گس دتکتور یا دتکتور گاز چیست؟ کاربرد و انواع آن
دتکتور گاز دستگاهی هست دارای سنسور که برای شناسایی حضور گازهای مختلف در محیط استفاده می‌شود.
دتکتور گازی یک وسیله مهم در صنعت ابزار دقیق است که برای شناسایی حضور گازهای خطرناک نظیر گازهای سمی، قابل اشتعال یا سوختنی که می‌توانند اکسیژن را از محیط مصرف کنند، به کار می‌رود. این دستگاه به منظور ایمنی فرآیندها و محیط‌ها طراحی شده است و با تشخیص هرگونه نشتی غیرمجاز، از وقوع حوادث جلوگیری می‌کند.
دتکتور گاز دارای سنسورهای حساس و دقیقی است که به سرعت نشتی، نقطه خروج گاز، و غلظت گاز را اندازه‌گیری می‌کنند. این سنسورها با صدور آلارم یا هشدارات دیگر به کاربر یا اپراتور اطلاع می‌دهند که گازی شناسایی شده است.
در بازار، انواع مختلفی از دتکتورهای گازی موجود است که بهترین نوع آنها ویژگی تشخیص سریع و دقیق نشتی گاز را دارند. این انواع شامل سنسورهای گاز قابل اشتعال، آشکارسازی فوتونیزاسیون، سنسورهای مادون قرمز، سنسورهای نیمه‌هادی و سنسورهای گاز الکتروشیمیایی می‌باشند.
با توجه به مکانیزم عملکرد سنسورها، دتکتورهای گاز به انواعی مانند نیمه‌هادی، اکسیداسیون، دارای اثر مجاورتی، یونش نوری، مادون قرمز نقطه‌ای، مادون قرمز تصویری، التراسونیک، هولوگرافیک و غیره تقسیم‌بندی می‌شوند.
این دستگاه‌ها بر اساس نوع نصب به دو دسته دتکتور گاز قابل حمل (دستی) و دتکتور گاز ثابت تقسیم می‌شوند.
دتکتور گاز قابل حمل (دستی یا پرتابل)
برای تشخیص گاز در مکان‌هایی که افراد حضور دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این دستگاه‌ها قابلیت نصب بر روی لباس یا کمربند افراد را دارند تا فرد را به موقع از وجود گاز آگاه کنند. این دستگاه‌ها معمولاً با استفاده از باتری عمل می‌کنند و هنگامی که حضور گاز به سطح خطرناک می‌رسد، از طریق سیگنال‌های صوتی و بصری (مانند آلارم‌ها و نورهای چشمک‌زن) کاربر را مطلع می‌سازند.
دتکتور گاز ثابت و صنعتی
دتکتور گاز ضد انفجار صنعتی یک دستگاه کاربردی هست که برای تشخیص یک یا چند نوع گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نشت‌یاب در جو های صنعتی، اتاق‌های کنترل، ، اتاق های باتری، کارگاه‌ها، سوله‌ها و ایستگاه های گاز نصب و مورد استفاده قرار می‌گیرد. صنایع تولیدی مانند رنگ و روغن باعث تولید گازهای سمی و قابل احتراق می‌شوند که نیاز به استفاده از دستگاه‌های دتکتور گاز در این مکان‌ها دارند. این دستگاه با تشخیص حضور گاز در فضای مورد نظر یا کاهش سطح اکسیژن، آلارم صدا می‌زند و کاربر را آگاه می‌سازد. برخی از مدل‌ها همچنین قابلیت ارسال سیگنال به سیستم کنترل مرکزی را دارند تا در شرایط خطرناک، تدابیر لازم فعال شوند.
