آیا چین صنعت جهانی خودرو را تصاحب خواهد کرد؟

چین توانایی تولید بیش از ۴۰ میلیون خودروی موتور احتراق داخلی (ICE) در سال را دارد. در همین حال، تحلیلگران گلدمن ساکس برآورد می‌کنند که این کشور تا پایان سال ۲۰۲۴ ظرفیت تولید حدود ۲۰ میلیون خودروی الکتریکی را خواهد داشت. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که این میزان تا سال ۲۰۲۵ به ۲۵ میلیون خودرو افزایش می‌یابد، چراکه تولید سالانه چین با رشد ۴ میلیون دستگاه در حال گسترش است و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در این بخش همچنان ادامه دارد.

بر اساس این گزارش، چین اکنون ظرفیت بی‌سابقه‌ای برای تأمین بیش از نیمی از بازار جهانی خودرو را دارد؛ بازاری که به‌طور معمول حدود ۹۰ میلیون دستگاه خودرو در سال را شامل می‌شود.

موج جدیدی از یک استراتژی آشنا

مازاد ظرفیت در صنعت خودروی چین پدیده جدیدی نیست. در گذشته، بخش خودروسازی این کشور تحت سلطه سرمایه‌گذاری‌های مشترک (JVs) بین شرکت‌های بزرگ خارجی و شرکای چینی (اغلب دولتی) قرار داشت. پس از بحران مالی جهانی، تقاضای داخلی چین افزایش یافت و شرکت‌های بین‌المللی نیز با توسعه بیش از حد ظرفیت تولید در چین به این افزایش تقاضا واکنش نشان دادند. در آن زمان، تنها بازارهای لوکس آلمان حاضر به پرداخت تعرفه ۲۵ درصدی برای واردات خودرو به چین بودند.

اما این رشد تقاضا پایدار نبود. تا سال ۲۰۱۸، وال‌استریت ژورنال گزارش داد که بازار چین با مازاد عرضه مواجه شده است.

به گفته شرکت مشاوره PwC، چین اکنون کارخانه‌هایی با ظرفیت تولید ۴۳ میلیون خودرو دارد، اما در سال جاری کمتر از ۲۹ میلیون دستگاه تولید خواهد کرد. در این میان، خودروسازانی که تحلیل درستی از بازار نداشتند، دچار بحران شده‌اند و اکنون با یک معضل اساسی روبه‌رو هستند:

آیا شرکت های خارجی باید سرمایه‌گذاری‌های قبلی را کنار بگذارند؟

تا سال ۲۰۱۹، نیویورک تایمز گزارش داد که یکی از کارخانه‌های فورد در چین تنها با یک‌پنجم ظرفیت خود فعالیت می‌کرد. این اتفاق در حالی رخ داد که دولت چین به‌طور هم‌زمان بر روی توسعه صنعت خودروهای الکتریکی و باتری‌های بومی سرمایه‌گذاری می‌کرد. نتیجه این استراتژی، سلطه چین بر تولید خودروهای برقی در جهان شد—تا جایی که اکنون این کشور بخش عمده‌ای از تولیدات خودروهای برقی جهان و تقریباً نیمی از تسلا را در اختیار دارد.

ظرفیت صادراتی بی‌سابقه چین

بازار داخلی چین سالانه حدود ۲۵ میلیون خودرو را جذب می‌کند، اما این تقاضا رشد چندانی ندارد. با افزایش محبوبیت خودروهای برقی، ظرفیت تولید خودروهای احتراق داخلی برای صادرات آزاد شده است. تخمین‌ها نشان می‌دهند که تقاضای داخلی برای خودروهای سنتی در سال آینده به کمتر از ۱۰ میلیون دستگاه کاهش خواهد یافت.

در حال حاضر، چین ظرفیت تولیدی دارد که دو برابر تقاضای داخلی خود است و با توسعه سریع بخش خودروهای برقی، این ظرفیت به‌سرعت در حال افزایش است. این امر امکان بالقوه‌ای برای صادرات بی‌سابقه خودروهای چینی به بازارهای جهانی ایجاد کرده است.

رشد چشمگیر صادرات چین در صنعت خودرو

چین در سال ۲۰۲۰ تنها یک میلیون خودرو صادر کرد، اما این میزان در سال ۲۰۲۴ به ۶ میلیون دستگاه افزایش یافت. بر اساس پیش‌بینی‌ها، هیچ مانعی—جز سیاست‌های تجاری و تعرفه‌های وارداتی—برای دو برابر شدن این عدد وجود ندارد.

