نمایشگاه تهران در برزخ واگذاری / بارگذاری غلط جمعیتی، عامل اصلی ترافیک منطقه یک

محمدمهدی تندگویان، چهره‌ ای آشنا و باسابقه در صنعت نمایشگاهی ایران، پس از سال‌ها دوری، بار دیگر به عرصه سیاست گذاری در سایت تهران بازگشته و در جایگاه ریاست هیئت مدیره، سکان هدایت این مجموعه را در دست گرفته است.

در آخرین روزهای زمستان فرصتی دست داد تا با هدف بررسی چالش‌ ها و مسائل مختلف این صنعت و همچنین واکاوی وضعیت کنونی با او به گفتگو بنشینیم. 

در این مصاحبه، تندگویان به موضوعاتی همچون چالش ‌های پیش روی نمایشگاه بین ‌المللی تهران، برنامه‌ های او برای بهبود وضعیت این مجموعه، نقش نمایشگاه ‌ها در توسعه اقتصاد کشور و همچنین موانع و مشکلات موجود در صنعت نمایشگاهی پرداخته است. با تیتر کوتاه همراه باشید:

-ماموریت اصلی شما در نمایشگاه بین المللی تهران به عنوان رئیس هیئت مدیره چیست؟

اجازه بدهید اول گریزی به گذشته بزنیم. من هیچوقت با موضوع نمایشگاه بیگانه نبودم و در واقع اینجا را خانه خودم می دانم. طی۲۰  سال اصول مدیریت را در نمایشگاه آموختم و  در پروژه‌های مختلف نقش های مختلف را ایفا کردم؛ از سیاست گذاری تا اجرا.

من همواره دغدغه صنعت نمایشگاهی را داشته و دارم و حتی زمانی که در وزارت ورزش به عنوان معاون وزیر حضور داشتم، سعی کردم در بحث برگزاری اکسپو ۲۰۲۰ حضور و همکاری داشته باشم. هرچند در همان زمان هم با ایده های مطرح شده مخالفت داشتم اما کسی به حرف ما گوش نداد. 

به هر حال به عنوان فردی که همواره به دنبال اجرا و کار اجرایی بودم، اکنون در جایگاه هیئت مدیره بیشتر باید بر محتوا و ایده پردازی متمرکز باشم که خب تجربیات گذشته من چه در حوزه نمایشگاه های داخلی و چه در حوزه رویدادهای خارجی خصوصا اکسپو ها به این مهم کمک خواهد کرد.

آنچه که الان به عنوان چالش های اصلی با آن روبرو هستیم در واقع چند وجه دارد. وجه اول سرمایه های انسانی شرکت سهامی است که سال‌هاست به این موضوع بی‌توجهی شد. ما در این مجموعه، نیروهای متخصص، کارآمد و سلامتی داریم که سالها برای آنها هزینه شده و آموزش دیدند. برخی از این افراد به راحتی قابل جایگزینی نیستند و نمی شود نیروی مشابه آنها تربیت کرد. 

اکنون به هر علتی توجه لازم به این افراد نشده و خیلی ها که در این صنعت صاحب نام بودند اکنون یا از نمایشگاه تهران رفته اند یا بی‌تفاوت و بی انگیزه در گوشه ای مشغول به کارهای پیش پا افتاده هستند.  در این خصوص قطعا یکی از موضوعاتی که حتماً پیگیری می‌کنم، احیا کردن انگیزه کار و تلاش در افراد با تجربه و دلسوز و سپردن مسئولیت به آنهاست.

وجه دوم، مخاطبان نمایشگاه تهران را شامل می شود. مخاطبان ما دو نوع هستند. افراد متخصص که هم بازدیدکننده هستند و هم مشارکت کننده و مخاطبان عام که در جریان اطلاع رسانی ها و یا به طور اتفاقی به نمایشگاه ها هدایت می شوند.

معتقد هستم که ما در میزبانی از مخاطب متخصص ضعف داریم. من در چند سالی که در نمایشگاه نبودم، گاها به عنوان غرفه دار حاضر شدم و بسته به مسئولیت های مختلف، غرفه اجاره کردم. در این خلال، از نزدیک روند برخورد با غرفه‌داران و بازدید کننده را از زاویه دیگری دیدم و فکر می‌کنم که احترام لازم به آنها گذاشته نمی شود. 

نمی شود گفت که فقط شرکت سهامی نمایشگاه ها مسئول این روند است. بلکه عوامل متعددی در کنار هم باعث این چالش هاست. بخشی از مشکل به بخش خصوصی فعال در نمایشگاه و شیوه مدیریت آنها برمی گردد، بخشی هم بابت زیرساخت‌ها و مسائل رفاهی است که خب واقعا تعریفی ندارد.  

