توهین بزرگ به شان فرهنگیان بازنشسته / ماجرا چیست؟

سال‌ ها خدمت بی ‌دریغ به نسل آینده، حالا برای فرهنگیان بازنشسته با دغدغه ‌های مالی همراه شده است. تاخیرهای طولانی در پرداخت پاداش، کاهش ارزش پول و مشکلات معیشتی، زندگی این قشر زحمتکش را با چالش ‌های جدی مواجه کرده است. در گفت ‌و گو با محمدرضا نیک ‌نژاد، کارشناس آموزش و پرورش، به بررسی دلایل این تاخیرها و تأثیر آن‌ها بر زندگی فرهنگیان بازنشسته پرداخته ایم و در ادامه گریزی به طرح رتبه بندی معلمان زده ایم.

گزیده ای از این گفت و گو به شرح زیر است:

دو اشکال بزرگ در پرداخت پاداش فرهنگیان بازنشسته

نیک ‌نژاد در این گفت ‌و گو با اشاره به موضوع پرداخت پاداش فرهنگیان بازنشسته، به دو نکته اساسی و چالش ‌های موجود در این زمینه اشاره کرد و گفت: تاخیر در پرداخت پاداش فرهنگیان بازنشسته به یک رویه معمول و عادت در دولت‌ های مختلف تبدیل شده است. این تاخیر معمولاً بین یک سال و نیم تا دو سال به طول می ‌انجامد که این مدت زمان طولانی، مشکلات عدیده‌ ای را برای فرهنگیان بازنشسته ایجاد می ‌کند.

وی در ادامه به کاهش شدید ارزش پول در طول مدت زمان تاخیر در پرداخت پاداش اشاره کرد و گفت: با توجه به نرخ تورم بالا در کشور، مبلغ پاداشی که قرار است به فرهنگیان بازنشسته پرداخت شود، به مرور زمان ارزش واقعی خود را از دست می ‌دهد. این امر موجب می‌ شود تا قدرت خرید فرهنگیان بازنشسته به شدت کاهش یابد و آنها نتوانند با این مبلغ اندک، نیازهای روزمره خود را تأمین کنند.

این کارشناس حوزه آموزش با اشاره به تبعیض موجود در پرداخت پاداش بازنشستگی، گفت: در حالی که در سایر نهادها و سازمان ‌های دولتی، پرداخت پاداش بازنشستگی معمولاً طی مدت ‌زمانی بین یک تا سه ماه انجام می ‌شود، فرهنگیان بازنشسته ناچارند تا حدود دو سال برای دریافت پاداش خود انتظار بکشند. این تفاوت فاحش در مدت زمان پرداخت پاداش، موجب نارضایتی شدید معلمان بازنشسته شده و به عنوان یک تبعیض آشکار و به نوعی توهین تلقی می ‌شود.

لزوم ایجاد یک ساز و کار مشخص

نیک ‌نژاد در ادامه‌ صحبت ‌های خود، با انتقاد از رویه‌ موجود در پرداخت پاداش فرهنگیان بازنشسته، بر لزوم ایجاد یک ساز و کار مشخص و پایدار تأکید کرد و گفت: دولت به عنوان متولی اصلی تأمین رفاه شهروندان، باید وظیفه‌ خود را در این زمینه به نحو احسن انجام دهد. یکی از مشکلات اساسی در پرداخت پاداش فرهنگیان بازنشسته، عدم برنامه ‌ریزی دقیق و بلندمدت است. به این معنی که هر ساله، موضوع پرداخت پاداش به بودجه‌ سال آینده موکول می ‌شود و این امر باعث ایجاد بی ‌ثباتی و عدم اطمینان در بین فرهنگیان بازنشسته می ‌شود.

وی در بخش دیگری از صحبت ‌های خود با ابراز نگرانی عمیق، تأکید کرد که دولت باید با جدیت بیشتری به مسئله‌ی پرداخت پاداش فرهنگیان بازنشسته ورود کند.

این کارشناس حوزه آموزش کشور در این خصوص گفت: دولت موظف است با نهادهایی همچون سازمان برنامه و بودجه، وزارت آموزش و پرورش و همچنین تشکل‌ های صنفی معلمان وارد گفت ‌و گو شده و با بهره‌ گیری از نظرات کارشناسی و تجربیات این تشکل ‌ها، به یک راهکار جامع و منسجم دست پیدا کند تا این روند ناعادلانه و توهین‌ آمیز نسبت به فرهنگیان بازنشسته برای همیشه پایان پذیرد.

رتبه بندی از هدف اصلی خود دور شد

نیک ‌نژاد در ادامه‌ سخنان خود، با اشاره به بحث‌ های اخیر پیرامون بازبینی و اصلاح آیین ‌نامه رتبه ‌بندی معلمان در دولت چهاردهم، به نقد این طرح پرداخت و گفت: هدف اولیه‌ رتبه ‌بندی بهبود کیفیت آموزش و پرورش عنوان شد اما گره زدن افزایش کیفیت آموزش به افزایش حقوق معلمان، یک رویکرد نادرست و استراتژیک بود.

وی با بیان اینکه فارغ از اینکه ما با موضوع رتبه ‌بندی فرهنگیان موافق یا مخالف باشیم، گفت: هدف اصلی از اجرای طرح رتبه ‌بندی، ارتقاء سطح کیفی آموزش و پرورش و ایجاد انگیزه در بین معلمان برای بهبود عملکردشان بوده است. اما در عمل، با تاکید بیش از حد بر جنبه‌ مالی این طرح، یعنی افزایش حقوق، از هدف اصلی آن دور شده ‌ایم.

