زلزله ۸ ریشتری بعد از حذف یارانه ۲۵ میلیون ایرانی

سرپرست سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرده است، یارانه نقدی دهک‌های ۸ تا ۱۰ قطع می‌شود و با توجه به اینکه پیشتر اعلام شده هر دهک از لحاظ جمعیتی همواره ثابت و به‌طور متوسط شامل ۸.۵ میلیون نفر است، یارانه نقدی حدود ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر (حدود ۳۳ درصد کل جامعه) حذف خواهد شد.

آبان ماه امسال نیز نیز احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده بود یک آیین‌نامه در دولت مطرح و بررسی شده و به تصویب رسیده است که بر اساس آن یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد حذف خواهد شد. مدتی بعد مجلس در قانون بودجه ۱۴۰۴ دولت را مکلف کرد که نسبت به حذف یارانه نقدی افراد پردرآمد اقدام کند. بدین‌ترتیب هم دولت و هم مجلس درصدد حذف یارانه نقدی دهک‌های مختلف برآمده‌اند، اما زمان دقیق اجرای این طرح هنوز مشخص نشده است. با توجه به اینکه این موضوع در قانون بودجه ۱۴۰۴ درج شده، انجام این طرح در سال ۱۴۰۴ قطعی است اما آنگونه که از شواهد پیداست اجرای آن در ماه‌های پایانی سال جاری نیز بعید به نظر نمی‌رسد.

چقدر یارانه پرداخت می‌شود؟

ماهانه ۱۱ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان یارانه برای دهک‌های اول تا سوم و مبلغ ۱۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برای دهک‌های چهارم تا نهم پرداخت می‌شود. به این ترتیب در مجموع ماهانه مبلغ ۲۶ هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان یارانه نقدی از سوی دولت به شکل عمومی پرداخت می‌شود.

چه تعداد یارانه‌بگیر داریم؟

هر ماه ۲۷ میلیون و ۹۴۱ هزار و ۱۷۵ نفر متعلق به دهک‌های اول تا سوم یارانه نقدی ۴۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند. این آمار برای دهک‌های چهارم تا نهم ۵۰ میلیون و ۷۵۹ هزار نفر است. در مجموع ماهانه در ایران ۷۸ میلیون و ۷۰۰ هزار و ۱۷۵ نفر از مجموع جمعیت ۸۵ میلیون و ۹۵۶ هزار و ۷۱۹ نفر یارانه دریافت می‌کنند.

نیازمند اطلاعات دقیق در بخش یارانه هستیم

پیمان مولوی، اقتصاددان در واکنش به حذف یارانه حدود ۳۳ درصد از جمعیت کشور به «اعتماد» گفت: آنچه مسلم است این پرداخت‌ها از منابع ملی کشور صورت می‌گیرد پس می‌بایست به تمام مردم تعلق گیرد و تنها در صورتی که فردی به این میزان از یارانه نیاز نداشت انصراف خود را اعلام کند. مولوی در ادامه تصریح کرد: نکته بعدی اینکه بخش عمده‌ای از جامعه ایران به همین میزان اندک یارانه هم متکی هستند و شوربختانه کار به کالابرگ هم کشیده است. اگر یارانه این تعداد هم حذف شود نوبت بعدی به دهک‌های پایین‌تر می‌رسد و سازمان هدفمندی یارانه‌ها باید برای این تصمیمات پاسخگو باشد. این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه یک حسابرسی شفاف در اقتصاد ایران وجود ندارد پس آمار این حوزه هم غیرقابل اتکا است؛ پس در ابتدا نیازمند این هستیم تا یک حسابرسی مستقل انجام شود تا متوجه شویم برای این منابع چه اتفاقی افتاده و چه بر سر این منابع آمده است.

پرداخت یارانه باعث کسری بودجه نمی‌شود

مولوی در پاسخ به این پرسش که آیا پرداخت یارانه از سوی دولت باعث کسری بودجه می‌شود، افزود: خیر، پرداخت یارانه باعث کسری بودجه نمی‌شود، پرداخت به نهادها و دستگاه‌هایی که تاثیری بر رشد اقتصادی و رفاه عمومی ندارند باعث کسری بودجه می‌شود. این اقتصاددان با بیان اینکه بخش زیادی از بودجه غیرشفاف است، گفت: در حال حاضر بودجه‌ای با نام بودجه عمرانی در کشور وجود ندارد و تقریبا حذف شده است و سال‌هاست اصلا وجود ندارد، در کنار این موضوع بودجه شرکت‌های دولتی است که باید پرسید بر اساس چه عملکردی پرداخت می‌شود؟ ضمن آنکه یکسری از نهادهایی هستند که تاثیری بر رشد و توسعه اقتصادی هم ندارند اما باز هم بودجه دریافت می‌کنند. او با طرح این پرسش که پرداخت یارانه به چه منظوری بود؟ گفت: پرداخت یارانه به منظور افزایش قدرت خرید مردم بود، این در حالی است که در کشور با دولت‌هایی روبرو بودیم که نه برای اقتصاد توانستند کاری کنند و نه برای رشد اقتصادی کاری کردند و نه ارزش ریال را حفظ کردند و تنها راه‌حل‌شان این بوده که یارانه بخش دیگری از جامعه را حذف کنند که باید در انتظار عواقب اجتماعی آن باشند.

