اقدام ویژه بانک مرکزی در خصوص چک‌های برگشتی
بانک مرکزی در دولت سیزدهم با رویکرد استفاده بهینه از ظرفیت‌های فناوری‌های اطلاعاتی اقدامات مختلفی انجام داده است که می‌توان به راه‌اندازی و به روزرسانی سامانه‌هایی مانند سیاق، چکاد و غیره اشاره کرد.
بانک مرکزی در راستای توسعه فناوری‌های نوین اقداماتی مانند اجرای ماده ۱۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و تسهیل راه‌اندازی سامانه مؤدیان، راه‌اندازی سامانه سیاق (سامانه یکپارچه‌سازی و برخط‌سازی احکام قضایی)، سامانه محچک (سامانه مسدودی موجودی حساب دارنده چک برگشتی)، سامانه چکاد (چک امن دیجیتال)، سامانه صیاد (پیچک)، سامانه پل (پرداخت لحظه‌ای)، استقرار نظام سنجش اعتبار (اعتبارسنجی)، بروزرسانی سامانه تسهیلات فرزند آوری و ازدواج و راه‌اندازی درگاه پرداخت حسابی (پل پی) را انجام داده است.
عملیات اجرای ماده ۱۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و تسهیل راه‌اندازی سامانه مؤدیان در سال ۱۳۹۸ شروع و در سال ۱۴۰۱ به پایان رسید.
در این زمنیه ۱۱ میلیون پایانه به پرونده مالیاتی متصل شده که از این تعداد اتصال ۶.۵ میلیون پایانه در زمستان سال ۱۴۰۰ و اتصال ۳.۴ میلیون پایانه در سال ۱۴۰۱ عملیاتی شده است.
همچنین پیاده‌سازی سامانه سیاق در سال ۱۳۹۸آغاز شد و عملیات اجرایی آن در سال ۱۴۰۱ به پایان رسید. با راه‌اندازی سامانه سیاق متوسط زمان اجرای احکام از ۲۰۰ روز به ۴ دقیقه کاهش پیدا کرده است. در نتیجه راه‌اندازی این سامانه تعداد احکام قضائی ارسالی به بانک‌ها، از ۱.۷ میلیون در سال ۱۴۰۰ به ۲.۶ میلیون در خردادماه ۱۴۰۲، افزایش داشته است و همچنین پاسخ بانک‌ها از ۵.۲ میلیون در سال ۱۴۰۰ به ۶.۲۳ میلیون در سال ۱۴۰۲ افزایش داشته است.
عملیات اجرایی سامانه محچک در سال ۱۳۹۹ با هدف مسدودسازی مبلغ برگشت چک از موجودی حساب‌های صادرکننده چک و ابطال مسدودسازی مبلغ در صورت رفع سوءاثر چک آغاز و در سال ۱۴۰۱ این پروژه به بهره‌برداری کامل رسید.
مهم‌ترین دستاورد راه‌اندازی این سامانه، برگشت قابلیت اتکاء و افزایش اعتبار چک و رونق کسب‌وکارهای مبتنی بر چک، کاهش زمان رفع سوءاثر چک برگشتی، کاهش ریسک فعالیت‌های مبتنی بر چک و کاهش تعداد زندانیان چک‌های برگشتی است که بواسطه آن حجم چک‌های برگشتی کاهش و میزان رفع سوء چک‌های برگشتی افزایش مشهودی یافت.
با اجرای محچک، زمان لازم برای رفع سوءاثر ۸۰ درصد از مبالغ چک‌های برگشتی چک با کاهش ۶۳ درصدی از ۴۰ روز به ۱۵ روز کاهش یافته است. تا قبل از راه‌اندازی این سامانه، مجموع مبلغ چک‌های برگشتی که توسط صادرکنندگان چک رفع سوءاثر می‌شدند حدود ۶۰ درصد بود. درحال‌حاضر این نسبت به ۸۵ درصد رسیده است.
از سوی دیگر تعداد ۷.۹ میلیون چک به مبلغ ۷۳۴ همت تا تیرماه ۱۴۰۲ در محچک پردازش شده‌اند. همچنین حدود ۲۴ میلیون حساب به مبلغ ۱۳۷ همت مسدود شده‌اند و حدود ۲۱ میلیون حساب به مبلغ ۱۲۹ همت نیز تا پایان تیرماه ۱۴۰۲ رفع مسدودی شده‌اند.
سامانه چکاد (چک امن دیجیتال) نیز یکی از پروژه‌های فناوری‌های نوین بانک مرکزی مرتبط با چک است که در سال ۱۳۹۸عملیات اجرایی آن آغاز و در سال ۱۴۰۲به پایان رسید.
از دستاوردهای اجرای این سامانه می‌توان به این موضوع اشاره کرد که سامانه چکاد (چک امن دیجیتال) با هدف ایجاد زیرساخت جهت اجرای امن فرآیندهای چک دیجیتال به صورت غیرحضوری و به‌منظور ارائه نوع جدیدی از چک به صورت داده پیام و کاملاً دیجیتال راه‌اندازی شده و مورخ ۲۱/۰۸/۱۴۰۱ از محصول چک دیجیتال بانک‌های صادرات، پارسیان و تجارت رونمایی گردید.
عملیات اجرایی سامانه صیاد در سال ۱۳۹۸آغاز شد و در سال۱۴۰۰ به پایان رسید. دستاوردهای سامانه صیاد این است که از سال ۱۳۹۶ تا فروردین‌ماه امسال ۹۶ درصد زندانیان چک‌های برگشتی کاهش یافته است.
همچنین از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه ۱۴۰۲، حدود ۲۴۳ میلیون برگه چک‌های جدید در صیاد (پیچک) ثبت شده است. نسبت چک‌های ثبت شده جدید در سامانه صیاد (پیچک) به کل چک‌های چاپ شده جدید ۵۵% و نسبت چک‌های برگشتی جدید به چک‌های مبادله‌ای جدید (نرخ برگشت چک‌های جدید) ۴ درصد است. از سوی دیگر ضریب نفوذ چک‌های جدید در مبادلات چک از ۶۱ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۸۹.۴ درصد در تیرماه امسالافزایش داشته است.
پیاده‌سازی سامانه پل، استقرار نظام سنجش اعتبار (اعتبارسنجی) و غیره از دیگر دستاوردهای بانک مرکزی در حوزه فناوری‌های نوین است.
نظر شما