اخذ مالیات از مالکان این واحدهای مسکونی در اولویت است / بیشتر خانه های خالی متعلق به بانک ها است

قانون مالیات بر خانه‌های خالی بیان می‌کند: هر واحد مسکونی واقع در کلیه شهرهای بالای یک‌صد هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناسایی شده و به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره ۱۱ ماده ۵۳ این قانون، ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح ضرایب زیر می‌شود:

واحدهای نوساز نیز پس از دوازده ماه و در طرح پروژه‌های انبوه‌سازی پس از هجده ماه از زمان صدور گواهی اتمام عملیات ساختمانی، مشمول مالیات این ماده قانونی می‌شوند.

یکی دیگر از نکات مهم در این قانون مالیاتی، اخذ مالیات دو برابری از مالکان دارای بیش از پنج خانه خالی است؛ الزام قانونی که برای افراد حقیقی یا حقوقی دارای بیش از پنج خانه، مهم است.

اما با همه این اوصاف، اجرای این قانون در سال‌های اخیر از چالش‌های مهم برای وزارت اقتصاد و زیرمجموعه آن یعنی سازمان امور مالیاتی بوده است، به‌گونه‌ای که سازوکار رصد و شناسایی خانه‌های خالی با پیچ‌وخم‌هایی مواجه بوده است، چون بنا بر قانون، شناسایی واحدهای مسکونی خالی می‌بایست از مسیر سامانه ملی املاک و اسکان بگذرد و در نهایت لیست خانه‌های خالی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد. فرآیندی که در یکی دو ساله اخیر، همواره با مشکلاتی مواجه بوده و شاید مهم‌ترین دلیل آن، به عملکرد ضعیف این سامانه ـ که متولی آن وزارت راه و شهرسازی است ـ بازمی‌گردد. سامانه‌ای که حتی در مقطعی، با پاک شدن اطلاعات ثبتی مردم، حواشی بسیاری به همراه داشت. در این میان، یکی دیگر از مسائلی که هنوز برای آن راهکاری تعیین نشده، خانه‌های خالی بدون سند رسمی است؛ موضوعی که باعث شده تا حساب و کتاب این خانه‌ها در رصد سامانه ملی املاک و اسکان، نادیده گرفته شود.

آخرین وضعیت مالیات ستانی از مالکان خانه‌های خالی

مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی گفته است: وزارت راه و شهرسازی نخستین فهرست خانه‌های خالی را در خردادماه ۱۴۰۱ برای عملکرد ۱۴۰۰ و فقط برای واحدهای مسکونی که واقعا به واسطه سامانه‌ها مشخص شد به ما اعلام کردند که نزدیک به ۵۱۰ هزار خانه خالی بود.

مستوفی افزود: مطالبه مالیات برای آن ۵۱۰ هزار خانه خالی به این شکل بود که فهرست آنها از طرف وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی ارسال شد و سازمان همین اطلاعات را به مودیان و مالکان خانه‌ها به صورت ابلاغ پیامکی و همچنین قرار دادن در کارپوشه‌هایی که از طریق پنجره خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی برای همه مودیان قابل دسترسی است، اطلاعات را برای همه مودیان فرستاد.

وی ادامه داد: بعد از آن بلافاصله اعتراض مودیان به سازمان امور مالیاتی شروع شد و به واسطه این اعتراضات سازمان هم دوباره از وزارت راه و شهرسازی درخواست پالایش مجدد اطلاعات را کرد و در اسفند ماه سال گذشته، عدد مالکین و واحدهای خالی که مشمول این طرح می‌شدند، با توجه به اصلاحاتی که مردم در سامانه املاک و اسکان انجام داده بودند، به ۲۹۰ هزار واحد مسکونی تقلیل پیدا کرد.

مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی خاطرنشان کرد: با توجه به پیگیری‌های دوباره و برای اینکه افرادی که مشمول این مالیات نبوده‌اند مالیاتی پرداخت نکنند دوباره از وزارت راه و شهرسازی درخواست پالایش اطلاعات را دادیم و بر اساس آخرین اطلاعات پالایش شده مربوط به سال ۱۴۰۰ که آبان ماه امسال در اختیار سازمان مالیاتی قرار گرفت، این عدد به ۶۶ هزار واحد مسکونی رسید و سازمان امور مالیاتی هم بر اساس این اطلاعات نسبت به محاسبه مالیات اقدام و برگه تشخیص‌ها را صادر کرد.

وی افزود: نهایتا بر اساس آخرین اطلاعات واحدهای مسکونی خالی برای سال ۱۴۰۰ تعداد ۶۶ هزار واحد و بر اساس محاسبه انجام شده ۱۴۰۰ میلیارد تومان مالیات واحدهای خالی شده محاسبه گشت که تا اواسط ماه آینده به مودیان ابلاغ می‌شود.

