شروع فصل سرما با چاشنی ناترازی گاز / کلید قفل انرژی در دست کیست؟

هرساله با فرارسیدن موج سرما در کشور، موضوع ناترازی گاز مطرح می‌شود. افزایش مصرف گاز در زمستان همواره یکی از معضلات حوزه انرژی در ایران بوده است و نیاز مردم، صنایع و ادارات به گاز افزایش پیدا می‌کند. برخی بر این باورند که ناترازی گاز عبارت مناسبی برای وضعیت موجود نیست و مشکل جدی تری پیش رو است و آن هم کمبود گاز است.

از دلایل ناترازی گاز می‌توان به عدم صرفه جویی در مصرف، نبود تجهیزات مناسب برای ذخیره‌سازی گاز، کاهش سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و عدم اصلاح قیمت‌ها اشاره کرد. نحوه نادرست و مصرف بی‌رویه چه در بخش خانگی و چه در صنایع از عوامل مهم ناترازی گاز در کشور است. البته دستوری بودن قیمت‌ها نیز به موضوع عدم صرفه جویی انرژی دامن می‌زند.

برای حل مسئله سرمایه‌گذاری در بخش تجهیزات زیر ساختی به جهت ذخیره‌سازی گاز، دولت با ابلاغ «شیوه‌نامه جذب سرمایه‌گذار به‌ منظور افزایش پایداری تأمین گاز طبیعی» با اولویت مشترکان عمده و نیروگاه‌ها، سعی دارد که صنایع را به سمت نصب تجهیزات لازم هدایت کند تا آنها بتوانند ذخیره‌سازی گاز انجام دهند. طرحی که به اعتقاد دولت ضمن رفع ناترازی، مانع قطع گاز صنایع می‌شود.

در این خصوص برای بررسی اثر‌گذار بودن این شیوه نامه به سراغ عضو کمیسیون انرژی مجلس رفته و راه‌حل موضوع ناترازی بنزین را جویا شدیم:

رسیدگی به ناترازی گاز در برنامه هفتم توسعه

حسین حسین زاده عضو کمیسیون انرژی مجلس در این رابطه توضیح داد: یکی از راه‌های افزایش تولید گاز و از بین بردن یا کاهش ناترازی، بحث سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف است. در این راستا مجلس و دولت با همکاری یکدیگر راهکارهایی را در نظر گرفته‌اند. یکی از این راه کارها این است که صنایع بزرگ مکلف شدند که توسعه میادین گازی را شتاب بخشند. این موضوع هم برای تامین گاز کشور مفید است و هم برای پایداری صنایع. یکی دیگر از راه هایی که در برنامه هفتم توسعه جزو مهم‌ترین دستورالعمل هاست، استفاده از صنایع ذخیره است که با نظارت شرکت نفت میزان ذخایر نفتی و گازی کشور می‌تواند توسعه پیدا کند. موضوع دیگر مربوط به تامین سرمایه بخش خصوصی است که شرکت هایی که مایل به سرمایه‌گذاری هستند به صورت مشارکت در تولید به ویژه در بحث میادین مشترک حتی با کشورهای همسایه همکاری کنند. این سه مدل از مدل‌های قراردادی برای تامین منایع و سرمایه توسعه میادین نفت و گازی هستند که در برنامه هفتم گنجانده شده‌اند. ما امیدوارم سرمایه گذاری‌ها در بخش اجرا انجام شوند، زیرا پیشنهادهای خوبی در این حوزه مطرح شده‌اند و قطعا از آنها استقبال خواهد شد.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه در خصوص میزان اثر‌گذار بودن صرفه جویی و اصلاح قیمت انرژی گفت: در رابطه با اثر‌گذار بودن صرفه جویی گاز ما هم سیاست‌های تشویقی و تنبیهی داریم. سیاست تشویقی به این صورت است که کسی اگر صرفه جویی کند به همان میزان به حساب پایان ماهش افزوده شده و همین باعث می‌شود که به ادامه صرفه جویی تشویق شود. سیاست تنبیهی هم با جریمه همراه است. در نتیجه سیاست‌های تنبیهی و تشویقی اثرگذاری بیشتری نسبت به اصلاح قیمت‌ها دارند.

در ادامه حسن مرادی، استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران در مصاحبه با تیتر کوتاه درباره ریشه مسئله ناترازی گاز در کشور گفت: ناترازی گاز در کشور ما معلول یک سری مسائل جانبی است. یکی از مشکلاتی که ما داریم گستردگی کشور است و هم و غم دولت برای رساندن گاز به اقصی نقاط کشور. تنها استانی هم که مشکل تامین گاز داشت سیستان بلوچستان بود که آن هم به شبکه اصلی وصل شد. هر روزه ده‌ ها مشترک جدید به مشترکان قبلی گاز افزوده می‌شود در حالی که منابع ثابت هستند. مسئله صرفه جویی به هیچ وجه رعایت نمی‌شود و خود دولت هم به این موضوع اذعان دارد. موتورخانه هایی که در ادارات و اماکن تجاری و منازل در شهرهای بزرگ نصب شده اند، متاسفانه کاملا غیر استاندارد هستند. یکی از مسائلی مورد تایید دولت درحال‌حاضر، مسئله اصلاح و بهینه‌سازی ۴ میلیون بخاری است. دولت قبل قول بهینه سازی۲۰ میلیون بخاری را داده بود اما نتوانست کاری انجام دهد. ما حدود ۲۵ میلیون بخاری غیر استاندارد داریم که باید به بهترین روش بهینه‌سازی شوند یا از رده خارج شوند.

مصرف بی‌رویه گاز در ایران

وی همچنین افزود: شیوه مصرف گاز در کشور ما کم نظیر است یعنی هیچ کجای دنیا به این شکل، گاز را مصرف نمی‌کنند. بنابراین یکی از برنامه‌های دولت باید اصلاح سیستم‌های گرمایشی و شوفاژخانه‌های اداری، تجاری و صنعتی باشد. متاسفانه کارخانجات هم استفاده بهینه از گاز ندارند. به عنوان مثال اگر یک کارخانه آلومینیوم‌سازی میزان مصرف گاز و برق خود را ۱۰ درصد کم کند، در حوزه انرژی سود کلانی به جامعه می‌رساند. اگر تمامی بخش‌های کشور چه صنعتی و چه اداری، صرفه جویی گاز را دنبال کنند موضوع ناترازی نیز حل می‌شود. البته این موضوع وظیفه دولت را از این جهت که به دنبال منابع جدید باشد منتفی نمی‌کند. همان طور که در طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اقدام کرد، بتواند باز هم اقدامات اجرایی صنعتی دقیقی انجام دهد و تولید نیز افزایش پیدا کند.

سخن پایانی

 یکی از دلایل ایجاد ناترازی گاز در ایران، مصرف بالای داخلی است. با توجه به رشد جمعیت و توسعه صنعتی، مصرف گاز در داخل کشور افزایش یافته است. همچنین، تولید گاز در ایران نیز در دوره‌های مختلف با مشکلاتی مواجه شده است. همچنین، مشکلاتی مانند ناتوانی در توسعه زیرساخت‌های لازم برای انتقال گاز، مشکلات مالی و اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی نیز ناترازی گاز در کشور را افزایش داده است. در نتیجه حل این مسئله به غیر از صرفه جویی مصرف کنندگان، همت دولت در توسعه زیر ساخت انرژی کشور را نیز می‌طلبد.