منتظر دلار ۷۵ هزار تومانی باشیم؟ / فنر ارز دیر یا زود رها می‌شود

دلار یک واحد پولی است که در بسیاری از کشورها به عنوان واحد پول استفاده می‌شود، از جمله ایالات متحده آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند، هند، ژاپن و بسیاری از کشورهای اروپایی. نماد این واحد پولی "$" است.

بررسی روند کلی قیمت‌ها در ایران، حاکی از رشد مداوم سطح عمومی قیمت‌هاست که این شرایط تورمی بسیاری از متغیرهای اقتصادی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. ازجمله عواملی که نرخ تورم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نرخ ارز و شکاف تولید است در همین راستا عبدالناصر همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی اخیرا در چند خطی که در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس نوشته نسبت به شوک ارزی هشدار داده و اعلام کرده که تورم، بدترین و مخرب‌ترین نوع مالیات است که پس‌انداز را متوقف و سرمایه‌گذاری را دچار نخوت می‌کند؛ هر چند یکی از دلایل و نه تنها دلیل تورم، شوک‌های منفی ارزی است.

ولی تلاش برای ثبیت دستوری قیمت دلار، بدون خاموش کردن موتور تورم، موجب رانت، خروج بیشتر سرمایه و شوک مجدد ارزی می‌شود. همتی روز دوشنبه گذشته نیز در واکنش به افزایش چاپ پول در کشور در کنگره حزب کارگزاران سازندگی گفته است: نقدینگی مهم‌ترین عامل رشد قیمت کالاها و خدمات (تورم) است به گونه‌ای که ماهانه ۲۳ هزار میلیارد تومان پول در کشور چاپ می‌شود و با وجود این حجم از پول مهار تورم دور از دسترس است.

متوسط نرخ ارز چقدر خواهد شد؟

پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی و عضو انجمن اقتصاددانان ایران در واکنش به سخنان رئیس پیشین بانک مرکزی گفت: در مهر ماه میزان تورم به ۴۵.۵ درصد رسید و اگر متوسط ۳۶۵ روزه قیمت دلار را ۵۲ هزار تومان در نظر بگیریم سال آینده متوسط ۳۶۵ روزه نرخ دلار به ۷۴ هزار تومان خواهد رسید. مولوی در ادامه با بیان اینکه سخنان رئیس پیشین بانک مرکزی کاملا صحیح است، افزود: در صورتی که نرخ تورم کنترل نشود به ازای هر واحد تورم منهای میزان تورم در امریکا که در محدوده ۴ درصد است کاهش ارزش ریال نه تنها محتمل است بلکه در حدود ۴۰ درصد هم افت خواهد کرد.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: در صورتی که وضعیت تحریم‌ها سخت‌تر شود یا جنگی اتفاق بیفتد یا در بهمن ماه یکی از جمهوری‌خواهان یا دونالد ترامپ بر سرکار بیاید با شوک بدتری در حوزه نرخ ارز مواجه خواهیم شد.

در ایران با تصمیمات کوتاه‌مدت و اثرات موقتی روبه‌رو هستیم

او تصریح کرد: تا پایان سال هم در صورتی که اتفاق عجیبی رخ ندهد و قیمت نفت هم در همین محدوده باقی بماند متوسط نرخ دلار بین ۵۰ تا ۵۲ هزار تومان خواهد شد که ماکسیموم این نرخ بین ۵۵ تا ۵۷ هزار تومان خواهد بود. اینکه امروز با تثبیت نرخ ارز روبه‌رو هستیم به دلیل ارزپاشی در بازار است و دولت حاضر نیست ارز را به واردات خودرو تخصیص دهد اما خواستار تثبیت نرخ ارز است.

او افزود: اصلا نمی‌توان این مسئله را درک کرد هر چند این موضوع هم شبیه تصمیم ارزی سال ۱۳۹۷ است که آقای جهانگیری دلار را ۴۲۰۰ تومان اعلام کرد و پس از آن فنرش در رفت و هر روز قیمت دلار بیشتر شد متاسفانه ما در ایران با تصمیمات کوتاه‌مدت با اثرات موقتی روبه‌رو هستیم.

