سرنوشت صنعت خودرو در انتظار بازار موبایل / تولید گوشی ایرانی ؛ بلوف یا واقعیت؟

در روزهای پایانی خردادماه عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ضمن اشاره به اقدامات دولت برای تولید و عرضه تلفن همراه ایرانی گفت: در منطقه ویژه اقتصادی پیام امکانات لازم مثل زمین، سوله، وام و تجهیزات را در اختیار تولیدکنندگان قرار داده‌ایم تا خطوط تولید را راه‌اندازی کنند. بر اساس گزارش‌های موجود، تلفن‌های همراه ایرانی احتمالاً با سیستم‌عامل اندرید تولید خواهند شد و بر اساس گفته زارع پور امسال یک‌میلیون گوشی اقتصادیِ ایرانی زیر ۱۰۰ دلار تولید خواهد شد.

واکنش شرکت خدمات هواپیمایی پیام

بعد از صحبت‌های وزیر ارتباطات شرکت خدمات هواپیمایی پیام در سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، اسناد و اطلاعاتی درباره تولید تلفن همراه بومی منتشر کرد. ۹ شرکت در زمینه تولید تلفن همراه و تجهیزات آن در مجموعه منطقه ویژه اقتصادی پیام در حال فعالیت هستند البته به ۸ شرکت زمین واگذار شده است.

گزارش‌ها حکایت از این دارد که شرکت‌های «گسترش راهبر یادمان نما»، «سانا رهاورد ایرانیان»، «پارس پردازش چهل چشمه»، «نوین سان همراه بین‌الملل شما»، «تجارت‌خانه حاجی قاسم»، «آراد پی کارت»، «داریا همراه پایتخت» و «تحسین کیهان همراه اهورا» و «نوین سان همراه بین‌الملل شما» در زمینه تولید تلفن همراه بومی در منطقه پیام فعالیت می‌کنند.

جلوگیری از خروج ۲۰ تا ۳۰ درصدی ارز از کشور

میثم دادخواه، فعال صنعت تلفن همراه در گفتگو با گسترش نیوز گفت: تلفن‌های همراه ایرانی به صورت مونتاژی تولید می‌شود و نحوه مونتاژ موضوع مهم در این صنعت است. اگر بخشی از تقسیم‌بندی (Segmentation) بازار در خصوص گوشی‌های کمتر از ۱۰۰ دلار از طریق تولید و با کیفیت نمونه اصلی به دست مصرف‌کننده برسد، اتفاق خوبی را شاهد خواهیم بود. این روند مانع خروج ۲۰ تا ۳۰ درصدی ارز از کشور می‌شود. البته دغدغه اصلی واردکنندگان و تولیدکنندگان ساختار تولید است.

دادخواه اظهار کرد: هیچ‌کس با تولید مخالف نیست. سال گذشته ۳ میلیارد دلار تخصیص ارز برای تلفن همراه داشتیم. با این ارز حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون تلفن همراه وارد کشور شد. این مقدار حدود ۳ میلیون تلفن همراه با قیمت کمتر از ۱۵۰ یورو وارد کشور شد. در نتیجه این روند می‌تواند جایگزین تولید شود. تقسیم‌بندی مدنظر ما همین بخش گوشی‌های کمتر از ۱۵۰ یورو یا ۱۰۰ دلار است. قرار نیست ایران پرچم‌دار تلفن همراه در دنیا یا حتی خاورمیانه شود. گوشی‌های تولیدی ایران با گوشی‌های ۴۰۰ دلاری دنیا رقابت نخواهند کرد. قطعاً کشورهای تولیدکننده این تکنولوژی را به ما نمی‌دهند.

وی افزود: از سال ۱۳۹۷ که طرح رجیستری شروع شد، ارزشی در نظام فروش کالاهای دیجیتال خلق شد. این زنجیره ارزش ایجاد شده است و تک تک ما عضوی از این زنجیره ارزش هستیم. همه ما برای هدایت بازار قاچاق به سمت بازار قانونی تلاش کردیم. رگلاتوری و حاکمیت باید این ارزش را در راستای حمایت از تک تک حلقه‌های زنجیره فراهم کند تا همه در این ساختار رقابت کند. در غیر این صورت تمامی کالاهای حدود ۱۵۰ یورو به صورت انحصاری در دست یک شرکت قرار خواهد گرفت. در این شرایط بازار به صورت کامل انحصاری می‌شود. در نتیجه شرایط مشابه انحصار ایران‌خودرو و سایپا در صنعت خودرو در صنعت تلفن همراه تکرار می‌شود.