در رابطه با برگزارکنندگان، غرفه سازان و فعالان خدمات نمایشگاهی، با توجه به اینکه در چند سال اخیر بسیار توسعه پیدا کرده و صاحب تشکل های متنوع شدند، باید حرکت های هماهنگ تری را شاهد باشیم. الان در برخی از برگزاری ها منافع درآمدی به اصل برگزاری حاکم شده و محتوا و اجرای درستی را شاهد نیستیم. هیچکس هم پاسخگو نیست. 

در حالی که مجریان باید بالاخره با یک پایش مشخص، پاسخگوی رویدادی که برگزار کردند بوده و بیشتر به ارتقا صنعتی که نمایشگاه آن را برگزار می کنند باشند؛ نه صرفا انتفاع مالی!  به یاد دارم که در یک رویداد نمایشگاهی غرفه‌دار بودم و بعد از ثبت نام بابت خدمات متنوعی از ما پول دریافت شد. بعد از حضور در نمایشگاه دیدیم هیچ یک از آن خدمات واقعی نبوده و صرفا بهانه ای برای ما درست کردند که پول بیشتری بگیرند! وقتی زیرساخت مناسبی نیست، وقتی امتیاز ویژه ای نیست، چرا هزینه های هنگفت به غرفه دار تحمیل می کنیم؟ 

صاحبان صنایع با امیدواری و یک برنامه مشخص در نمایشگاه حضور پیدا می کنند اما برخورد سلیقه ای از طرف برگزارکننده در نهایت باعث ناامیدی آنها می شود. منظور من البته همه افراد نیست. نباید فراموش کنیم که اغلب برگزارکنندگان ما سوابق بیش از ۱۰ سال دارند و بارها و بارها یک رویداد را اجرا کرده اند و کارشان هم بی نظیر است. اما باید روندی پیش گرفته شود که حیثیت و آبروی هر رویداد بر مبنای ارائه خدمات واقعی حفظ شود. دنبال این هستیم که انشاالله با تعامل و همفکری مجریان، برای آبرو و اعتبار صنعت نمایشگاهی هم که شده به سمت فعالیت های با کیفیت تری حرکت کنیم.  

وجه سوم  و یکی از بحث‌هایی که واقعا نمی توان آن را نادیده گرفت، دعوای همیشگی ما بر سر ترافیک و محدودیت ساعت بازدید از رویدادهاست.  فکر می‌کنم که باید به شدت روی این موضوع مانور داد که بالاخره نمایشگاه ویترین صنعت یک کشور و پناه تولیدکننده است. بیش از ۶۰ درصد از آن چیزی که دولت برای نمایش در عرصه‌های مختلف در اختیار دارد به واسطه نمایشگاه ها به مخاطبان ارائه می شود و اگر نمایشگاه تهران در شرایط پایداری نباشد، این ظرفیت ها از بین خواهد رفت. سعی من این است که برای این چالش هم راهکاری پیدا کنیم. 

-فکر نمی کنید این سنگ اندازی ها با هدف تعطیل کردن نمایشگاه تهران باشد؟ 

تعطیلی نمایشگاه تهران بحث بیهوده ای است که همواره مطرح بوده و حاصل عدم شناخت از وضعیت اقتصادی و صنعتی کشور است. عده ای می گویند در تهران فقط باید یک نمایشگاه باشد. این تفکر درستی نیست!  به نظر من با توجه به جمعیت و ظرفیت بالای صنایع تا ۵ سایت نمایشگاهی را هم می توان در تهران جای داد. 

نهادهایی مثل شهرداری و شورای شهر اتفاقا موظف هستند با تقویت نمایشگاه ها به صنعتگر و افزایش تولید کشورکمک کنند. از مبادی فرهنگی گرفته تا زیرساخت های گردشگری، همه و همه باید در خدمت صنعت نمایشگاهی باشد. مسئولان باید دسترسی ها را به نمایشگاه ها تسهیل کرده و هر مانعی را از سر راه بردارند. 

در رابطه با نمایشگاه تهران قرار بود یک خط مترو به بهره برداری برسد. اما تا امروز این امر با خلف وعده مواجه بوده است. معابر شهری هم باید جوری اصلاح بشوند که دسترسی به خیابان سئول آسان تر شود. 

-شما در زمانی که عضو شورای شهر بودید چرا برای اتمام این ماجرا به نفع نمایشگاه تهران اقدامی نکردید؟

واقعا خیلی تلاش کردیم. بحث خطوط مترو و دسترسی به نمایشگاه جزو اولویت‌ها بود. قرار بود دو خط مترو با دسترسی سریع به سایت تهران ایجاد کنیم. یکی از مسیر خط هفت و منتهی به میدان صنعت، یکی هم خطی که ونک و تجریش را به واسطه ایستگاه نمایشگاه به هم وصل کند. هزینه این پروژه که در طرح جامع شهری هم آمده، هم قرار بود از جیب دولت باشد. که متاسفانه به نتیجه نرسید. 

