بلایی که شاهین سر سایپا آورد / جیب سایپا خالی شد!

سایپا یکی از بزرگترین شرکت‌های خودروسازی در ایران است. این شرکت در سال ۱۳۵۴ تأسیس شده و از طریق همکاری با شرکت‌های خودروسازی معروف بین المللی مانند کیا، رنو و دایهاتسو، خودروهای متنوعی را با نام تجاری "سایپا" در داخل و خارج از ایران تولید می‌کند. در طی سال‌های فعالیت خود، سایپا توانسته است با عرضه خودروهای با کیفیت و قیمت مناسب، جایگاه مناسبی در بازار خودرو ایران را دست یابد.

در عالم تجارت معمولاً شرکت‌ها زمانی شروع به فعالیت می‌کنند که در قبال فعالیت خود به سود دست یابند. اما با دولتی‌شدن خودروسازان در ایران، بیش از چهار دهه است که «زیان» به جزء جدایی‌ناپذیر فعالیت آن‌ها تبدیل شده است. چنانکه اطلاعات ارسال‌شده به کدال زیان بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی سه خودروساز دولتی سایپا، ایران خودرو پارس خودرو را تائید می‌کند. 

با این حال بسیاری از کارشناسان مجموع زیان خودروسازان را در ایران بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌کنند. موضوعی که امیرحسن کاکائی، تحلیلگر صنعت خودرو، هم در گفتگو با تجارت‌نیوز آن را تائید کرد. 

به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، خودروسازان به ازای تولید هر دستگاه خودرو، هفت درصد زیان به ثبت می‌رسانند. 

حال برای بررسی این موضوع می‌توان به تحلیل هزینه و درآمد خودروی شاهین که توسط سایپا تولید می‌شود، پرداخت. 

زیان‌سازی شاهین

تحلیل داده‌های صورت مالی سایپا که مربوط به ۹ ماهه امسال است، نشان می‌دهد در بازه زمانی مورد اشاره ۳۷ هزار و ۶۵۸ دستگاه شاهین تولید شده که ۳۶ هزار و ۶۱۶ دستگاه آن فروش رفته است. 

طبق این آمار، درآمد حاصل از فروش این خودروها ۱۲ هزار و ۶۲۹ میلیارد تومان و هزینه تولید آن‌ها ۱۳ هزار و ۷۴۴ میلیارد تومان بوده است. حال با یک تفریق ساده زیان ۹ماهه تولید شاهین که ۱۱۱۵ میلیارد تومان بوده، به دست می‌آید. بدین ترتیب سایپا به ازای تولید هر دستگاه شاهین که به‌طور میانگین ۳۴۴ میلیون تومان فروش رفته، زیان ۳۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تومانی، یعنی ۸.۸ درصدی را متحمل شده است. 

حال اطلاعات ماهانه ارائه‌شده سایپا به سایت کدال نشان می‌دهد که در ۱۱ماهه امسال میزان فروش شاهین به ۴۵ هزار و ۶۴۵ دستگاه رسیده و قیمت فروش آن‌ها در محدوده ۳۵۹ میلیون تومان بوده است. حال اگر مبنای زیان هر دستگاه همان ۸.۸ درصد در نظر گرفته شود، با یک ضرب و تقسیم ساده مشخص می‌شود که این خودروساز دولتی از قِبَل تولید خودروی شاهین در ۱۱ماهه امسال زیان بیش از ۱۴۰۰ میلیارد تومانی را به ثبت رسانده است. 

راز ادامه فعالیت خودروسازان به‌رغم زیان‌های هزاران میلیاردی!

شاهین فقط یک نمونه از زیانی است که خودروسازان به اقتصاد کشور تحمیل کرده‌اند و تولید هر کدام از محصولات داخلی با چنین زیان‌هایی مواجه است. در این بین ارتزاق آن‌ها از بودجه دولتی و در واقع بیت‌المال است که اعتراض مردم را به دنبال دارد. 

به‌رغم ثبت چنین زیان‌هایی همچنان وزارت صمت و مجموعه دولت و حاکمیت حاضر نیستند که با تسریع روند واردات خودروهای خارجی و رفع محدودیت‌های موجود، انحصار موجود در بازار خودروی ایران را بشکنند. 

چراکه پرسش اصلی این است که چرا خودروسازان دولتی به‌رغم ثبت چنین زیان‌هایی، همچنان بر ادامه فعالیت اصرار دارند؟ 

البته نباید فراموش کرد که قیمت‌گذاری دستوری خودرو نیز ازجمله ابزارهای کنترلی است که منجر به انباشت زیان خودروسازان شده است. در نهایت تولیدکنندگان و مونتاژکاران خودرو برای آنکه از میزان زیان خود بکاهند ناچار به کاهش کیفیت محصولات خود می‌شوند. 

در این بین مشخص نیست که سود حاصل از شکاف قیمت کارخانه و بازار خودرو دقیقاً به جیب چه کسانی می‌رود؟ شاید این اختلاف قیمت را بتوان راز معمای ادامه فعالیت خودروسازان به‌رغم ثبت زیان‌های هزاران میلیارد تومانی دانست.