آمریکا به دنبال از سرگیری برجام

تارنمای آکسیوس روز دوشنبه به وقت محلی گزارش داد دولت آمریکا در هفته‌های اخیر با شرکای اروپایی و اسرائیلی خود در مورد طرحی برای توافق موقت با ایران که شامل رفع برخی از تحریم‌ها در ازای مسدود کردن بخش‌هایی از برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران می‌شود، بحث کرده است.

تارنمای اکسیوس در مطلبی نوشت که به گفته ۱۰ مقام اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی، دولت جو بایدن در هفته‌های اخیر با شرکای اروپایی و اسرائیلی خود درباره پیشنهادی برای توافق موقت با ایران بحث کرده است که شامل رفع برخی از تحریم‌ها در ازای توقف بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران می‌شود.

به گفته این ۱۰ مقام، دولت بایدن در ژانویه بحث درباره رویکرد جدید را آغاز کرد و در ماه فوریه اسرائیل و متحدان اروپایی خود - فرانسه، آلمان و انگلیس را در مورد آن مطلع ساخت.

آکسیوس به نقل از چهار تن از مقامات اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی نوشت که پیشنهاد موردنظر شامل رفع برخی از تحریم‌ها در مقابل توقف بخشی از فعالیت هسته ای ایران عمدتاً غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد می شود.

این رسانه آمریکایی ادامه داد که یک مقام اسرائیلی و یک دیپلمات غربی ادعا کردند که ایرانی ها از مذاکرات آمریکا آگاه هستند اما تاکنون این ایده را رد کرده اند.

آکسیوس مدعی شد این رویکرد شبیه رویکردی است که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و بیل (ویلیام) برنز، رئیس فعلی سیا در هنگام فعالیت در دولت باراک اوباما در سال ۲۰۱۳، آن را دنبال کردند. رویکرد آمریکا در سال ۲۰۱۳ شامل توقف کوتاه مدت بخش هایی از برنامه هسته ای ایران در ازای رفع بخشی از تحریم ها بود.

توافق موقت اولیه برای یک دوره شش ماهه بود و چندین بار تمدید شد تا اینکه در جولای ۲۰۱۵ برجام امضا شد.

یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت: جو بایدن رییس جمهور آمریکا "کاملا متعهد به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای است و ما همچنان معتقدیم که دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف است."

این سخنگو افزود که دولت آمریکا با هماهنگی کامل با شرکا و متحدان خود از جمله اسرائیل در حال آماده شدن برای همه گزینه ها و احتمالات است. اما کاخ سفید "در مورد شایعات دست دوم پیرامون گفتگوهای دیپلماتیک اظهار نظر نخواهد کرد و هشدار می دهد که تقریباً همه این شایعات نادرست هستند.

آکسیوس به ادعای این سه مقام اسرائیلی و دیپلمات‌های غربی، مقامات ایرانی تاکنون رویکرد جدید را رد کرده‌اند و گفته‌اند که این رویکرد قبلاً موثر نبوده است و آنها خواهان توافقی کمتر از برجام سال ۲۰۱۵ نیستند.

این گزارش در حالی است که مقامات آمریکایی در پی ناآرامی ها در ایران از سپتامبر سال ۲۰۲۲ همواره مدعی بوده اند که درحال حاضر نقض حقوق بشر حکومت ایران و مقابله با ارسال سلاح به روسیه جهت استفاده در حملات بی رحمانه علیه زیرساخت ها و غیرنظامی اوکراینی در دستورکار آمریکا است.

آنها در عین حال در تداوم هراس واشنگتن از پیشرفت برنامه هسته ای ایران با ابراز نگرانی خود از پیشرفت های هسته ای ایران، مدعی هستند جو بایدن رئیس جمهور آمریکا کاملا متعهد به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف است.

ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، نهایتاً با اتخاذ مواضع مغایر با مفاد برجام، با خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد.

اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، نهایتاً در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ می ۲۰۱۹) شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند. اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت گرفت.

دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما همچنان سیاست های فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته و به بهانه حقوق بشری در حمایت از ناآرامی ها در ایران و نیز قدرت پهپادی ایران و ادعای بکارگیری این پهپادها از سوی روسیه در جنگ علیه اوکراین تحریم هایی را وضع کرده است.

دولت بایدن که همواره شعار رویکرد دیپلماسی را سر داده است، همگام با متحدان غربی خود از هیچ اقدامی فروگذار نکرده اما مدعی است در پی تغییر رژیم در ایران نیست. آمریکا این روزها همچنین در پی تعمیق روابط تهران - مسکو، ایران را به ارسال سلاح به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین متهم می کند که مقامات جمهوری اسلامی ایران بشدت این ادعا را رد کرده‌اند.

جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که اگر طرف آمریکایی واقع‌بینانه عمل کند، امکان دستیابی به توافق در وین وجود دارد. توافق مد نظر ایران، سندی است که تحریم‌ها به صورت حداکثری رفع و منطقه‌ هم از اجرای آن بهره‌مند شود.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در گفتگو با شبکه الجزیره قطر از طرحی در مجلس شورای اسلامی برای تعیین سقف مذاکرات هسته‌ای خبر داده و خطاب به اروپایی‌ها گفته است: درهای مذاکره برای همیشه باز نخواهد ماند.