بازنشستگان و فرهنگیان قربانیان کسری بودجه می شوند؟

لایحه بودجه سال آینده، به عنوان یکی از مهم ‌ترین اسناد اقتصادی کشور، نه تنها مسیر حرکت اقتصادی دولت در سال آتی را مشخص می‌ کند، بلکه تأثیرات عمیقی بر زندگی تک تک افراد جامعه دارد. از این رو، بررسی و تحلیل دقیق این سند از سوی کارشناسان، نمایندگان مجلس و عموم مردم از اهمیت بسزایی برخوردار است.

در همین راستا سید محمد پاکمهر، نماینده مردم خراسان شمالی و عضو کمیسیون‌های بهداشت و تلفیق بودجه، در گفت و گو با خبرنگار تیتر کوتاه به تشریح ویژگی‌های یک لایحه بودجه مناسب و چالش ‌های پیش روی بودجه سال آینده پرداخته است.

مشروح این گفت و گو را در ادامه مطالعه خواهید کرد:

از نظر شما خصوصیات یک لایحه بودجه مناسب چیست و چه ارزیابی از بودجه سال آینده دارید؟

یکی مهم ترین ویژگی های یک لایحه بودجه مناسب و کارساز این است که کسری نداشته باشد و ناترازی در آن اتفاق نیافتد. لایحه بودجه نباید باعث ایجاد تورم در جامعه شود. منطقی نیست که بودجه را تعریف کرده باشیم تمامی موضوعات و موارد مختلف پیرامون بودجه پیش بینی شده باشد اما منابع و مصارف واقعی برای بودجه درنظر گرفته نشده باشد. بنابراین شاه بیت یک بودجه موثر، پیش بینی منابع واقعی برای بودجه است. به این صورت که ابتدا باید منابع واقعی که به اجرایی شدن نزدیک است برای بودجه تامین شود و سپس با توجه به آن مصارف مختلف پیرامون آن درنظر گرفته شود. به عنوان مثال برای اجرای همسان سازی حقوق بازنشستگان و یا رتبه بندی فرهنگیان باید یک رقم مشخص و واقعی در بودجه درنظر گرفته شود تا هنگام اجرای قانون با کسری بودجه مواجه نشویم.

درحال حاضر برای واردات بنزین در لایحه بودجه، ۱۳۰ همت پیش بینی شده است اما احتمالاً این رقم تا ۲۰۰ همت مورد نیاز خواهد بود؛ بنابراین با کسری بودجه روبرو هستیم. درنتیجه باید دقت کنیم که قبل از هرچیز منابع یک لایحه بودجه واقعی باشد و تحقق پیدا کند و مصارف آن متناسب با منابع بودجه باشد.

دیگر ویژگی مهم یک لایحه بودجه ایده آل این است که مردم یک کشور به عدالت نزدیک باشند. به این معنی که توزیع اعتبارات در لایحه بودجه باعث خوشحالی تمامی اقشار و طبقات جامعه باشد. باید تمامی مردم استان ها و شهر ها و تمامی آحاد جامعه از تمامی خدمات و امتیازات دولت برخوردار شوند. یک لایحه بودجه ایده‌آل باید با قوانین بالادستی انطباق داشته باشد. احکام یک لایحه بودجه باید با برنامه پنج ساله هفتم بیشترین انطباق را داشته باشد. دیگر ویژگی بارز یک لایحه بودجه مناسب این است که رشد اقتصادی قابل قبولی را به ارمغان بیاورد و ایجاد تورم نکند. اگر لایحه بودجه ایجاد تورم کرد باید در مقابل باعث رشد نقدینگی در جامعه شود.

نکته مهمی که برای اجرای عدالت در جامعه وجود دارد این است که هرچقدر تورم در جامعه وجود دارد به همان اندازه افزایش حقوق نیز صورت گیرد. این موضوع منطقی نیست که به عنوان مثال تورم ۴۰ درصد باشد درصورتیکه افزایش حقوق تنها ۲۰ درصد شود. در این شرایطی که رشد بودجه و نقدینگی ۲۰ درصد پایین تر از نرخ تورم باشد طبیعی است که مردم دچار مشکلات اقتصادی می‌شوند.

یکی دیگر از مهمترین خصوصیات یک لایحه بودجه مناسب این است که خلق ثروت کند. مشکل ما در حال حاضر این است که در برخی حوزه ها به خارج از کشور وابستگی داریم. راهکار برای ازبین بردن وابستگی و عدم واردات کالاهای اساسی نظیر برنج و چای این است که به تولیدکنندگان داخلی تسهیلات بیشتری دهیم و از تولید داخلی حمایت بیشتری به عمل بیاوریم. در این شرایط دیگر تورمی نخواهیم داشت اما متأسفانه در مقطع فعلی با توجه به کسری بودجه ای که داریم قطعا تا حدی درگیر تورم خواهیم شد.

