هیئت حاکمه افغانستان در رهاسازی حقابه هیرمند تعلل می‌کند

به گزارش تیترکوتاه از وزارت نیرو، "جبار وطن‌فدا" با اشاره به مهم‌ترین جزئیات معاهده ۱۳۵۱ حقابه ایران از رود هیرمند، اظهار داشت: قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین ایران و افغانستان امضا شده اولاً رسمیت کامل دارد، یعنی در مجلس‌های دو کشور تصویب شده و در سال‌های گذشته هم کمیته‌ای تحت عنوان کمیته مشترک کمیساریای آب هیرمند بین دو کشور فعال و ۲۶ نشست مشترک نیز برگزار شده است. مبنای حقابه‌ای که برای ایران در معاهده ۱۳۵۱ دیده شده مبتنی بر گزارش‌هایی برای تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و دامپروری بوده که پیش از قرارداد نیز مورد قبول طرفین بوده است.

وی افزود: ۸۲۰ میلیون مترمکعب در سال طبق قرارداد در سال‌های آبی نرمال تعریف شده داریم و در سال‌های گذشته بر اساس آمارهای رسمی بین‌المللی میزان بارش و تصاویر ماهواره‌ای در مورد پوشش برف در کوه‌های بالادست رودخانه در زمستان سال گذشته و سال‌های قبل و همین‌طور تصاویر ماهواره‌ای که از گذشته از دریاچه پشت سد کجکی که مخزنی است که بر اساس معاهده تعریف شده که میزان حقابه ایران بر اساس میزان آب ورودی بالادست سد کجکی تامین می‌شود، ما این تصاویر را داریم. جمع بندی که داریم که در جلسات با طرف افغان بارها اعلام کردیم که حقابه ما متناسب با سال نرمال باید تعریف و رهاسازی شود.

مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی وزارت نیرو با بیان اینکه در دو سال گذشته سال آبی ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ در یک ‌سال اول ۳۲ میلیون و در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ به میزان ۲۷ میلیون مترمکعب عملاً آب به ایران وارد شد، گفت: یعنی فاصله معنی داری با حقابه دارد، امسال هشت ماه اول سال آبی جاری کمتر از یک میلیون مکعب آب دریافت کردیم و عملاً علی‌رغم اینکه آب پشت سد کجکی بارندگی و همه شرایط مناسب بوده ما عملاً حقابه دریافت نکردیم.

وطن فدا درباره اینکه حاصل نشست‌ها با توجه به اینکه می‌گویید در سال‌های ۱۳۹۳، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ آن چیزی که باید محقق می‌شده به وقوع نپیوسته، نشست‌ها چه زمانی برقرار شده و حاصل این نشست‌ها چه بوده است؟، گفت: ما از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون سه نشست کمیساریا داشتیم، دو نشست در افغانستان، یک نشست در تهران. مطالبات خودمان را بر اساس اطلاعاتی که دریافت کردیم تصاویر ماهواره‌ای سایت‌های بین‌المللی مطرح کردیم. طرف مقابل تاکنون در جلسات دو رویکرد داشته اول اینکه در تمام جلسات معاهده را به رسمیت می‌شناسند و نظرشان این است که ما طبق معاهده خودمان را موظف می‌دانیم که حقابه ایران را رهاسازی کنیم و عمل کنیم، ولی در عمل ما شاهد عکس این رفتار بودیم چراکه دیدیم همان‌طور که در گزارش ملاحظه فرموید آقای وزیر نیرو فرمودند جریان آبی که می‌توانست حقابه ایران را تامین کند پشت سد کمال‌خان منحرف شد که عملاً از دسترس ما خارج شد.

وی با بیان اینکه آخرین نشست در ۲۷ و ۲۸ اسفند سال گذشته در کابل بود که صورتجلسه آن امضا نشد چرا که در عمل آن چیزی که مدنظر ما بود محقق نشد، گفت: در همه جلسات یکی دو سال گذشته که با طرف افغان برگزار شده، مقامات ارشد نظرشان این است که ما متعهدیم به اجرای قرارداد، ولی توجیهی که گاهی اوقات آورده می‌شود یکی این است که آب کم است و وضعیت بارندگی‌ها خوب نبوده، پاسخ این را به صورت مستند تصاویر ماهواره‌ای اعلام کردیم که جریان آب و بارندگی مناسب بوده و کفایت می‌کرده برای اینکه حقابه ایران رهاسازی شود، نکته دومی که گاهی اوقات گفته می‌شود این است که آب رهاسازی شده و ایران تحویل گرفته است.

مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی وزارت نیرو در پاسخ به این سوال که ایران به‌جز تصاویر ماهواره‌ای امکان سنجش دیگری دارد؟ گفت: پاسخی که ما داشتیم این بود که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که اصلاً آبی به سمت ایران جریان پیدا نکرده، یک رکن اصلی معاهده این است که تعیین سال آبی بر اساس ایستگاه اندازه‌گیری که بالادست سد کجکی تعریف شده ایستگاه‌های دیگری در مرز ایران پیش‌بینی شده که باید احداث شود که مشخص کند این ایستگاه‌ها اندازه‌گیری می‌کنند که چه مقدار آب تحویل گرفتیم.

