ساخت نیروگاه ذغال سنگی به کجا رسید؟

ذغال‌سنگ سهم ویژه‌ای در سبد سوخت نیروگاهی دنیا دارد و ۳۶ درصد از برق جهان باوجود شعارزدگی تولید برق پاک، همچنان بر پایه سوزاندن ذغال تولید می‌شود؛ با این وجود، سهم ذغال‌سنگ در تولید برق نیروگاه‌های ایران، صفر مطلق است و باوجود تلاش‌ها برای ساخت این مدل نیروگاهی در کشور همچنان هیچ واحد تولید برقی از ذغال برای تولید انرژی استفاده نمی‌کند.

این مسئله در شرایطی رخ می‌دهد که در منطقه طبس ذخیره ۱.۷ میلیارد متر مکعبی ذغال‌سنگ وجود دارد و با توجه به نیاز سالانه ۲ میلیون تن ذغال‌سنگ برای راه‌اندازی یک نیروگاه ۶۵۰ مگاواتی در طول یک سال، ظرفیت فعلی نیاز ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه ذغال‌سوز را به مدت ۱۱۰ سال را دارد.

 نگاهی به روند ساخت نیروگاه ذغالسنگ طبس

اگر از سیاست «مشت نمونه خروار» استفاده کنیم، توسعه نیروگاه‌های ذغال‌سوز در کشور مشابه تجربه ساخت نیروگاه‌ ذغال‌سنگ ۶۵۰ مگاواتی طبس است. بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مجری طرح نیروگاه طبس، این نیروگاه ۶۵۰ مگاواتی که فرآیند ساخت آن از سال ۱۳۸۷ کلید خورد و مقرر بود این پروژه در بخش تجهیزات اصلی «EP» با تامین مالی کشور چین به پیش برود اما طرح در مرحله اول به دلیل انصراف بانک صادرات از عاملیت فاینانس متوقف شد.

پس از انعقاد برجام، ساخت نیروگاه طبس بار دیگر با تمرکز بر استفاده تامین مالی کشور چین این بار با عاملیت بانک پاسارگاد کلید خورد اما با خروج امریکا از برجام، به دلیل رسمی بودن قرارداد ساخت، بار دیگر شاهد توقف پروژه بودیم. پس از این مرحله مقرر شد، فرآیند ساخت نیروگاه از محل منابع عمومی دولت به پیش برود اما در این مسیر یک مسئله دیگر سد راه ساخت نیروگاه طبس قرار گرفت.

با توجه به اینکه در مرحله آخر ساخت نیروگاه ذغال‌سوز، مپنا به عنوان پیمانکار بخش اصلی برگزیده شده بود، نداشتن فناوری ساخت بویلر نیروگاه‌های ذغال‌سنگی در این شرکت بار دیگر ساخت نیروگاه طبس برای سومین بار متوقف شد و فرآیند توقف این نیروگاه همچنان ادامه دارد.

با توجه به در دسترس بودن فناوری بویلر در کشور چین، تاکنون ۲ بهانه به عنوان نرفتن به سمت واردات فناوری ساخت بویلر از مسیر شرق توسط کارفرما و پیمانکار پروژه طبس مطرح شده است. نخستین بهانه عدم تطبیق استاندارد زیست‌محیطی بویلرهای ساخت کشور چین با استانداردهای ایران است و دومین بهانه که اخیر مطرح شد، خودداری شرکت شانگهای الکتریک از ارائه مستقیم بویلر به ایران و نیاز به انعقاد قرارداد با یک شرکت واسط چینی است.

بررسی تاثیر یک بهانه در تکمیل نیروگاه ذغال‌سوز طبس

در همین راستا، سیما غفاری، کارشناس حوزه انرژی با اشاره به بهانه جدید به منظور وارد نکردن بویلر نیروگاه ذغال‌سنگ طبس به خبرنگار فارس گفت: این ادعا که شرکت شانگهای الکتریک به دلیل ممنوعیت ایجاد شده توسط دولت چین امکان فروش مستقیم بویلر به ایران را ندارد و وجود یک شرکت واسط برای انعقاد قرارداد مطرح شده از چندین جنبه قابل بررسی است.

این کارشناس حوزه انرژی گفت: دولت چین در اجلاس آب و هوایی گلاسکو اعلام کرد دیگر در توسعه ذغال‌سنگ در هیچ کجای جهان سرمایه‌گذاری نمی‌کند اما این مسئله مانع انعقاد قرارداد مستقیم ساخت بویلر نیروگاه ذغال‌سوز در ایران نیست، زیرا قرار نیست طرف چینی در ایران سرمایه‌گذاری کند، بلکه مقرر شده تا این بویلر به ایران فروخته شود.

غفاری گفت: البته موارد مطرح شده گمانه‌زنی است اما آنچه تاکنون سبب شده تا فرآیند خرید بویلر نیروگاه ۶۵۰ مگاواتی طبس به جریان نیفتد، مسئله‌ای است که باید مورد بررسی دقیق توسط دست‌اندرکاران و به ویژه دولت قرار گیرد.

توسعه نیروگاه‌های ذغال‌سوز روی زمین مانده است

پیشتر وعده افتتاح نیروگاه ذغال‌سوز طبس در سال ۱۴۰۳ داده شده بود اما با وجود پیشرفت گزارش شده ۷۰ درصد در بخش تجهیزات جانبی به نظر می‌رسد، عزمی در هیچ یک از اعضای سازنده نیروگاه طبس برای تکمیل این پروژه راهبردی وجود ندارد. 

این شیوه برخورد با نیروگاه طبس سبب شده تا امکان توسعه نیروگاه در این منطقه با توجه به ذخایر ذغال‌سنگ موجود و مصوبه شورای عالی انرژی به منظور ساخت ۵ هزار مگاوات این نوع نیروگاه تا سال ۱۴۲۰ به امری فراموش شده بدل شود.