الزام بر پرداخت درآمد پایه همگانی (UBI)

مولوی تصریح کرد: اگر دولت موظف به پرداخت درآمد پایه همگانی (UBI) می‌شد می‌بایست بین ۱.۵ تا دو میلیون تومان یارانه برای هزینه‌های بسیار اولیه زندگی‌ به هر نفر پرداخت می‌کرد که در کشورهای اروپایی و حتی در امارات هم پرداخت می‌شود. این کارشناس اقتصادی افزود: این پرداخت‌های حداقلی به مردم در اکثر کشورها پرداخت می‌شود و به همین دلیل هم هست که برخی از ایرانی‌هایی که مهاجرت می‌کنند و پناهنده می‌شوند از این مزایای دولتی هم بهره‌مند می‌شوند و حتی در اروپا هم این منابع حمایتی به مردم پرداخت می‌شود. مولوی تصریح کرد: در شرایط کنونی که هر روز هم وضعیت اقتصادی وخیم‌تر می‌شود اولین راه‌حل این است که دولت مخارج خودش را کاملا مشخص کند. به این معنی که مشخص کند منابعی که در ردیف‌های بودجه‌ای پرداخت می‌شود آیا در مسیر توسعه و رفاه ایران و ایرانی هست یا نیست؟ اگر در این مسیر نیست بهتر آن است که حذف شود.

یارانه را تنها باید به افراد نیازمند بدهند

سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در واکنش به حذف یارانه بخش دیگری از مردم به «اعتماد» گفت: کسری بودجه امسال و پیش‌بینی‌هایی که از کسری بودجه در سال آینده وجود دارد و بازگشت ترامپ به کاخ سفید و احتمال کاهش فروش نفت کشور و... باعث چنین تصمیمی از سوی دولت شده است. افقه با بیان اینکه در طول هفت سال گذشته کلیه منابع جایگزین فروش نفت مصرف شده است و خزانه دولت خالی است، گفت: طبیعی است که در چنین شرایطی دولت از دو طریق تلاش می‌کند تا کسری بودجه خودش را جبران کند اولین بخش کاهش هزینه‌ها و بخش دوم افزایش درآمدهاست که در این بخش شاهد افزایش ۴۰ درصدی مالیات‌ها و اغلب خدمات دولتی در بخش انرژی (آب، برق، گاز و...) افزایشی بوده‌ایم و نرخ ارز هم رشد داشته و تنها نرخ بنزین مانده است که آن را هم احتمالا به زودی انجام می‌دهند.

این اقتصاددان در ادامه گفت: البته این کاهش تعداد یارانه‌بگیران می‌تواند مطلوب باشد و تنها به افرادی که نیازمند هستند یارانه نقدی پرداخت شود؛ در ایران از زمانی که یارانه نقدی با نام هدفمندی یارانه‌ها انجام شد اما عملا این یارانه هدفمند نبود و تنها یارانه غیر نقدی را به نقدی تبدیل کرد و به همه مردم هم پرداخت کرد. او ادامه داد: هدفمندی یارانه‌ها به این معنی که تنها نیازمندان یارانه بگیرند به اطلاعات بسیار زیادی نیاز دارد که دولت معمولا دسترسی زیادی به این اطلاعات ندارد و دو بار هم در دوره احمدی‌نژاد و دوره ریاست‌جمهوری روحانی اقدام به فراخوان برای فرم‌های خوداظهاری کردند که هر دو بار هم با شکست مواجه شدند.

یارانه‌ها هر روز آب رفتند

افقه خاطرنشان کرد: متاسفانه در سه دهه گذشته به خصوص در سال‌های پس از شدت گرفتن تحریم‌ها به اندازه‌ای تعداد افراد نیازمند افزایش یافته‌اند که اگر به هفتاد میلیون نفر از جمعیت هم یارانه‌ای پرداخت شود، کار اشتباهی نیست. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: مسلما پس از اینکه دولت این تعداد را هم از پرداخت یارانه حذف کند، باعث نارضایتی خواهد شد.

او با بیان اینکه در کشورهای دیگر هم یارانه پرداخت می‌شود اما مدل آن با پرداخت یارانه در ایران فرق دارد، افزود: منبع اصلی یارانه در کشورهای دیگر دریافت مالیات از ثروتمندان است و نه از محل گران کردن کالاها، متاسفانه برخی از اقتصاددان‌های ناآشنا یا غافل نسبت به ساختارهای اقتصادی بر افزایش قیمت‌ها تاکید دارند و بر این باورند که می‌توانند از محل افزایش قیمت کالاها، محلی برای پرداخت یارانه به اقشار کم درآمد در نظر گرفت. افقه افزود: در زمان احمدی‌نژاد میزان پرداخت یارانه ۴۵ هزار تومان معادل ۴۵ دلار بود که به دلیل افزایش تورم عملا رقم ۳۰۰ هزار تومانی نیز از ۴ دلار هم کمتر شده است. به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط و ضد توسعه‌ای که در تصمیم‌گیری‌ها صورت گرفته است در یک چرخه عقب افتادگی قرار گرفته‌ایم که هر اقدامی که می‌کنند اقتصاد کشور را یک قدم به عقب می‌برد.