تورم دائما با نرخ ارز همراهی کرده است

آلبرت بغزیان، اقتصاددان در مورد تاثیر نرخ تورم بر قیمت ارز گفت: این موضوع را باید از چند جنبه مورد ارزیابی قرار داد از این منظر که در گذشته نرخ ارز بالاتر از قیمت کالاها بود و به محض آنکه قیمت ارز ۱۰ یا ۲۰ تومان بالا می‌رفت اوضاع بسیاری از کالاها کساد می‌شد و مردم هم به دنبال خرید ارز می‌رفتند و سعی می‌کردند دارایی خودشان را افزایش بدهند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: اما پس از آن نرخ ارز کماکان بالا ماند و قیمت کالاها هم افزایش پیدا کرد تا خودشان را به نرخ ارز برسانند و این نرخ بالای ارز هم در تولیدات جدید و واردات کالاهای جدید لحاظ شد و این نرخ ارز افزایش قیمت کالاها و تورم بالاتری را به دنبال داشت. بغوزیان با اشاره به افزایش نرخ دلار تا محدوده ۶۰ هزار تومان ادامه داد: در این زمان به محض اینکه قیمت دلار بالا می‌رفت قیمت کالاها هم افزایش می‌کرد بنابراین تورم دائما با نرخ ارز همراهی کرد که مقصر این مسئله هم بانک مرکزی بود و این بانک جلوی عواملی که نرخ دلار هرات و سلیمانیه را تعیین می‌کردند هم نایستاد و مشخص هم نشد که منشأ این نرخ‌گذاری‌ها به چه صورت بود.

برخی کارخانجات با وجود تثبیت نرخ ارز باز هم قیمت‌ها را بالا بردند

این اقتصاددان تصریح کرد: درحال‌حاضر و با آمدن مدیریت جدید بانک مرکزی نرخ ارز دولتی هم تا حدودی تثبیت شد و نرخ آزاد هم چندان نوسانی نداشته است اما امروز می‌بینیم که قیمت کالاها گران‌تر از قبل شده که آن هم به خاطر هزینه تولید است و با وجود آنکه قیمت ارز ثابت است اما میزان تورم باز هم در نوسان است.

بغزیان با بیان اینکه به علت زیاده‌خواهی برخی از کارخانجات و عدم نظارت دولت نرخ‌ها افزایشی شده است، ادامه داد: کارخانجاتی مانند سیمان، فولاد و... قیمت‌های خود را افزایش دادند این در حالی است که نرخ ارز در این مدت اصلا تغییری نداشته اما نرخ تورم بین ۳۵ تا ۴۲ درصد نوسان داشته است.

افزایش نرخ تورم در ایران یک اصل پذیرفته شده است

او گفت: اینکه این نگرانی وجود داشته باشد که با افزایش نرخ تورم قیمت ارز هم افزایشی شود به سیاست‌های بانک مرکزی برمی‌گردد که آیا نرخ ارز را مدیریت خواهد کرد یا خیر، اما با قیمت دلار ۵۰ هزار تومانی قیمت هر متر مربع یک آپارتمان ۱۰۰ میلیون تومان است و هیچ تضمینی هم وجود ندارد که با نرخ ارز ۶۰ هزار تومانی قیمت این ساختمان همان ۱۰۰ میلیون تومان باقی بماند و این نگرانی برای این موضوع باز هم وجود دارد.

بغوزیان خاطرنشان کرد: متاسفانه افزایش نرخ تورم در ایران یک اصل پذیرفته شده است و مردم این مسئله را پذیرفته‌اند که هر سال بیش از ۲۵ درصد تورم در کشور وجود دارد و موجران هم این میزان رشد را بر اجاره‌بهای خود در نظر می‌گیرند. هر چند هیچ دلیلی هم برای افزایش قیمت‌ها وجود نداشته باشد اما باز هم این گرانی کالاها وجود دارد و حتی با وجود تثبیت نرخ ارز و بهبود شرایط ذخایر ارزی باز هم شاهد تورم‌های بالای ۴۰ درصد هستیم.

فنر ارز دیر یا زود رها می‌شود

محمدصادق مشایخ، کارشناس اقتصادی نیز در خصوص تاثیر تورم بر نرخ ارز بر این باور است که دیر یا زود فنر ارز رها می‌شود و با شوک ارزی مواجه خواهیم شد و باید در انتظار دلار ۷۵ هزار تومانی باشیم و همه کالاها باز هم گران تر خواهند شد، اگر امروز نرخ دلار را در محدوده ۵۰ هزار تومان ثابت نگه داشته‌اند به این دلیل است که ممنوعیت کالایی برای واردات یک سری از کالاها وجود دارد.

مشایخ در ادامه گفت: زمانی که تقاضا برای کالایی بالا می‌رود قیمت آن هم رشد می‌کند و متاسفانه از زمانی که دولت سیزدهم بر سرکار آمده اراده و توان کافی برای اینکه بتواند میزان نقدینگی و تورم را کنترل کند را نداشته است.

او با اشاره به سرمایه‌گذاری‌ها در کارخانه نیشکر هفت‌تپه گفت: با وجود سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد دلاری در این کارخانه امروز نه تنها کارخانه فعال نیست بلکه شهر هفت‌تپه هم شبیه بیابان شده است، چرا زمانی که یک بنگاه اقتصادی تعطیل می‌شود برای بازگشایی آن اقدامی نمی‌شود؟ با این نوع سیاستگذاری تولید ملی کم می‌شود و هر زمان تقاضا برای دلار افزایش پیدا می‌کند قیمت دلار هم خود به خود بالا می‌رود.