمار رشد مستاجران در سال‌های گذشته بسیار نگران‌کننده است و اگر واحدهای نهضت ملی مسکن هر چه سریعتر به اتمام نرسد باید منتظر رشد تعداد مستاجران و کوچ آنها به شهرهای اقماری باشیم؟ گفت: اگر آمارها به درستی از بخش مسکن اعلام شود بسیاری از مشکلات نیز کاهش و بهتر می‌توان برای بخش مسکن نسخه پیچید. شاید آمار زندگی ۶ میلیون خانوار به صورت مسکن‌های استیجاری تا حدودی دقیق و صحیح باشد اما اگر هم دقیق نباشد به این عدد نزدیک است.

یزدانی در ادامه در پاسخ به این سوال که سال گذشته مسکن تا حدودی افت قیمت داشت پس نباید اینطور استنباط کرد که حتما قیمت مسکن و اجاره بها که تابعی از قیمت مسکن است امسال افزایش یابد؟ گفت: در سال ۱۴۰۲ و شاید در ماه‌های پایانی سال قیمت مسکن تحت تاثیر برخی اخبار سیاسی و همچنین افت نرخ ارز دچار افت قیمت شد. اما عدم تولید مسکن به اندازه کافی باعث شد تا نرخ اجاره بها افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

کارشناس اقتصاد مسکن ادامه داد: البته رشد اجاره بها به شکلی بود که کاملا قابل ملموس بود به طوریکه عدد اجاره بها از نرخ تورم عمومی هم بیشتر افزایش داشت. به هر حال اجاره بها تابع قیمت مسکن و تا حدودی مطابق با تورم عمومی است اما تبعیت از تورم عمومی هم در برخی مواقع رخ می‌دهد.

وی افزود: پیش‌بینی بنده این است که امسال نیز تورم در بخش اجاره بالاتر از تورم عمومی و سایر کالاهای مصرفی باشد. به تبع آن، فشار اجاره‌بها هم بر روی خانوار و به خصوص خانوارهای کم‌درآمد بیشتر خواهد بود.

به هر حال باید اذعان کرد که مشکل اجاره بها با اعطای وام ودیعه و ورود چند واحد مسکونی مهر و نهضت ملی مرتفع نخواهد شد

کارشناس اقتصاد مسکن تصریح کرد: به هر حال باید اذعان کرد که مشکل اجاره بها با اعطای وام ودیعه و ورود چند واحد مسکونی مهر و نهضت ملی مرتفع نخواهد شد. بر اساس طرح جامع مسکن باید سالانه ۱ میلیون مسکن تولید شود تا عرضه، پاسخگوی تقاضا باشد. وقتی مسکن با کاهش سرمایه‌گذاری مواجه و تولید کاهش می‌یابد نباید منتظر معجزه برای بخش اجاره بود.

یزدانی در پایان یادآوری کرد: شاید برخی اقدامات مثل اعطای تسهیلات بانکی و یا تعیین سقف اجاره بها بتواند به صورت مقطعی جلوی افزایش قیمت‌ها را بگیرد اما تا زمانی که اقتصاد کلان بیمار است نباید انتظار داشت اقتصاد مسکن نیز روزهای خوبی سپری کند.

فرشید پورحاجت دبیر کانون سراسری انبوه سازان مسکن در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان امسال بازار اجاره آرامی را انتظار داشت؟ گفت: به خوبی می‌دانید که بازار اجاره تابعی از بازار مسکن است. پس وقتی شاهد تورم در بخش مسکن طبق گزارش جدید بانک مرکزی هستیم نباید انتظار داشته باشیم که بازار اجاره، بازاری آرام و بدون تورم داشته باشیم.

وی در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌رسد تعداد مستاجران در این سال‌ها فزونی داشته است؟ خاطر نشان کرد: اگر آمارهای ۱۰ سال قبل را رصد کنید، رشد اجاره نشینی در کشور افزایشی بوده است و حدود شش میلیون خانوار به صورت مسکن‌های استیجاری زندگی می‌کنند. اما باز هم تاکید می‌کنم که اقدامات کوتاه مدت نمی‌تواند بازار اجاره مسکن را آرام کند. تعادل عرضه و تقاضا در بازار به هم خورده است و به میزانی که تقاضا افزایش پیدا می‌کند تولید مسکن صورت نمی‌گیرد.

پورحاجت تصریح کرد: تعادل عرضه و تقاضا در بازار به هم خورده است و به میزانی که تقاضا افزایش پیدا می‌کند تولید مسکن صورت نمی‌گیرد. آمارهای شهرداری‌ها نشان می‌دهد که صدور پروانه ساختمانی افت داشته است و با کمبود عرضه‌ای که در بازار مسکن وجود دارد، رشد اجاره بها بیشتر از حد تورم را شاهد خواهیم بود.

به نظر می‌رسد در فصل نقل و انتقالات مسکن باز هم شاهد یک رویارویی عجیب میان مالکان و مستاجران خواهیم بود. از یک سو تورم عمومی بر تمام نرخ کالاها تاثیر گذاشته و آنها را گران تر از قبل خواهد کرد و از یک سو مالکان و موجران تلاش خواهند کرد با اجاره داری تا حدودی هزینه‌های خود را پوشش دهند.

به هر سوی به نظر می‌رسد امسال نیز دولت کار مشکلی در پیش دارد و چاره‌ای جز اینکه اقدامات مقطعی برای کاهش التهاب بازار مسکن و اجاره بها انجام دهد نداشته باشد.

بر اساس طرح ساماندهی اجاره‌بها و مسکن قرار است تا سقف افزایش اجاره خانه برای هر استان جداگانه و متناسب با نرخ تورم عمومی تعیین شود و به شورای‌عالی مسکن اجازه داده شده که این موضوع را بررسی و افزایش را اعلام کند.

در این طرح پیش‌‎بینی شده که شورای‌عالی مسکن در هر سال نرخ تورم مسکن را بررسی ‌کند، اگر این نرخ تورم از نرخ تورم عمومی که بانک مرکزی اعلام می‌کند، بیشتر باشد، اجازه دارد براساس نرخ تورم سقف افزایش قیمت اجاره‌بها را اعلام کند.

به نظر می‌رسد این طرح با سایر طرح‌های قبلی تا حدودی متفاوت باشد چرا که این کار را شورای‌عالی مسکن انجام می‌دهد، نه هیأت دولت یا سران سه قوه و همچنین یک مکانیزم هم برای آن پیش‌بینی و تعریف شده که آن هم متأثر از بازار است و صرفاً دستوری نیست. امید است این طرح نیز راه به جایی ببرد و نتیجه مثبت آن به نفع مستاجران و عموم مردم باشد.