انواع دتکتورهای گاز بر اساس کاربرد
- دتکتور اکسیژن
- دتکتور گاز H2S
- دتکتور گاز شهری
- دتکتور دی‌اکسید کربن
- دتکتور گاز فرمالدهید
- دتکتور گاز یخچال و کولر
- دتکتور کربن مونوکسید
دتکتور گاز دی اکسید کربن مناسب شناسایی و اندازه‌گیری غلظت گاز دی‌اکسید کربن که یک گاز بی رنگ و بی بو است، استفاده می‌شود. این گاز در صنایع غذایی، شیمیایی و نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند در صورت نشت یا وجود بیش از حد، مشکل‌ساز باشد.
دتکتور گاز هیدروژن سولفید (H2S) برای سنجش میزان گاز دی هیدروژن سولفید استفاده می‌شود، به ویژه در زمینه‌هایی مانند انتقال و پالایش محصولات هیدروکربنی. اندازه‌گیری میزان گاز H2S به دلیل خطرات شدیدی که این گاز دارد بسیار حیاتی است. این گاز می‌تواند منجر به کاهش کیفیت محصولات هیدروکربنی، خطرات زیست محیطی و خسارات جدی در زیرساخت‌های نفتی شود. نفت خام معمولاً حاوی مقادیر قابل توجهی از گاز H2S است که در صورت عدم کنترل می‌تواند به کاهش کیفیت و ارزش نفت منجر شود.
دتکتور گازی یخچال و کولر (تبرید - آمونیاک) برای تشخیص و شناسایی نشت گازهای مبرد مانند فریون و آمونیاک استفاده می‌شود. این دستگاه معمولاً در محیط‌هایی که از تجهیزات خنک‌کننده مثل یخچال‌ها، کولرهای گازی و سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. نشت گازهای مبرد می‌تواند باعث اختلال در سیستم خنک‌کننده شود و از طریق این دستگاه قابل مشاهده و شناسایی می‌شود. این نوع نشت گازها برای محیط زیست و سلامتی انسان خطرناک است و باید به سرعت تشخیص داده شود.
دتکتور گاز شهری نیز برای شناسایی و اندازه‌گیری غلظت گاز شهری یا متان استفاده می‌شود. این گاز قابل اشتعال بوده و در صورت تجمع، می‌تواند خطرناک باشد. این دستگاه معمولاً قابل‌حمل است و با دقت و سرعت بالا، نقاط نشت را تشخیص می‌دهد. از آن در مدارس، منازل، ادارات و صنایعی مانند صنایع کاغذ، غذا و نیروگاه‌ها استفاده می‌شود.
دتکتور گاز کربن منوکسید برای تشخیص مونوکسید کربن، یک گاز بی رنگ، بی بو و سمی است که حتی مقدار کمی از آن می‌تواند مسمومیت و یا مرگ را به دنبال داشته باشد. نصب یک دستگاه نشت‌یاب گاز مونوکسید کربن در منزل یکی از روش‌های سریع‌ترین برای جلوگیری از مسمومیت ناشی از این گاز است.
دتکتور گاز فرمالدهید یکی از ابزارهای اساسی برای سنجش کیفیت هوا و نظارت بر میزان آلودگی گازهاست. این دستگاه‌ها قادر به اندازه‌گیری غلظت ذرات با اندازه 2.5 میکرومتر و تجزیه و تحلیل گاز فرمالدهید هستند. با استفاده از این دستگاه‌ها، افراد می‌توانند وضعیت سلامت هوای محیط خود را دریافت کنند. برخی از مدل‌های این دستگاه‌ها همچنین دارای قابلیت اندازه‌گیری دما و رطوبت هستند. این اندازه‌گیری‌ها با استفاده از سنسورهای الکتروشیمیایی انجام می‌شود و نتایج به صورت لحظه‌ای در نمایشگر دستگاه قابل مشاهده هستند.
