کلیدی ترین چالش ها صنعت معدن / چرا تجهیزات معدنی در گمرک گیر کرد؟

 تولید ماشین آلات معدنی در کشور  تنها ۲۰ درصد از نیاز داخل را تامین می‌کند. با این حال شرط اول برای واردات تجهیزات حوزه معدن، عدم تولید آن در داخل کشور است. از سویی بسیاری از تجهیزات معدنی نیز فرسوده شده اند و  بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تجهیزات معدنی فرسوده علاوه بر چالش‌های محیط زیستی، شهری، مشکلات بخش اکتشافات و پرونده های قضایی، از جمله معضل  های صنعت معدنکاری به شمار می آیند.

در همین راستا محمدحسین پیروی، مدیر اندیشکده راهبردی معادن ایران در گفت‌وگو با تیتر کوتاه عنوان کرد: مهم‌ترین چالشی که صنعت معدن با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند موضوع اکتشاف بوده که در سال‌های گذشته توجه مطلوبی به آن نشده است. اکتشاف هم ریسک زیادی را به همراه دارد، ممکن است هزینه‌ها و فعالیت‌های زیادی را به همراه داشته باشد. بخش عمده از این فعالیت‌ها را دولت باید انجام دهد و تحت عنوان کارهای عمومی در اختیار دیگران قرار دهد. زمانی که به این بخش توجه نداشته باشد و سرمایه‌گذاری کافی نکند به طبع شاهد ناکارآمدی این بخش هستیم. در واقع کلیدواژه اصلی چالش حوزه معدن اکتشاف است.

 وی با اشاره به موضوع تجهیزات و ماشین‌آلات حوزه معدن گفت: اصل موضوع در این بخش این است که کشور هنوز تکلیف خود را برای اینکه می‌خواهد کدام کالا را بسازد و کدام یک را وارد کند، مشخص نکرده است. عمده دلیل اینکه واردات تجهیزات صورت نمی‌گیرد تولید داخل است؛ اما سؤال اینجاست که این تولیدات با چه حدی از داخلی‌سازی و چه میزان صرفه اقتصادی انجام می‌شود که باید پاسخ داده شود. ابهام دیگر اینجاست که کشور قرار است معدن‌کار باشد یا تولیدکننده تجهیزات، اگر قرار به معدن‌کاری باشد نباید ممنوعیت واردات اعمال شود و تمام تجهیزات از داخل تأمین شود. در نتیجه چالش اصلی در حوزه ماشین‌آلات همین سیاست پیش‌بردن هر دو بخش در کنار هم است.
 

پیروی: ابهام دیگر اینجاست که کشور قرار است معدن‌کار باشد یا تولیدکننده تجهیزات، اگر قرار به معدن‌کاری باشد نباید ممنوعیت واردات اعمال شود و تمام تجهیزات از داخل تأمین شود.
 

 مدیر اندیشکده راهبردی معادن ایران افزود: برای هر اقدامی باید اولویت مشخص شود که سیاست متولیان چگونه است، به دنبال تولید تجهیزات یا به دنبال معدن‌کاری هستند؛ چراکه با بحث محدودیت‌های که در کشور وجود دارد. محدودیت‌های همچون گذشتن از یک دهه با رشد اقتصادی صفر و منابع، سرمایه و فناوری محدود فعلی ادامه راه دشوار است و باید مسیر مشخص باشد.

 پیروی ادامه داد: شاید تأمین ارز و تحریم در برخی از موارد تأثیرگذار باشد.البته اصل ماجرا وجود ناوگانی از ماشین‌آلات فرسوده به‌خصوص در بخش استخراج است که ناشی از تحریم و تأمین ارز نیست. چراکه بخش معدن قادر به تأمین ارز موردنیاز خود است و درآمد کافی برای این دست اقدامات را دارد. چالش در قوانین دست‌وپاگیر است، به‌عنوان‌مثال شرکت‌ها را ملزم به خرید از یک شرکت خاص می‌کنند.