مستوفی خاطر نشان کرد: ابلاغ به مودیان آغاز شده و برگه مطالبه که صادر شود، بلافاصله یک پیامک به مودیان مشمول ارسال می‌شود و در کارپوشه در پنجره خدمات الکترونیک مودیان اطلاعات بارگذاری می‌شود و هرکسی از مودیان که پیامک برایشان ارسال شده یا هر فرد دیگری که می‌خواهد بداند مشمول این قانون شده یا نه می‌تواند به سامانه خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی مراجعه و کد ملی خود را وارد کند و وارد سامانه شوند و همه اطلاعات مالیاتی از جمله بدهی‌های مالیاتی و قبوض و.. را در آنجا ببیند.

مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی خاطرنشان کرد: اطلاعات اولیه مشمولان سال ۱۴۰۱ هم در اختیار سازمان قرار گرفته است و وزارت راه و شهرسازی به سازمان امورمالیاتی، در گام اول، بالغ بر ۱۹ هزار و ۲۹۰ ملک خالی را داده است و محاسبه مالیاتش در حال انجام است و اگر سال دوم خالی بودن ملک باشد دو برابر سال اول، مالیات آن لحاظ می‌شود که امیدواریم هر دو مورد اواسط ماه آینده ابلاغ شود.

شاهین مستوفی، مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی همچنین در خصوص پیشینه قانونی اخذ مالیات بر خانه‌های خالی یادآورد شده است: بحث خانه‌های خالی از قوانین قبل از قانون مالیات‌های مستقیم که درحال‌حاضر جاری هست هم در قانون وجود داشت، اما به دلیل اینکه پایگاه‌های اطلاعاتی شناسایی این خانه‌ها خیلی وجود نداشت و امکان مطالبه‌اش هم نبود، از قانون حذف کردند، اما در سال ۱۳۹۹ دوباره مطرح شد و در مجلس در اجرای ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین ماده ۱۶۹ قانون مکرر مالیات‌های مستقیم اضافه و به سازمان امور مالیاتی تکلیف شد تا نسبت به مطالبه این مالیات اقدام کند.

خانه خالی‌های بانک‌ها چه خواهد شد؟

موضوع خانه‌های خالی بانک ها، از جمله مسائلی است که سال‌ها میان وزارت راه و شهرسازی و شبکه بانکی، چالش برانگیز بوده است؛ از یک سو، مسئولان وزارت راه و شهرسازی از آمار بالای خانه‌های خالی در اختیار بانک‌ها سخن می‌گویند و در مقابل بانک‌ها تاکید دارند که این آمارها درست نیست؛ برای نمونه، محمودزاده، معاون وقت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی تابستان ۱۳۹۹ گفته بود: مجموعه‌ای که هزار واحد مسکونی خالی دارد و به بازار عرضه نکرده، یکی از بانک‌های شبه دولتی است و یا یک عضو هیات‌مدیره انجمن انبوه‌سازان استان تهران مدعی شد: بانک‌ها ۳۷ میلیون متر مربع واحد مسکونی را احتکار کرده‌اند و این ۳۷ میلیون متر مربع واحد مسکونی عموما در نقاط گران قیمت و متوسط شهرها واقع شده است. یکی از نمایندگان مجلس نیز اظهارکرد: بخش قابل توجهی از خانه‌های خالی، متعلق به بانک هاست که برای کسب سود خریداری شده است.

حتی احسان خاندوزی وزیر فعلی اقتصاد، زمانی که نماینده مجلس (نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی) بود، در این باره تأکید داشت: هشت بانک کشور که عمده آنها خصوصی هستند، هر یک بیش از ۵۰۰ خانه خالی دارند. به گفته خاندوزی، برخی از بانک‌ها بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ خانه خالی دارند و یک بانک خصوصی یک هزار خانه خالی در مالکیت خود دارد.

در جدیدترین اظهار نظر نیز بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در حاشیه رویداد و نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه مسکن و حمل‌ونقل در جمع خبرنگاران با بیان اینکه بانک‌ها بیشترین خانه‌های خالی را دارند، گفت: ۲۰۰ هزار خانه خالی برای بانک‌هاست، البته بانک‌ها اعلام کردند که این واحدها برای شعبه‌ها و تملیکی بوده و اکنون در حال عرضه است.

به نظر می‌رسد، مالیات ستانی از بانک‌هایی که خانه‌های خالی دارند، همچنان از چالش‌های اساسی و مهم میان وزارت راه، سازمان امور مالیاتی و بانک‌های عامل باشد. این در حالی است که به گفته مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی، بیشترین تعداد خانه‌های خالی در مالکیت پنج بانک کشور است و بانک مسکن با هشت هزار خانه خالی، بانک سپه با ۲ هزار و ۶۰۰ خانه خالی، بانک ملت با ۵۸۳ خانه خالی، بانک صادرات با ۲۷۸ خانه خالی و بانک پاسارگاد با ۱۸۱ بیشترین تعداد خانه‌های خالی را دارند. همچنین بیمه ایران ۱۷۸ واحد خالی از سکنه تحت تملک دارد.