این کشور نه‌تنها ظرفیت تولید میلیون‌ها خودروی اضافی را دارد، بلکه کارخانه‌های کشتی‌سازی آن نیز به‌سرعت در حال گسترش زیرساخت‌های لازم برای صادرات این خودروها هستند.

نقش حمایت دولتی در رشد صنعت خودروی برقی چین

صنعت خودروهای الکتریکی چین - همانند ایالات متحده و اروپا - در ابتدا با حمایت‌های دولتی گسترده رشد کرد. سه عامل کلیدی موفقیت چین در این حوزه :

 

 

دولت چین با یارانه‌های هنگفت، شرکت‌های خودروسازی داخلی را تقویت کرد. این یارانه‌ها باعث رشد چشمگیر صنایع شیمیایی باتری و زنجیره تأمین خودروهای الکتریکی شدند.

 

 

خودروسازان چینی از وام‌های ارزان و سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی بهره‌مند شدند.

 

 

تنها خودروهایی که از باتری‌های تولید چین استفاده می‌کردند، مشمول یارانه‌های دولتی بودند.

 

 

به‌طور سنتی، صنعت خودرو منطقه‌ای بوده است؛ یعنی: خودروهای فروخته‌شده در چین، در چین ساخته می‌شدند. اروپا و آمریکای شمالی نیز تولید داخلی خود را داشتند اما این رویه در حال تغییر است. 

 

چنانچه محدودیت‌های واردات خودروهای چینی در بازارهای کلیدی برداشته شود، صنعت خودروسازی جهانی شاهد تمرکز تولید در یک منطقه و حتی یک کشور واحد خواهد بود.در این میان، عواملی مانند مازاد ظرفیت تولید، گسترش عظیم تولید خودروهای برقی، تأمین مالی نامحدود بانک‌های دولتی چین و ضعف ارزش یوان، زمینه را برای حضور پررنگ‌تر چین در صنعت خودروسازی جهان فراهم کرده‌اند.

 

 

در حالی که برخی تحلیلگران انتظار داشتند پس از همه‌گیری کرونا، زنجیره‌های تأمین جهانی متنوع‌تر و انعطاف‌پذیرتر شوند، اما در واقعیت، رشد سریع صادرات خودروهای چینی به‌سمت تمرکزگرایی بیشتر پیش می‌رود. نیویورک تایمز در گزارشی به بررسی این روند پرداخته است، و گروه استراتژی اقتصادی آسپن نیز در تحلیلی جامع به تأثیرات این تغییرات بر سیاست‌های تجاری ایالات متحده، آینده صنعت خودروسازی آلمان و چالش‌های کشورهای نوظهور در این حوزه اشاره کرده است. چین اکنون در آستانه تبدیل شدن به قدرتی بی‌رقیب در صنعت خودروسازی جهان قرار دارد اما این که آیا سیاست‌های تجاری بین‌المللی به این روند اجازه ادامه خواهند داد یا نه، پرسشی کلیدی است که آینده صنعت خودرو به آن وابسته خواهد بود. 

 

 

روندهای کنونی نشان می‌دهد که چین در حال تبدیل شدن به بازیگر مسلط صنعت خودروسازی جهان است. ظرفیت عظیم تولید، تسلط بر زنجیره تأمین باتری، سرمایه‌گذاری‌های هنگفت دولتی و سیاست‌های حمایتی، همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا این کشور کنترل قابل‌توجهی بر آینده خودروهای برقی داشته باشد.

 

با این حال، چالش‌های اساسی همچنان باقی است. سیاست‌های تجاری کشورهایی مانند آمریکا و اتحادیه اروپا ممکن است با تعرفه‌ها و محدودیت‌های وارداتی از رشد بی‌رویه خودروسازان چینی جلوگیری کنند. از سوی دیگر، برخی کشورها مانند مکزیک و تایلند می‌توانند هاب‌های مونتاژ منطقه‌ای برای برندهای چینی شوند و نفوذ آن‌ها را در بازارهای جهانی تسهیل کنند.

 

در نهایت، آیا چین به غول بی‌رقیب صنعت خودرو تبدیل خواهد شد؟ پاسخ به این پرسش، به تصمیمات سیاسی و اقتصادی جهانی در سال‌های آینده بستگی دارد. اما آنچه مسلم است، جهان خودروسازی دیگر نمی‌تواند چین را نادیده بگیرد—چراکه این کشور، نه‌تنها موتور رشد این صنعت شده، بلکه ممکن است نحوه تولید و عرضه خودرو در سطح بین‌المللی را برای همیشه تغییر دهد.