سایه گرانی همچنان بر سر چای + جدول آماری

صنعت چای در ایران به عنوان صنعتی استراتژیک و با تأثیرات گسترده در اقتصاد و زندگی مردم تلقی می‌شود. چای به عنوان دومین نوشیدنی پرمصرف در جهان نقش مهمی در تأمین نیازهای مصرفی جامعه ایران دارد. عواملی مانند کشت چای، فناوری‌های مدرن، و تأثیرات اقلیمی بر کاشت چای اهمیت دارند. بخش مهمی از تولید چای بدون در نظر گرفتن نیاز داخلی صادر می‌شود و نیاز بازار داخل از طریق واردات چای با کیفیت کمتر تامین می‌شود. مسائل اقتصادی، اجتماعی و عواملی مانند نرخ ارز و هواشناسی بر قیمت‌های چای در بازار ایران بسیار تاثیر‌گذار هستند. در این گزارش قصد داریم چالش‌های صنعت چای در ایران مورد بررسی قرار بدهیم. با تیتر کوتاه همراه باشید:

چای ایرانی در بهار کاشت و در تابستان و پاییز برداشت می‌شود. تغییرات اقلیمی و هواشناسی نیز می‌تواند بر روند کشت آن تأثیر داشته باشد. چای سیاه و سبز بیشتر در ایران کشت می‌شود. استفاده از فناوری مدرن مانند مکانیزه‌سازی، آبیاری بهینه و کود ارگانیک به بهبود کاشت و برداشت چای کمک می‌کند.

صنعت چای از نگاه آمار

ایران در رتبه دوازدهم تولید چای در جهان قرار داشته و استان‌های گیلان و مازندران در مجموع حدود ۲۸ هزار هکتار باغ چای دارند. ۵۰ هزار چایکار در این صنعت فعال بوده که از این میان سهم استان گیلان به مراتب بیشتر است. البته تعداد افراد مرتبط با صنعت چای حدود ۱۰۰ هزار نفر و نیاز سالیانه کشور ۱۰۰ هزار تن است که نزدیک به ۳۰ هزار تن چای خشک از محل تولید داخل و ۷۰ هزار تن از محل واردات تامین می‌شود. در مجموع میزان تغییرات در تولید سالانه، عملکرد مزارع و تدابیر دولتی از اهمیت ویژه این صنعت برخورداراند.

 

صادرات و واردات چای سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰

• واردات چای در سال ۱۴۰۰ به حدود ۷۵,۳۷۸ تن با ارزش حدود ۳۸۶,۱ میلیون دلار انجام شد. بیشترین واردات از کشور هند، سریلانکا، و امارات متحده عربی صورت گرفت. متوسط ارزش یک کیلوگرم چای وارداتی حدود ۵,۱۲ دلار بوده است. افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و قیمت جهانی مواد غذایی تأثیربر روند افزایش قیمت چای وارداتی داشته است.
• در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ ، صادرات و واردات چای ایران تحت تحلیل قرار گرفت. در سال ۱۴۰۰، صادرات چای به حدود ۲۷,۲۷۱ تن با ارزش حدود ۲۸ میلیون دلار انجام شد. بیشترین صادرات به کشورهایی مانند روسیه، هند، و عراق انجام شد. متوسط ارزش یک کیلوگرم چای صادراتی حدود ۱,۰۳ دلار بوده و بخشی از این صادرات به دلیل شیوع کرونا و توقف فعالیت گمرک در اواخر سال ۱۳۹۸ و اوایل سال ۱۳۹۹ ، مربوط به سال‌های گذشته و همچنین بنابر استعلامات صورت گرفته بخش دیگری نیز صادرات مجدد است یعنی چای صادر شده ایرانی نیست و فقط از مسیر ایران ترانزیت می‌شود.

 

صادرات و واردات سال ۱۴۰۱

• صادرات چای در سال ۱۴۰۱ به ۲۶ کشور به میزان حدود ۳۶,۷۵۳ تن و ارزش حدود ۴۴,۲ میلیون دلار صورت گرفت. بیشترین مقدار از طریق گمرک منطقه ویژه اقتصادی پیام به حدود ۲۰,۸۰۰ تن ارسال شد. همچنین، میزان صادرات چای نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۳۴,۸ درصد افزایش داشته است.

• واردات چای در سال ۱۴۰۱ به ارزش حدود ۶۶۵ میلیون دلار از ۱۰ کشور به میزان حدود ۱۰۹,۹۳۷ تن انجام شد. بیشترین میزان واردات از هند، سریلانکا، و امارات متحده عربی صورت گرفت. واردات چای نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۴۵,۸۵ درصد افزایش داشته است.