در منطقه ۳ به شهردار منطقه اجازه دادیم در چهارراه نیایش با در اختیار گرفتن و واگذاری دو پلاک بزرگ منطقه در حوزه تامین بودجه منطقه گام هایی بردارد. در ازای این کار خواستیم که خط متروی مورد نیاز نمایشگاه را زودتر کلنگ بزنند. الان شما وقتی به آن محدوده مراجعه می‌کنید هر دو سمت چهارراه نیایش دو تا پلاک در حال ساخت داریم اما از مترو خبری نیست. 

یا مثلا در قالب یک شبکه بزرگراهی قرار بود زیر گذری در محدوده اتوبان کردستان ایجاد شود تا از زیر باشگاه انقلاب رد شده و به نمایشگاه تهران وصدا و سیما برسد. این طرح بخشی از ترافیک منطقه را حل می کرد اما مسکوت باقی ماند.  

بحث اصلی ما فارغ از موضوع نمایشگاه تهران، توسعه درست شهری است. در منطقه‌ای که برای حدود ۲۵۰ هزار نفر جمعیت مناسب سازی شده، الان یک و نیم میلیون نفر ساکن هستند. این بارگذاری جمعیتی در منطقه یک و ساخت برج باغ‌های عظیم متأسفانه به غلط رخ داده است. مدت هاست که حجم بسیار زیاد خودروها در کوچه های متراکم منطقه، ترافیک شهری به وجود آورده و بخشی از این مشکل نه با تعطیلی نمایشگاه تهران بلکه با احداث یک یا دو خط مترو کنترل می شود. 

اینجا سوال من از اعضای محترم شورای شهر این است که آیا حاضر هستید تعهد بدهید که اگر نمایشگاه بین المللی تهران همین امروز تعطیل شد، ترافیک منطقه به طور کل رفع خواهد شد؟

-آمار رسمی که هرگز منتشر نشده، اما به نظر می رسد نمایشگاه بین المللی تهران به واسطه تحریم های اقتصادی دیگر توان ایجاد درآمدهای ارزی نداشته و احتمالا می توان آن را یک ساختار دولتی زیان ده نامید. شاید مدیران شهری اعتقاد دارند که اگر نمایشگاه بین المللی تعطیل شود و در محدوده مربوطه یک پروژه سودآور شهری اجرا شود، برای مردم بهتر باشد.  نظر شما چیست؟

چه کسی گفته که نمایشگاه یک صنعت سودآور یا ارزآور است؟ بحث حضور کشورها و شرکت های خارجی در نمایشگاه ها و تبادل کالا و خدمات دارای اهمیت است و نمی توان آن را منکر شد. اما مسئله اصلی در صنعت نمایشگاهی در هر کشوری تنظیم بازار است. در مقوله تنظیم بازار کسی به دنبال سودآوری نیست. در این حالت یک پایگاهی ایجاد شده که صنایع تخصصی در آن حضور پیدا کرده و استانداردها مورد بررسی قرار می گیرد. این استانداردها همه جوانب تولید و عرضه محصول را شامل می شود؛ از کیفیت تا قیمت گذاری. طبیعتا اگر این تنظیم بازار وجود نداشته و تولیدکنندگان کالا و خدمات در یک فضای یکپارچه کنار هم قرار نگیرند، استانداردها به درستی مشخص نشده و تکاپویی برای رشد بیشتر بوجود نخواهد آمد. 

یک شرکتی ممکن است از استاندارد بالایی برخوردار نباشد و با حضور در نمایشگاه و الگوبرداری از غرفه کنار دست خودش، هم در کیفیت، هم در نوع ارائه محصول و هم در قیمت گذاری، خودش را ارتقا بدهد. 

-به شرطی که غرفه کناری از یک کشور خارجی آمده باشد.

 نه من قبول ندارم. بسیاری از محصولات ما صادراتی و هم تراز با خارجی ها است. مثلا در همین حوزه شیرینی و شکلات الان خیلی از کشورهای خارجی آرزو دارند با برخی کارخانه های ما قرارداد ببندند. در صنعت ساختمان و حوزه های تخصصی مثل در و پنجره، شیرآلات و کاشی و سرامیک نیز همینطور. 

در اینکه باید دانش فنی مهندسی و امکانات ما به روز شوند شکی نیست. به هر حال در برخی  حوزه‌ها باید به سطح استاندارد جهانی برسیم اما حضور در نمایشگاه به معنای این نیست که صرفا بخواهیم خارجی ها را ببینم. در بسیاری از صنایع نسبت به ۲۰ سال پیش ارتقا بسیار خوبی داشتیم و در برخی موارد هم واقعا بین المللی هستیم. 

