روسیه بازار غلات را مختل کرد

ساعاتی پیش از این که ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان با یکدیگر بر سر عبور غلات اوکراین از دریای سیاه گفت‌وگو کنند، روسیه به یکی از بزرگترین بنادر صادرکننده غلات اوکراین حمله کرد.

 روز دوشنبه، نیروی هوایی اوکراین از ساکنان بندر ایزمیل، یکی از دو بندر اصلی صادرکننده غلات اوکراین در رودخانه دانوب منطقه اودسا خواست تا به دنبال سرپناه باشند. برخی رسانه‌های اوکراینی نیز از صدای انفجار در این منطقه خبر دادند. این حمله در حالی رخ داد که پوتین و اردوغان قرار بود در سوچی روسیه دیدار کرده تا درباره توافق صادرات غلات اوکراین که به کاهش بحران غذایی در بخش‌هایی از افریقا، خاورمیانه و آسیا کمک می‌کند، گفت‌وگو کنند.

این قرارداد که در جولای ۲۰۲۲ با میانجیگری سازمان ملل متحد و ترکیه انجام شد، نزدیک به ۳۶ میلیون تن غلات و سایر کالاها اجازه می‌داد تا علی‌رغم جنگ روسیه، سه بندر اوکراین را با مصونیت ترک کنند.

اما حدود شش هفته پیش مسکو با گله‌مندی از اینکه صادرات مواد غذایی و کودش با موانعی روبه‌رو است و غلات کافی از طرف اوکراین به کشورهای نیازمند ارسال نمی‌شود، از این توافق خارج شد. از آن زمان، این کشور حملات مکرری را به بنادر رودخانه دانوب که به عنوان مسیر اصلی اوکراین برای صادرات غلات تبدیل شده، انجام داده است.

حمله روز دوشنبه که ابعاد آن هنوز مشخص نیست، به دنبال حملات روز یکشنبه روسیه به دیگر بندر اصلی دانوب انجام شد که در آن زیرساخت‌های بندر آسیب دید و حداقل دو نفر زخمی شدند.

روز یکشنبه، یکی از دستیاران ارشد اردوغان گفت که دیدار بین رهبران روسیه و ترکیه «مهمترین نقش» را در احیای کریدور غلات ایفا خواهد کرد. او افزود: «وضعیت فعلی توافق غلات در نشست روز دوشنبه مورد بحث قرار خواهد گرفت. ما محتاط هستیم، اما امیدواریم به موفقیت برسیم؛ زیرا این مسئله‌ای است که بر کل جهان تأثیر می‌گذارد».

اردوغان که در طول جنگ ۱۸ماهه اوکراین با خودداری از پیوستن به تحریم‌های غرب علیه روسیه روابط نزدیکش با پوتین را حفظ کرده است، بارها متعهد شده که توافق دریای سیاه را احیا کند. رئیس‌جمهور ترکیه قبلاً با موضع پوتین ابراز همدردی کرده بود و در ماه ژوئیه گفت که رهبر روسیه «انتظارات خاصی از کشورهای غربی» در مورد توافق غلات دارد و «این کشورها باید در این زمینه اقدام کنند».

روسیه گفته است که در صورت برآورده‌شدن انتظاراتش برای بهبود صادرات غلات و کود، احیای توافق دریای سیاه را مد نظر قرار خواهد داد. در حالی که صادرات مواد غذایی و کود روسیه مشمول تحریم‌های غرب نیست، مسکو گفته که محدودیت‌های پرداختی، لجستیکی و بیمه‌ای مانع از ارسال کالاهایش شده است. یکی از خواسته‌های اصلی روسیه این است که بانک کشاورزی این کشور دوباره به سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت متصل شود. اتحادیه اروپا در ژوئن ۲۰۲۲ دسترسی این بانک به سوئیفت را قطع کرد.

سازمان ملل نیز تلاش‌های خود برای احیای این توافق را افزایش داده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در روز پنجشنبه گفت که در نامه‌ای به سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه «پیشنهادهایی ملموس» با هدف رساندن صادرات مسکو به بازارهای جهانی ارسال کرده است. اما مقامات روسی گفتند که از پیشنهادها راضی نیستند. یک دیپلمات روس که نخواست نامش فاش شود، به خبرگزاری رویترز گفت که در نامه گوترش به لاوروف هیچ ایده جدیدی وجود نداشته و این نامه تنها «خلاصه ایده‌های قبلی سازمان ملل است که عملی نشده است».