ظلمی بزرگ در حق این گروه از فرهنگیان

سالیان سال است که مدارس غیرانتفاعی به دستمزدهای پایین معلمانش مشهور هستند. مدارسی که تمام اعتبار برند خود را مدیون معلمانشان بوده اما درصد بسیار پایینی از آن شهریه هنگفتی که زمان ثبت‌نام از والدین دریافت می‌کنند را به‌عنوان دستمزد به معلم می‌دهند. معلمانی که حتی قرارداد نیز ندارند و در انتها می‌گویند «اگر می‌توانی قانونی پیگیری کن»!

پای دردل معلمان

مدرسه «خرد» را به رویکردهای آموزشی و طرح‌درس‌های فعالیت محورش می‌شناسند؛ اما دردل دل معلمان امر دیگری را نشان می‌دهد «بروکراسی پیچیده و بیمار این مدرسه، شان معلمان را به رسمیت نمی‌شناسد».

مجموعه خرد به معلمانش این حس را القاء می‌کند که نام این مدرسه در رزومه کاری‌شان، از افتخارات آنها (معلم‌ها) است و بنابراین، باید بدون توقع تسلیم این بروکراسی مدرن و پیچیده باشند. برای تهیه این گزارش با چندین معلم که به نحوی با مدرسه خرد در تعامل بوده‌اند گفت‌وگو شده است.

از رنگ مویم خوششان نیامد!

با مشاهده تنوع قوانین در مدارس مختلف می‌توان سلیقه و تفکر مدیران یا بنیانگذاران این بنگاه‌های خصوصی را حدس زد. از قوانین مربوط به ظاهر معلمان و دانش‌آموزان تا قراردادهای کاری این بنگاه‌ها ذیل سلیقه‌های شخصی قرار می‌گیرد. مدرسه خرد نیز اگرچه در تلاش است دموکرات باشد اما صرفا سلیقه آن‌ها مشابه سایر مدیران نیست؛ در هر صورت، کارکنان موظف‌اند از سیستم فکری مدیران تبعیت کنند. مدیرانی که سال‌ها در رأس قرار گرفته و حاضر به بازنشستگی و واگذاری امور به نیروی‌های جوان‌تر نیستند. کارکنان مدرسه خرد، اعم از تیم اجرایی و آموزشی، اگرچه می‌توانند از تنوع رنگ و مدل در ظاهرشان استفاده کنند اما نباید از خطوط قرمز و سلیقه مدیران تخطی شود: «از تیرماه مراحل زیادی مصاحبه با افراد مختلف را در مدرسه خرد پشت سر گذاشتم. دو روز هفته را برای کلاس‌های مهر مشخص و در مورد مبلغ قرارداد صحبت کرده و گفتند شما تأیید شده‌اید و قرارداد دارید اما قرارداد کتبی را در روزهای آتی می‌نویسیم. اواخر مردادماه با یک تماس تلفنی اعلام کردند رویکردهای آموزشی مدرسه خرد با شما همسو نیست. این در حالی است که من گزینه مدارس دیگر را از دست داده بودم. بعد متوجه شدم یکی از مدیران مدرسه از رنگ موی من خوشش نیامده است و به نظرش چون دانش‌آموزان به من علاقمند می‌شدند، الگوی خوبی برای آن‌ها نبودم.»

وقتی قدرت چانه‌زنی معلم کاهش می‌یابد

از سوی دیگر، زمان، شیوه جذب نیرو و نوشتن قرارداد در این مدرسه نیز ناعادلانه و سیستمی از بالا به پایین عنوان شده است. قراردادهای نه ماهه مدارس خصوصی با معلمان، علاوه بر وقفه‌ سه ماهه در سابقه بیمه، اضطراب قرارداد سال تحصیلی آینده را نیز بر آن‌ها تحمیل می‌کند.

معلمان بخش خصوصی با هر رزومه‌ای از اردیبهشت تا خرداد به دنبال روشن شدن وضعیت قرارداد سال تحصیلی بعدی هستند. در این میان، سیاست حیله‌گرانه‌ی قراردادهای دیرهنگام در برخی مدارس، قدرت چانه‌زنی معلمان برای میزان دستمزد را کاهش می‌دهد. بسیاری از معلمانی که قراردادشان در شهریور نوشته می‌شود، از ترس بیکاری و پیدا نکردن مدرسه‌ای دیگر، تن به قراردادهایی می‌دهند که شرایط آن به نفع کارفرمایان و به زیان خودشان است؛ در چنین ساختاری موازنه قدرت به نفع کارفرما به هم می‌خورد که پیامد این رابطه یک‌سویه و فاقد تعامل در تمام سال‌های کاری معلم در آنجا خواهد ماند «پنج سال در مدرسه خرد معلم بودم. سال اولی که مشغول به کار شدم آنقدر دیر قرارداد را آماده کردند که من در شهریورماه مجبور به قبول مبلغ پیشنهادی آن‌ها موافقت شدم، البته با این وعده که در سال‌های آینده دستمزد بیشتری خواهم گرفت. بعداز ۵ سال اما درصد افزایش حقوق من روی همان مبلغ پایین سال اول اعمال می‌شد و هر سال دستمزد من پایین‌تر از میزان دریافتی سایر همکارانم بود. برای همین سه سال پیش از خرد بیرون آمدم».