-یعنی اگر الان درهای بازارهای صادراتی به روی ما باز شود ما صنعت نمایشگاهی بهتری نخواهیم داشت؟

 حتماً به سمت استانداردهای بهتری خواهیم رفت و حتماً صادرات مضاعف خواهیم داشت. خیلی از کشورها هستند که وقتی به ایران آمدند و صنایع ما را از نزدیک دیدند از کیفیت تولید ما متحیر شدند. برخی شرکت های ایتالیایی در حوزه کاشی و سرامیک امروز خواهان همکاری با ایران هستند. 

همین امروز اگر بازدید کننده تخصصی از کشورهای حوزه سی آی اس به ایران سفر کنند، متوجه خواهند شد که ما محصولی را با کیفیت محصول اروپایی اما با یک سوم قیمت تولید می کنیم. این شرایط قابل حصول است به شرط رفع تحریم ها. 

این را هم بگویم که همین الان ما بازدیدکننده یا مشارکت کننده خارجی در نمایشگاه های مختلف داریم. این حضور کم رمق تر از گذشته شده اما همچنان مشارکت هست. به عنوان کسی که در نمایشگاه ها و اکسپو های زیادی حضور داشتم معتقد هستم که واقعا اگر بشود تحریم را به نحوی دور زد، متوجه خواهیم شد کالا و خدمات متنوع ما در ایران مشتریان بین المللی بسیاری دارد. 

- فکر می کنم این توان و کیفیت صادراتی را به همه حوزه ها نمی توان تعمیم داد. مثلا در حوزه خودرو سازی یا صنایع معدنی، با مشارکت کنندگان زیادی حرف زدیم. آنها می گویند ما نیاز داریم در نمایشگاه های داخلی، رقبای بین المللی را از نزدیک ببینیم و دیدن شرکت های داخلی دیگر برای ما لطفی ندارد. بسیاری از شرکت های معدنی دولتی یا شبه دولتی بوده و با اجبار دولت در نمایشگاه ها حضور پیدا می کنند.  همچنان فکر می کنم مهمترین رسالت صنعت نمایشگاهی در هر کشوری باز کردن درب‌های صادرات به کشورهای دیگر و توسعه درآمد ارزی است.  اما اجازه دهید از این بحث عبور کنیم. بسیاری از سالن های نمایشگاه بین المللی تهران نیاز به نوسازی و بازسازی در حوزه‌های مختلف دارند. یک سری پروژه نیمه تمام هم داریم که ظاهرا به امان خدا رها شدند. مثلا تالار اصفهان. تکلیف این بروزرسانی ها دقیقا کی مشخص می شود؟ 

بحث نوسازی و بازسازی سالن ها کاملا متوقف نبوده و در این سالها به طور پراکنده و البته تهاتری انجام شده است. مثلا نوسازی سالن‌ ۱۰ -۱۱ و سالن 12 – 13  در دوره حضور‌ قبلی بنده کلید خورد و چندی بعد به پایان رسید. اما چالش اصلی برای نوسازی ها و حتی ساخت سالن های جدید اصلا بودجه نیست! ما برای اینکه بتوانیم ساخت و سازهای اصولی و قابل توجه داشته باشیم اول باید از لیست واگذاری ها خارج شویم. 

همانطور که می دانید سالهاست محل دائمی نمایشگاه های بین المللی جمهوری اسلامی ایران در فهرست واگذاری به بخش خصوصی قرار گرفته و این مسئله همچنان مسکوت مانده است. طبق قانون نمی‌توانیم در این شرایط بلاتکلیفی کار خاصی انجام بدهیم. یا باید از لیست خارج شده و همچنان دولتی باقی بماند یا واگذار شود. 

من البته با واگذاری به هر شکل مخالفم چون ما در این مجموعه سیاست گذار صنعت نمایشی کشور هستیم. در برگزاری رویدادهای تخصصی چه به صورت ملی و چه بین المللی به هر حال دولت نیاز به یک سایت نمایشگاهی دارد که گاهی به قول شما همان نمایشگاه های دستوری خودش را هم که شده با هدف معرفی آخرین دستاوردهای صنعتی در آن برگزار کند. 

از دست دادن این سایت به ضرر دولت و در بلند مدت به ضرر صنعت نمایشگاهی است. از عدم حضور دولت در نمایشگاه ها و صرفا نگاه نظارتی نتیجه خوبی حاصل نخواهد شد. پیشنهاد من این است که یک کارگروه تشکیل شده و با پیگیری برخی امور و اقدامات حقوقی و قانونی ما بتوانیم از موضوع واگذاری خارج شویم. در این شرایط قادر هستیم به سرعت برای بازسازی ها و نوسازی ها و هر طرح توسعه دیگری برنامه ریزی کنیم.