دتکتورهای گاز در چه صنایع و محیط‌های کاربرد دارد؟
- تولید دارو
- استخراج نفت
- کارخانجات صنعتی
- صنایع ساخت کشتی
- پتروشیمی و پالایشگاه
- سیستم‌های تصفیه آب
- صنایع فضایی و هوافضا
- صنایع کاغذسازی و فوم‌سازی
- پالایشگاه‌ها و تجهیزات هواساز
- ادارات، مدارس، منازل و سایر تاسیسات عمومی
- فعالیت‌های مرتبط با تولید مواد خطرناک و تست کیفیت هوا در محیط
استانداردهای ضروری برای دتکتور گاز
IECEx
این استاندارد بین‌المللی به منظور تأیید تطابق دتکتورهای گاز با استانداردهای بین‌المللی برای استفاده در محیط‌های خطرناک گاز و گرد و غبار ارائه شده است. IECEx تأیید می‌کند که دتکتورها با الزامات ایمنی و عملکرد مشخصی که توسط استانداردهای IEC مشخص شده است، سازگاری دارند.
ATEX
این استاندارد اروپایی برای محصولاتی است که برای استفاده در محیط‌های خطرناک از نظر انفجار مورد استفاده قرار می‌گیرند. ATEX به طور خاص بر روی ابزارها و تجهیزاتی تأکید دارد که در معرض خطر ایجاد انفجار قرار دارند، از جمله دتکتورهای گاز.
EN
این استاندارد مربوط به اتحادیه اروپا است و برای تأیید تطابق محصولات با الزامات اروپایی استفاده می‌شود. برای دتکتورهای گاز نیز استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که آنها با استانداردهای اروپایی سازگاری دارند.
CE
نشان CE نشانی است که نشانگر تطابق محصول با الزامات اتحادیه اروپا است. برای دتکتورهای گاز، نشان CE نشانگر این است که محصول با الزامات اروپایی ارائه شده است و می‌تواند در بازارهای اتحادیه اروپا عرضه شود.
در مورد استانداردهای ایران، هیچ استاندارد خاص ویژه برای دتکتورهای گاز به نام استاندارد ایران وجود ندارد. با این حال، در صورتی که دتکتورهای گاز وارداتی به ایران عرضه شوند، باید از تأیید تطابق با استانداردهای ملی ایران نیز برخوردار باشند و این استانداردها ممکن است بر اساس نیازها و شرایط خاص ایران تعیین شوند.
ZONE
مناطق و زون‌بندی‌های اتکس ATEX که به معنای Atmosphères Explosibles یا هوای قابل انفجار است، در واقع یک سیستم استاندارد برای تعیین و تقسیم بخش‌هایی از محیط‌های کاری است که قابلیت انفجار دارند. این استانداردها برای ایمنی کارگران و جلوگیری از وقوع حوادث انفجاری بسیار حیاتی هستند.
زون‌بندی ATEX برای گازها به چهار زون اصلی تقسیم می‌شود:
۱. زون ۰ (Zone 0): این زون به مناطقی اشاره دارد که در آنها مخازن یا فضاهایی وجود دارند که گازهای قابل انفجار به صورت مداوم یا به‌طور مکرر وجود دارند.
۲. زون ۱ (Zone 1): مناطقی که احتمال وجود گازهای قابل انفجار در آنها به صورت بازه‌ای وجود دارد، در این زون قرار می‌گیرند.
۳. زون ۲ (Zone 2): این زون مناطقی را شامل می‌شود که احتمال وجود گازهای قابل انفجار در آنها کمتر و به‌صورت نادر و یا برای مدت کوتاهی وجود دارد.
۴. زون خارج از خطر (Non-Hazardous): مناطقی که هیچگونه خطری از انفجار وجود ندارد، به عنوان مناطق زون خارج از خطر شناخته می‌شوند.
با توجه به این زون‌بندی ها، دتکتور گاز که برای استفاده در هر زون تولید می‌شوند، باید بطور کامل استانداردها را پشتیبانی و با شرایط ایمنی مرتبط با هر زون سازگار باشد تا ایمنی کارگران حفظ شود.