- در بودجه سال آینده مهمترین چالشی که وجود دارد چیست؟ ضمن اینکه کدام راه حل ها برای ازبین بردن موانع در اولویت دولت و مجلس قرار دارد؟

مواردی که اشاره شد باید توسط نمایندگان مجلس و کمیسیون تلفیق نهایت دقت را درباره آن ها داشته باشند. در حال حاضر در کشور چالش هایی داریم که ناترازی انرژی یکی از مهمترین این چالش هاست. در فصل زمستان به دلایل ناترازی انرژی دچار کمبود گاز هستیم و برخی از صنایع مادر به دلیل کمبود گاز تعطیل می شوند. در برخی از استان ها، بسیاری از صنایع خرد و کوچک و همچنین دیگر کسب و کارها نیز تحت تأثیر قرار گرفته اند. همچنین بسیاری از چاه های کشاورزی ما به دلیل کمبود برق و گاز زمستانی دچار چالش هستند. در حوزه مصرف گاز خانگی نیز به دلیل کمبود برق و افت فشار گاز قطعا دچار چالش های جدی خواهیم شد. برای کشوری که ۱۰ درصد منابع نفتی دنیا و ۱۶ درصد منابع گازی جهان را در اختیار دارد هرگز پذیرفتنی نیست که مردم در بحران های نفتی و انرژی زندگی کنند و دچار کمبود باشند.

قطعا یکی از اولویت ها برای برطرف کردن ناترازی این است که ما سرمایه‌ گذاری کنیم. حال این سرمایه گذاری می‌تواند داخلی یا خارجی باشد. ناترازی ها نه تنها در حوزه گازی بلکه در حوزه برق کشور نیز وجود دارد. برق یعنی صنعت، برق یعنی زندگی.‌ دقت کنید اگر برق نباشد جریان زندگی نیز مختل می‌شود. اگر در کشور با چالش جدی ناترازی برق روبرو شویم به دنبال آن بسیاری از صنایع خرد و کوچک و بسیاری دیگر از کسب و کار ها با مشکلات اساسی مواجه خواهند شد. خسارات ناشی از قطعی برق در برخی از صنایع به طور جدی جبران ناپذیر خواهد بود. به عنوان مثال در صنعت آلومینیوم، از پودر آلومینیوم، شمش آلومینیوم تولید می‌کنند و در کارخانجات دیگ هایی وجود دارد که بصورت مداوم و مستمر مشغول به کار هستند و اگر دچار قطعی برق شوند برای جبران تولید دچار خسارت های زیادی می‌شوند. بنابراین ما نباید نسبت به ناترازی انرژی و علی الخصوص ناترازی برق بی تفاوت باشیم. یکی از پیشنهادات و مطالبات ما در کمیسیون تلفیق مجلس این بود که حدوداً ۶۰ همت به پرداخت مطالبات پیمانکاران شرکت توانیر و مپنا برای سرمایه‌گذاری های این حوزه اختصاص دهیم و یک قدم محکم برای رفع ناترازی انرژی در کشور برداریم. اگر بخواهیم در کشور رشد قابل توجه اقتصادی داشته باشیم نباید اجازه دهیم صنایع ما دچار ضرر و زیان شوند. برای افزایش بهره‌وری در صنایع نمی‌توانیم صنایع و کارخانجات را در فصل زمستان به دلیل کمبود گاز و در فصل تابستان به دلیل کمبود برق تعطیل کنیم. اگر این اتفاق بیافتد سطح بهره‌وری کاهش پیدا می‌کند و صنایع ما بجای سوددهی، دچار خسارت شدید خواهند شد.

همچنین لازم به ذکر است در زمینه اقلیم آب و هوایی و خشکسالی های متعدد ما درگیر آسیب هایی شده ایم. در حال حاضر سالانه حدوداً ۱۶ میلیارد متر مکعب برداشت مازاد از منابع آب های زیرزمینی داریم و بسیاری از مصارف ما از منابع آب های زیرزمینی، مصارف مازاد و منفی است. همچنین ۷ الی ۸ میلیارد متر مکعب برداشت ما از چاه های غیرمجاز، رقمی بیش از نیاز کشور است.

در این زمینه قطعا باید الگوی کشت را رعایت کنیم و نیز کالاهای مورد نیاز و اساسی را در داخل کشور تولید کنیم. همچنین می توانیم کشت گلخانه ای را افزایش دهیم و شیوه های آبیاری را تغییر دهیم تا از این طریق مصارف آب را کاهش دهیم و محصولاتی را در کشور کشت کنیم که متناسب باشند؛ زیرا برخی از محصولات کشاورزی به حدی آب مصرف می‌کند که هنگام صادرات به آب ب نحوی آب صادر می‌کنیم. درنتیجه در حوزه کشاورزی و منابع آب های زیرزمینی باید برنامه ریزی های درست و هدفمند داشته باشیم تا چالش های موجود را ازبین ببریم.

 در حوزه آمایش سرزمینی چه برنامه هایی دارید؟

یکی از بسترهای کارشناسی ما در این حوزه، آمایش سرزمینی است. ما باید طبق این بستر حرکت کنیم و براساس یک چشم انداز و سند آمایش با پیش بینی های درست نسبت به آینده در راستای حفظ منابع آب های زیرزمینی و افزایش سطح بهره وری در این حوزه برای نسل های آینده قدم برداریم.