نیک ‌نژاد با اشاره به وعده ‌های اولیه‌ اجرای طرح رتبه ‌بندی معلمان به نقل قولی از آقای منادی، رئیس وقت کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و گفت: در ابتدا قرار بود با اجرای این طرح، مبلغ قابل توجهی بین ۸ تا ۱۶ میلیون تومان به حقوق ماهانه‌ معلمان که در آن زمان حدود ۸ میلیون تومان بود، اضافه شود. این وعده، امیدواری بسیاری را در بین جامعه‌ فرهنگیان ایجاد کرده بود.

وی افزود: اما واقعیت موجود، تصویری کاملا متفاوت از این وعده ‌ها ارائه می‌دهد. امروزه، افزایش حقوق وعده‌ داده‌ شده به جای ۸ تا ۱۶ میلیون تومان، به طور متوسط به حدود ۳ میلیون تومان کاهش یافته است. با توجه به نرخ تورم بالای کشور و افزایش چشمگیر هزینه‌ های زندگی، این افزایش حقوق ناچیز ناکافی و بی‌تأثیر در بهبود وضعیت معیشتی معلمان است. ناگفته نماند که این طرح در برخی از کشورهای دنیا نیز اجرا شده اما بر اساس پژوش ها و نتایج به دست آمده در آن کشورها نیز نتیجه بخش نبوده است.

ضرورت ایجاد یک نظام پرداخت عادلانه برای معلمان

نیک ‌نژاد با تأکید بر ضرورت ایجاد یک نظام پرداخت عادلانه برای معلمان، پیشنهاد داد: برای حل مشکلات معیشتی معلمان و ایجاد انگیزه در آن‌ ها، نیازمند یک حقوق پایه هستیم که به طور مرتب و متناسب با نرخ تورم و خط فقر به‌روزرسانی شود. این حقوق پایه باید به اندازه‌ ای باشد که یک معلم بتواند با آن نیازهای اولیه‌ زندگی خود و خانواده ‌اش را تأمین کند و از یک زندگی معمولی برخوردار باشد.

وی افزود: پس از آنکه حقوق پایه معلمان به سطح مطلوبی رسید، می ‌توانیم به سراغ طرح رتبه ‌بندی برویم. در این حالت، رتبه ‌بندی می‌ تواند به عنوان ابزاری برای تشویق معلمان به ارتقای سطح علمی و حرفه ‌ای خود و بهبود کیفیت آموزش استفاده شود.

این کارشناس در ادامه توضیح داد: در حال حاضر، با توجه به تورم بالا و افزایش هزینه ‌های زندگی، افزایش حقوق ناچیز حاصل از طرح رتبه ‌بندی، تأثیر چندانی در بهبود وضعیت معیشتی معلمان نداشته است. در واقع، این افزایش حقوق به سرعت توسط تورم بلعیده می ‌شود و معلمان همچنان با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌ کنند.

نیک نژاد همچنین خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم طرح رتبه ‌بندی به اهداف خود برسد، باید ابتدا پایه ‌ای محکم برای آن ایجاد کنیم. این پایه حقوق پایه مناسبی است که به معلمان این اطمینان را می ‌دهد که حداقل نیازهای زندگی آن ‌ها تأمین می ‌شود. پس از آن، می ‌توانیم با استفاده از رتبه ‌بندی، به معلمان با عملکرد بهتر پاداش بیشتری پرداخت کنیم و آن‌ ها را برای ارتقای سطح کیفی آموزش تشویق کنیم.

وی با تأکید بر لزوم بازنگری اساسی در طرح رتبه ‌بندی معلمان، به اعداد و ارقام روشنی اشاره کرد که نشان ‌دهنده‌ فاصله‌ زیاد حقوق معلمان با خط فقر است.

او با بیان اینکه برای ساماندهی به وضعیت رتبه ‌بندی معلمان ما نیاز داریم حقوق معلم به خط فقر نزدیک شود، به صراحت اعلام کرد که حقوق کنونی معلمان به هیچ وجه متناسب با هزینه‌ های زندگی و تورم نیست.

حقوق معلم باید ۳۰ میلیون باشد

نیک‌نژاد در ادامه خاطرنشان کرد: یک معلم با سابقه‌ کار متوسط در حال حاضر حدود ۱۵ میلیون تومان حقوق دریافت می ‌کند که این رقم به هیچ وجه نمی ‌تواند نیازهای اساسی یک خانوار متوسط را تأمین کند. به عقیده کن حقوق یک معلم باید حداقل به ۳۰ میلیون تومان نزدیک شود تا بتواند از یک زندگی معمولی برخوردار باشد.

وی با مقایسه‌ حقوق معلمان با خط فقر تصریح کرد: حقوق فعلی معلمان در بهترین حالت نصف خط فقر است. این به معنای آن است که معلمان برای تأمین نیازهای اولیه‌ی خود و خانواده ‌شان با مشکلات جدی مواجه هستند و مجبورند برای تأمین هزینه‌ های زندگی به مشاغل دیگری روی آورند.

نیک‌نژاد در پایان گفت: با در نظر گرفتن موارد بالا می توان به جرات گفت که طرح رتبه ‌بندی معلمان، در شکل کنونی خود، یک طرح شکست‌ خورده است. این طرح نتوانسته است به اهداف اولیه‌ خود که بهبود وضعیت معیشتی معلمان و افزایش کیفیت آموزش بود، دست پیدا کند.