با توجه به آمار ارائه شده در این گزارش ، آمار صادرات چای ممکن است بیشتر از تولید باشد این امر به دلایلی نظیر مصرف داخلی غیررسمی، تغییرات موقت، و تراز تجاری اتفاق می‌افتد.

در جدول فوق آمار واردات و صادرات سال ۱۴۰۲ به صورت ۵ ماهه اول سال و آمار سال‌های دیگر ۱۲ ماهه سال ثبت شده است.

 

قیمت‌ها و مسائل اقتصادی مرتبط با صنعت چای

تغییرات قیمتی در صنعت چای در ایران بر اساس نرخ‌های تضمینی برگ سبز چای درجه یک و درجه دو بررسی می‌شود. برای سال زراعی ۱۴۰۲، نرخ تضمینی برگ سبز چای درجه یک به ۱۳,۹۹۰ تومان (افزایش ۵۲ درصد) و درجه دو به ۱۱,۵۰۰ تومان (افزایش ۶۲ درصد) اعلام شده است. تغییرات قیمتی در سال‌های گذشته نیز مشاهده شده که به عواملی مانند تولید، تقاضا، اقتصاد، و سیاست‌های دولتی بستگی دارد.

در پی بررسی خبرنگار تیتر کوتاه  برخی آمار های ثبت شده و اخبار منتشر شده در ماه های اخیر شبه داشته لذا تیترکوتاه به پیگیری این اخبار از سوی رئیس سازمان چای کشور پرداخته است.

حبیب جهانساز، رئیس سازمان چای کشورگفت: تولید چای امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته و درحال‌حاضر ۱۳۲ هزار تن برگ سبز چای و ۲۹,۷۱۴ تن چای خشک تا شهریور ۱۴۰۲ تولید شده است. او همچنین تأکید کرد که این آمار تا پایان سال جاری افزایش خواهد یافت.

وی در ادامه عنوان کرد: تاکنون ۵۲% از این مطالبات پرداخت شده است و مرحله دوم پرداخت این مطالبات به دلیل خریدهای دوباره از سوی چای‌کاران به تعویق انداخته شده است.

جهانساز ضمن حمایت از دستور وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر واردات چای مورد نیاز تنظیم بازار ، منوط به خرید بخشی از چای تولید داخل افزود این برنامه از سمت شرکت های واردکننده دنبال میشود و تاثیر مطلوبی بر قیمت چای خواهد داشت.

جهانساز در گفتگو با رسانه ها تاکید کرد: در سال ۱۴۰۲ قیمت تضمینی برگ سبز چای درجه یک و دو به ترتیب ۵۲٪ و ۶۲٪ افزایش یافته است. این افزایش تأثیری بر قیمت چای خشک دارد و تضمینی به عنوان قیمت کف بازار در نظر گرفته می‌شوند. قیمت‌ها بر اساس کیفیت برگ سبز چای متغیر است و چای مرغوب داخلی ارزان‌تر از چای خارجی به بازار عرضه می‌شود. جهانساز نیاز به تأمین ارز برای واردات چای خشک داشته و تأکید کرده که این ارزها باید به هدفمندی برای تأمین چای خشک مورد نیاز کشور مصرف شود. همچنین، در مورد تغییر کاربری باغات چای اشاره کرده و تغییرات در قوانین و نظارت بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی را مطرح کرده است که منجر به کاهش تغییر کاربری غیرمجاز باغات چای شده و همکاری با سازمان‌های جهاد کشاورزی و دستگاه‌های نظارتی در این زمینه صورت می‌گیرد.

 

میانگین قیمت ثبت شده چای برای مصرف کننده

 قیمت‌ها و مسائل اقتصادی در صنعت چای ایران به عواملی مانند تولید و تقاضا، نرخ ارز، سیاست‌های دولتی، شرایط آب و هوا، تغییرات قوانین و مقررات وابسته هستند.

در پایان باید گفت، مشکلات مهم صنعت چای در ایران شامل قاچاق کالا به علت تعرفه‌های گمرکی بالا، افت کیفیت چای، فاصله زیاد بین مزرعه و کارخانه فرآوری که می‌تواند سبب کاهش کیفیت شود، و نیاز به حمایت کشاورزی و تسهیلات برای صادرات است.

آمار به دست آمده در جدول فوق بر اساس آمار ثبت شده در فروشگاه های آنلاین است.