این فعال اقتصادی ضمن ارائه راهکارهایی برای کنترل شرایط انحصاری گفت: باید مشخص شود که شرکت مونتاژکار تا چه میزان تخصیص ارز برای تولید دارد، آیا ارز تخصیص داده شده، در راستای تولید است؟ تخصیص ارز از واردات تلفن همراه به سمت تولید برود، باید با منطق مشخص باشد. منطق این کار برای تولید به چه صورت است؟ باید شفاف توسط عالی‌ترین مقام صنعت، اعلام شود. تولیدکننده اعتماد به گفته هیچ مقام مسئولی ندارد. تولیدکننده برای ورود سرمایه خود به یک صنعت باید اطمینان کسب کند. در شرایط فعلی برگشت اطمینان به صنایع کشور ضروری است.

دادخواه در ادامه تأکید کرد: شرکت‌های بزرگ می‌توانند با تاسیس خط تولید و ایجاد تسهیلات دولتی خط تولید خود را به سایر شرکت‌ها اجاره دهند. تولیدکننده با تخصیص ارز در کارخانه‌های بزرگ خط تولید می‌گیرد و کالای خود را به صورت مستقل تولید می‌کند. با این کار هزینه‌های کشور کاهش پیدا می‌کند.

وی ضمن اشاره به صحبت‌های زارع‌پور، وزیر ارتباطات در خصوص تولید یک‌میلیون گوشی اقتصادیِ ایرانی زیر ۱۰۰ دلار افزود: اگر سود برای تولیدکننده تضمین شود، تولید یک‌میلیون گوشی در سال باورپذیر است. زمانی که طرح اقتصادی پیش‌بینی می‌شود، باید هزینه‌های کارخانه و تجهیزات مشخص شود. باید حاکمیت به تولیدکننده این اطمینان را بدهد که ارز موردنیاز در زمان‌بندی مشخص و با تضمین تحویل تولیدکننده شود. ارز برای تولیدکننده تخصصی است و امکان تهیه از بازار آزاد وجود ندارد. ارز مورد نیاز باید در تالار دوم مرکز مبادله طبق ساختار موجود خریداری شود.

این فعال صنعت تلفن همراه خاطرنشان کرد: ارز مورد نیاز تولیدکننده این ماه تأمین نشود، ماه آینده بی‌فایده است. بزرگ‌ترین مشکل و تهدید بحث تخصیص ارز است. این موضوع اگر در تولید حل شود و مشخص شود که به هرکس چقدر ارز تخصیص داده می‌شود، بخش عمده‌ای از مشکل مرتفع خواهد شد. تا زمانی که ناپایداری در ارز صنایع باشد، اقتصاد پیشرفت نخواهد کرد.

همکاری ایران با ۴ کشور تولیدکننده گوشی

گسترش نیوز در ادامه با مدیر یکی از شرکت‌های تولیدکننده تلفن همراه گفتگو کرد که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

حمید سعیدی، مدیرعامل شرکت GLX در گفتگو با گسترش نیوز گفت: از سال ۱۳۸۵ تولید گوشی تلفن همراه در کشور کلید خورد و تا به امروز در بخش سخت‌افزار، بومی‌سازی قطعات و نرم‌افزار پیشرفت‌های خوبی داشتیم.

سعیدی اظهار کرد: تأمین قطعات و دانش فنی از کشورهای مختلفی از جمله کشور تایوان، چین، ژاپن و کره انجام می‌شود. دانش تولید صد در صد بومی در هیچ کشوری وجود ندارد به لحاظ اینکه تولید و تکنولوژی تراشه‌های سیلیکونی و نیمه‌رسانای دنیا در انحصار یک شرکت تایوانی است.

وی افزود: این امکان وجود دارد که به تولید بیش از ۵۰ درصدی قطعات رسید و این روند به سرمایه کافی و بازارهای هدف صادرات به لحاظ توجیه اقتصادی برای تولید انبوه نیاز دارد. ما در ایران قطعه‌سازی موبایل هوشمند نداریم و مجبوریم قطعات را وارد کنیم. البته خیلی از قطعات گوشی‌های کلاسیک در داخل کشور بومی‌سازی شده است.

این تولیدکننده در پایان گفت: به نظر من هر تولیدی باید از یک جایی در کشور شروع شود. یک تولیدکننده باید دانش فنی و مهارت‌های نیروی انسانی را به مرور کسب کند. در حال حاضر مهم ایجاد اشتغال یک کارخانه و اینکه کسب مهارت نیروهای انسانی است.

تکرار انحصار خودرو در صنعت تلفن همراه

کارشناسان اقتصادی نگران از بحث تکرار انحصار صنعت خودرو در صنعت تلفن همراه هستند. صنعت خودرو در انحصار دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا است. در خصوص صنعت تلفن همراه فعلاً از ۹ شرکت نام ‌برده‌اند. باید دید که این شرکت‌ها رقابت سالمی در بازار خواهند داشت یا رانت خاص برای تولیدکننده‌های خاص اختصاص خواهند داد. از سویی نباید رقابت با تولیدکننده‌های خارجی محدود شود. همچنین باید مراقب بود تا عدم انحصار برای تولیدکنندۀ خارجی هم وجود داشته باشد.