زمین ارزشمندتر از مسکن / بچه‌دارها زمین رایگان دریافت می‌کنند

در شرایط نابسامان بازار مسکن، زمین نقش پررنگی در تعیین قیمت مسکن داشت، از این رو دولت طرح ارائه زمین رایگان در مناطق روستایی و شهری را پیشنهاد کرد تا خانوارهای واجد شرایط بتوانند از مرحله تامین زمین برای تهیه مسکن عبور کنند.

اعطای زمین رایگان برای احداث مسکن در مناطق شهری و روستایی، یکی از اقدامات دولت سیزدهم برای ساماندهی حوزه زمین و مسکن است که در مناطق روستایی برای نخستین بار اجرا می‌شود.

امسال برای تحویل ۵۰۰ هزار قطعه زمین روستایی و ۵۰۰ هزار قطعه زمین شهری هدف‌گذاری شده که تاکنون ۷۵ درصد تکلیف زمین شهری محقق شده و تکلیف واگذاری زمین روستایی نیز از استان کردستان آغاز شده است. بنا به اظهارات وزیر راه و شهرسازی، با تکرار این هدف‌گذاری در سال آینده، مجموع زمین واگذاری شده به ۲ میلیون قطعه خواهد رسید.

در نهضت ملی مسکن به خانوارهای واجد شرایط و متقاضی، زمین رایگان برای ساخت مسکن داده می‌شود و هم‌زمان خانوارهای پرجمعیت که سومین فرزند آنها بعد از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ۲۴ مهر ۱۴۰۰ به دنیا آمده است نیز مشمول دریافت رایگان زمین با کاربری مسکونی هستند. بر اساس آمارها، در امسال در این دو سرفصل یک‌میلیون قطعه زمین واگذار خواهد شد و در سال آینده نیز همین رقم تکرار می‌شود.

کارنامه اعطای زمین

بخشی از قانون جهش تولید مسکن و طرح برخاسته از این قانون یعنی نهضت ملی مسکن، به مقوله تأمین زمین مناسب برای احداث مسکن برای متقاضیان واجد شرایط اختصاص دارد. پیرو این قانون، واگذاری زمین مسکونی در مناطق روستایی اقدام بی‌سابقه‌ای بوده که برای نخستین بار در دولت سیزدهم پیگیری شده و هم‌زمان واگذاری زمین مناسب مسکن به متقاضیان واجد شرایط در مناطق شهری نیز در حال انجام است.

طبق ماده ۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز دولت مکلف است یک قطعه زمین حداکثر ۲۰۰ مترمربعی برای ساکنان در روستاها یا شهرهای کمتر از ۵۰۰ هزار نفر پس از تولد فرزند سوم (از تاریخ تصویب این قانون) و خانواده‌های دارای چهار فرزند زیر ۲۰ سال، اعطا کند.

آن‌گونه که وزیر راه و شهرسازی در مراسم تحویل ۲۹۰۰ واحد مسکن روستایی به متقاضیان کردستان، گفت: امسال برای نخستین بار در کشور طی اتفاقی بی‌سابقه، واگذاری ۵۰۰ هزار قطعه زمین مسکونی در مناطق روستایی هدف‌گذاری شده که نخستین مرحله آن با تحویل ۶ هزار قطعه زمین در استان کردستان هم‌زمان با سفر سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم به این استان آغاز شد.

مهرداد بذرپاش افزود: در بحث تحویل زمین مسکونی در مناطق شهری نیز هدف‌گذاری انجام شده ۵۰۰ هزار قطعه تا پایان سال بوده که تاکنون بیش از ۳۷۰ هزار قطعه از آن واگذار شده و تا پایان سال کل ۵۰۰ هزار قطعه واگذار خواهد شد.

او با اشاره به تکرار این هدف‌گذاری‌ها در سال آینده، اظهار کرد: تا پایان سال آینده ۲ میلیون قطعه زمین در شهرها و مناطق روستایی در قالب‌های گروهی و فردی تقدیم متقاضیان خواهد شد.

اهمیت نهضت واگذاری زمین

زمین متهم ردیف اول گرانی مسکن است که در دوره‌های تنش تورمی، شتاب رشد قیمت این کالای ضروری برای زندگی را چند برابر می‌کند؛ بر همین اساس، در دولت سیزدهم، نهضت واگذاری زمین به متقاضیان بالفعل و بالقوه به‌خصوص خانوارهای پرجمعیت در دستور کار قرار گرفته است.

این کار، در ابتدا با اصلاح طرح‌های جامع شهری و طرح‌های هادی روستایی به‌منظور حذف احتکار زمین صورت گرفته و امکان تأمین زمین با کاربری مسکونی را فراهم آورده است. در این شرایط، توسعه افقی شهرها ناگزیر است و دستگاه‌های متولی زیرساخت و خدمات شهری باید خود را با شرایط جدید وفق دهند.

اهمیت این موضوع، وقتی مشخص می‌شود که نقش زمین در تولید و بازار مسکن زیر ذره‌بین قرار گیرد. بر اساس پژوهش‌های دوره‌ای، میانگین تورم بازار مسکن در بلندمدت حدود ۳۰ درصد بیشتر از میزان تورم عمومی کشور بوده و این موضوع در بلندمدت به شکل‌گیری تورم انباشته قابل‌توجه و مکعب در بازار مسکن منجر شده است.

طبق آمار، در سه دهه منتهی به سال ۱۴۰۰، درحالی‌که شاخص تورم مصرف‌کننده ۲۸۰ برابر شده، میانگین قیمت مسکن در شهر تهران با رشد ۷۷۵ برابری مواجه بوده است.

واکاوی تفاوت بسیار چشمگیر در تورم مصرف‌کننده و تورم مسکن، نتیجه این اتفاق بوده که در همین بازه زمانی ۳۰ ساله، میانگین قیمت زمین با کاربری مسکونی در شهر تهران ۱۱۰۰ برابر رشد کرده و سهم آن از ارزش مسکن به‌تدریج افزایش یافته است.

این افزایش سهم تا حدی بوده که در تهران و کلان‌شهرها، بخش عمده پول پرداختی برای تهیه مسکن هزینه زمین آن است و کل هزینه‌های ساخت اعم از مصالح، نیروی کار، مجوزها و... بخش کمتری از ارزش واحد مسکونی را شامل می‌شود.