وطن فدا با بیان اینکه ما بارها درخواست کردیم که این ایستگاه‌ها را مشترک بسازیم و مشخص کنیم تابستان سال گذشته در مرداد نشست کمیته فنی را در زابل با طرف افغان برگزار کردیم، صورتجلسه کردیم و چه اقداماتی باید صورت گیرد آن چیزی که مربوط به تعهدات طرف ایرانی بوده ما انجام داده‌ایم، گفت: اعلام کرده‌ایم و قرار بوده که سه ماه بعد آن‌ها اظهار نظر کنند. از آن سه ماه الان بیشتر از ۸ ماه می‌گذرد ما هنوز پاسخی دریافت نکردیم، ما توقع و انتظارمان همین فرمایشی است که داشتید، اینکه تعهداتی که مقامات در جلسات رسمی دارند را در عمل شاهد باشیم، آن چیزی که امروز شاهد بودیم رئیس جمهوری ورود پیدا کردند به این بر می‌گردد که در دوره‌های گذشته کمیساریا یک موقع در سطح مدیران کل بین دو کشور برگزار می‌شد و در زمان به نتیجه نرسیدن در حد معاونین وزار برگزار می‌شد.

وی افزود: سال گذشته وزیر نیرو شخصاً حضور پیدا کردند در سفری که به کابل داشتند و در آنجا هم مقامات ارشد به صراحت اعلام کردند که ما هم حقابه را قبول داریم و هم اجازه نمی‌دهیم آبی که وجود دارد به سمت گود زره برود که در گزارش ملاحظه شد، ولی متاسفانه در عمل در ۸، ۹ ماه گذشته ما نه تنها جریانی که انتظار داشتیم اتفاق نیفتاده بلکه حتی پاسخ مکاتبات هم به نحوی داده می‌شود که نشان می‌دهد که دو رویکرد را ما عملاً شاهد هستیم در مطالعات در صحبت‌های شفاهی مقامات قبول می‌کنند حقابه را، ولی در عمل و در یادداشت‌هایی که داده می‌شود به نحوی عمل می‌شود که نشان می‌دهد دوگانگی در رفتار طرف مقابل را ما شاهد هستیم.

مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی وزارت نیرو با بیان اینکه بحث‌های مفصلی راجع به قضیه آب در افغانستان می‌توانیم داشته باشیم، نشست‌های متعددی اگر گذاشته شود ابعاد مختلف قضیه رودخانه هریرود و بحث هامون، که این‌ها بایستی به صورت جمعی با یکدیگر در آید، اظهار کرد: نکته مهمی که در مورد سد کمال خان گفتنی است، طراحی سد کمال‌خان در همان سالی انجام شده و اسنادی که موجود است که قرارداد امضا شده یعنی بحث دیروز و امروز نیست این یک رویکردی را نشان می‌دهد که در افغانستان وجود داشته و سیاستی بوده که در زمانی که آمریکا در افغانستان فعال بوده و دولت ایران هم دولتی همسو با آمریکا بوده (در سال ۱۳۵۱)، اینکه رویکرد آمریکا در منطقه حتی در زمانی که دولتی در ایران حاکم بوده که همسو با آمریکا بوده باز هم به نفع ملت ایران نبوده و این عملکردی که الان ما از سد کمال خان مشاهده می‌کنیم یک سابقه تاریخی دارد.

وطن فدا افزود: نکته دوم اینکه ابعاد و دریچه‌ها و تاسیساتی که روی سد کمال خان ایجاد شده مشکل جدی برای رهاسازی آب دارد و برای این موضوع ما در جلسات رسمی به طرف مقابل اعلام آمادگی کردیم که اصلاحاتی اگر لازم است، از دید ما لازم است و طرف مقابل را هم دعوت به این کار کرده‌ایم که مشترکاً ملاحظاتی که مربوط به تامین حقابه و رهاسازی حقابه از طریق سد کمال‌خان است را مشترکاً انجام دادیم.

وی گفت: ما اعلام آمادگی کردیم طرف مقابل در سفری که وزیر نیرو به کابل داشتند گفتند ما بررسی می‌کنیم اگر لازم بود مشترکاً این کار را انجام دهیم، ولی هنوز خبری از آن طرف نداریم، ما این را به عنوان یکی از مطالبات می‌دانیم و ورود رئیس جمهوری به بحث را درست می‌دانیم و به نظر روندی که اتفاق افتاده رسیده به اینجا که موقعی که پیگیری‌ها در سطوح مختلف به عنوان یک مسئله حاکمیتی آقای رئیس جمهور ورود پیدا کردند و عملاً انتظار داریم همانطور که رئیس جمهوری اعلام کرد اگر آبی پشت سد کجکی وجود دارد که به نظر ما وجود دارد باید رهاسازی کنند، اگر ادعا می‌شود که آبی وجود ندارد ما اعلام آمادگی کردیم که تیم کارشناسی از منطقه بازدید داشته باشند.