گزارش‌های بسیاری از معلم‌هایی در دسترس دیده بان ایران است که به واسطه سیاست زاییده‌ بروکراسی ظاهری مجموعه خرد، در آستانه آغاز سال تحصیلی بیکار شده‌ یا تن به قراردادی یکجانبه به سود منافع مالی این مجموعه داده‌اند.

رفتار این مدارس بسیار تحقیرآمیز است

نگاه دستوری این مجموعه انتظار دارد نیروی کار در صف انتظار برای جذب منتشر بماند تا سعادت حضور نام خرد در رزومه نصیبش شود. مصاحبه‌های طولانی در چند مرحله و آزمون‌ها و تست‌های سواد عمومی، سدی مشابه کنکور برای هم دانش‌آموزان و هم معلمان ساخته است «سه یا چهار مرحله با مدیران مختلف مصاحبه داشتم. یک آزمون تستی دو ساعته، چند نمونه طرح درس و... چنین فرآیندی را بسیار فرسایشی می‌کند. هربار از خودم می‌پرسیدم آیا کار در اینجا ارزش این همه دوندگی را دارد؟ و این بروکراسی فرساینده در حین کار چقدر قرار است دست و پای آموزش را ببندد؟»

این مجموعه با کمترین اعتماد به تخصص و مهارت نیروی کار، او را پشت مصاحبه‌های مکرر و قرارداد کوتاه‌مدت تابستانی در حالت تعلیق نگه داشته و در نهایت، در ماه پایانی تابستان و نزدیک به آغاز سال تحصیلی، بطور یک‌طرفه همکاری را قطع کرده یا قراردادی یکجانبه با شرایطی که تماماً توسط کارفرما تعریف شده است را مقابل نیروی تازه وارد می‌گذارد تا عرصه را بر معلمی که در آن بازه زمانی امکان یافتن فرصت شغلی دیگری را ندارد، تنگ کند «چند سال پیش، از اوایل تابستان درگیر فرایند مصاحبه‌های خرد شدم. همه چیز خوب پیش رفت اما قرارداد را دقیقه نود و در آستانه آغاز سال تحصیلی نوشتند. مبلغ بسیار کمی پیشنهاد دادند. برای همین نپذیرفتم و آن‌ها در فرصت کمی مجبور بودند معلم دیگری پیدا کنند. هرچند شرایط پیدا کردن یک مدرسه دیگر در آن بازه زمانی برای من هم سخت بود اما احساس کردم رفتار مدرسه خرد بسیار تحقیزآمیز است».

آواز دهل از دور خوش است

«مدرسه خرد هر سال کارگاه‌های ضمن خدمت برای معلمانش برگزار می‌کند. سال گذشته که برای همکاری به این مجموعه مراجعه کردم، برای شرکت در کارگاه‌های آموزشی از من دعوت شد تا بعد آن۷ قرارداد بنویسند اما پس از چند جلسه کارگاه، در شهریورماه گفتند تمایلی به همکاری ندارند و طوری رفتار کردند انگار به من لطف کردند که اجازه داده‌اند در کارگاه‌های خرد شرکت کنم. هیچ ارزشی برای وقت من قائل نبودند.» عناوین این کارگاه‌ها متفاوت است. عنوان یکی از کارگاه‌های تابستان ۱۴۰۲، «اخلاق حرفه‌ای» بود. «ژست کارگاه‌هایی با محتوای اخلاق حرفه‌ای صرفا ظاهر ماجراست و در باطن چنین به نظر می‌رسد که مدیران از محتوای چنین کارگاه‌هایی بهره نبرده‌ و در سطوح مدیریتی، ضعف‌های عمیق و متناقضی وجود دارد.» این مجموعه اعتبار و نام خود را با چنین عناوینی همراه کرده اما به نظر می‌رسد شنیدن آواز دهل از دور خوش است و معلمان بسیاری از این سیستم آسیب دیده‌اند.

اگر می‌خواهی پیگری قانونی کن!

در نهایت، معضل دشواری که معلمان غیررسمی مدام با آن دست‌و پنجه نرم می‌کنند، عدم پشتیبانی قانون از آن‌ها است «به آن‌ها گفتم شما از مهر تا خرداد با من قرارداد داشتید و یک‌دفعه قطع همکاری کردید. آن‌ها هم گفتند چون هیچ مبلغی برایتان واریز نشده است، پس قراردادی نیز ندارید. اگر می‌خواهی برو قانونی پیگیری کن.»