در ادامه برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ مهدی میرمحمدی، معاون امور معدنی صنعت، معدن و تجارت استان تهران  رفته و در خصوص چالش های معدنی با او به گفت و گو پرداختیم.. او  درباره عمده چالش اکتشافات معدنی در استان تهران نیز گفت: برای استفاده از مواد معدنی انسان‌ها باید از طبیعت دنباله‌روی کنند نه این که طبیعت از انسان دنباله‌روی کند. از طرفی شهر در محلی قرار می‌گیرد که از مواد معدنی آن منطقه نمی‌توان استفاده کرد؛ چراکه اعتراض مردم را به همراه خواهد داشت. در استان تهران چالشی که با اکتشاف مواد معدنی وجود دارد مخالفت ۱۰۰ درصدی منابع طبیعی با فعالیت معدنی است. این مخالفت گاهی ممکن است ناشی از وجود گونه‌های ممنوع القطع و معاضیر حقوقی خواهد بود، یا اینکه در صورت موافقت منابع طبیعی مردم معترض می‌شوند.

 وی ادامه داد: مواد معدنی استان تهران مصالح ساختمانی (شن، ماسه، سنگ مایون، پی و لاشه) است. افراد زمین خود را برای استخراج مصالح استفاده نمی‌کنند؛ چراکه بر این باورند، ارزش زمین بیشتر از استخراج شن و ماسه است. معادنی هم که در اراضی ملی قرار دارد با مخالفت منابع طبیعی مواجه می‌شود؛ چراکه گونه‌های ممنوع قتل، مشکلات حقوقی و طرح مرتع‌داری وجود دارد. با این دلایل در ۸ سال گذشته با نزدیک به ۱۰۰ درصد از فعالیت اکتشافی مخالفت شده است؛ بنابراین نزدیک به یک دهه است که در استان تهران هیچ اکتشافی صورت نگرفته تا به بهره‌برداری برسد.

 میرمحمدی با اشاره به تفاوت میان موقعیت معدنی استان‌ها تشریح کرد: در هر استانی مشکلات منحصربه‌فردی وجود دارد. از طرفی معدن خیز ترین منطقه کشور استان کرمان است. استان اصفهان هم به معادن سنگ معروف است و استان خراسان و فارس هم معادنی در خود جای‌داده‌اند و هر کدام چالش مربوط به خود را دارند. اما چالش مشترک میان تمام استان‌ها در سال‌های گذشته مخالفت محیط‌زیست و منابع طبیعی است. بااین‌حال محیط‌زیست برخی مناطق را از شکار ممنوع به حفاظت شده ارتقا می‌دهد و چالش‌های دیگری را رقم می‌زند.

 

 این مقام مسئول در پاسخ به خام‌فروشی مواد معدنی چنین گفت: سیاست کلی نظام بر جلوگیری از خام فروش است. عمده دلیل خام‌فروشی کشور شاید ناشی از نبود تجهیزات یا اینکه ناشی از تحریم باشد. البته در شمس‌آباد کارخانه‌های بسیاری وجود دارد و بخش بزرگی از آنها تجهیز شده‌اند؛ اما کافی نیست. موضوع اصلی اینجاست که در داخل نیاز کشور تأمین نمی‌شود پس این امکان فراهم است تا شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه فعالیت کنند. گاهی بنگاه‌داری صادرات ماده خام را می‌طلبد؛ چراکه موضوع ارزآوری مطرح است؛ به قولی صادرات مواد خام بسیار آسان‌تر است. این موضوع در زمینه سنگ‌آهن بسیار دیده می‌شد که وزارتخانه از آن جلوگیری کرد، به‌هرحال واحد تولید فولاد نباید با مشکل مواد اولیه مواجه باشد. نباید مواد اولیه به چین صادر و فولاد را واردات کنیم، البته که دراین‌خصوص بهترین پاسخ به این سؤال را وزارتخانه صمت خواهد داد.

 معاون امور معدنی صنعت، معدن و تجارت استان تهران در بخش پایانی سخنان خود عنوان کرد: اساسا پیوست شماره ۱۱ بخشنامه جامع معدنی کشور دامنه ورود ماشین آلات معدنی اعم از بولدوزر بیل مکانیکی لودر و دامپتراک و ظرفیت های هر کدام و محدودیت ها را مشخص کرده است که باید رعایت شود که حمایت از تولید داخل نیز مد نظر است.برخی آگاهی ندارند برخی عامدا وارد می کنند تا بعدا مجوز بگیرند. لذا بایستی وارد کننده از مفاد این بخشنامه و نیز نحوه ی تامین ارز و  قوانین بانک مرکزی مطلع باشند .البته برخی استعلام های گمرک نیز زمان بر است که میشود کوتاه تر شود.