نحوه نصب دتکتور گاز
۱. انتخاب مکان مناسب برای نصب: برای نصب دتکتور گاز، مکانی را انتخاب کنید که بتواند به خوبی گازهای مخرب را شناسایی کند. این مکان‌ها عموماً در نزدیکی منابع گازی مانند دستگاه‌های گرمایشی، آشپزخانه، و محل‌هایی با فعالیت‌های صنعتی است.
۲. نصب دتکتور گاز: دتکتور گاز باید به دقت و با رعایت دستورالعمل‌های تولیدکننده نصب شود. اطمینان حاصل شود که دستگاه به درستی در مکان مناسب نصب شده و به شبکه برق متصل شده است.
۳. راه‌اندازی: پس از نصب، دتکتور گاز باید راه‌اندازی شود. این شامل برقراری ارتباط با سیستم اعلان (اگر وجود دارد)، بررسی صحیح عملکرد دستگاه، و تنظیمات اولیه است.
۴. تست عملکرد: برای اطمینان از صحیح عملکرد دتکتور گاز، تست‌های منظم باید انجام شود. این شامل تست فعالیت دستگاه با استفاده از گازهای آزمایشی مخصوص و همچنین تست سیگنال اعلان (اگر وجود دارد) می‌شود.
۵. نگهداری و بازبینی منظم: دتکتور گاز باید به طور منظم بازبینی و تعمیر شود تا عملکرد آن همیشه بهینه باقی بماند. بازبینی‌های منظم باید به دقت و با رعایت دستورالعمل‌های تولیدکننده صورت گیرد.
با رعایت مراحل فوق، دتکتور گاز به بهترین نحو نصب، راه‌اندازی، و تست شده و می‌تواند به صورت موثر در شناسایی گازهای مخرب کمک کند.
تجهیزات و وسایل لازم برای کالیبراسیون دوره‌ای دتکتور گاز
- گازهای کالیبراسیون: برای انجام کالیبراسیون، گازهای آزمایشی مخصوصی مانند متان، پروپان، گاز طبیعی، دی اکسید کربن و غیره به منظور تست عملکرد دتکتور گاز استفاده می‌شود.
- دستگاه کالیبراسیون: این دستگاه‌ها برای تولید گازهای آزمایشی با غلظت و فشار معین استفاده می‌شوند. آنها باید دقیق و قابل اعتماد باشند تا کالیبراسیون دتکتور گاز به درستی انجام شود.
- وسایل اندازه‌گیری: اندازه‌گیری و ثبت فشار، دما و غلظت گازها در محیط مورد نیاز است تا کالیبراسیون به درستی انجام شود.
- دستگاه‌های ایمنی: همچنین، استفاده از وسایل ایمنی مانند عینک و دستکش‌های محافظ در هنگام کار با گازهای آزمایشی بسیار حیاتی است. با استفاده از این تجهیزات و وسایل، کالیبراسیون دوره‌ای دتکتور گاز به صورت دقیق و بهینه انجام می‌شود و اطمینان حاصل می‌شود که دستگاه به درستی عمل می‌کند.
شرکت آداک فرایند سپهر به عنوان منبع اصلی دتکتور گاز در ایران شناخته می‌شود. از مزایای خرید از این شرکت، گارانتی و خدمات پس از فروش است. همچنین، این شرکت تضمین می‌کند که محصولاتی که ارائه می‌دهد اصلی هستند، و می‌توانید اصالت آنها را از طریق وبسایت مادر شرکت بررسی کنید. با یک تماس، شما می‌توانید از مشاوره رایگان این شرکت بهره‌مند شوید و بهترین نوع دتکتور را برای نیازهای خود دریافت کنید.
برندهای قابل عرضه در این مجموعه عبارتند از دراگر آلمان - هانیول امریکا - msa - اوجیونی ایتالیا - کروکن انگلستان و پروسنس prosense ترکیه.
نظر شما