اثر منفی تحریم برصنعت هواپیمایی / پشت پرده خرید و واردات هواپیما

با اعمال مداوم تحریم‌های گوناگون، بخش‌های مختلف کشور هر روز با چالش‌های جدیدی مواجه می‌شوند. یکی از این بخش ها، ناوگان حمل‌ونقل هوایی کشور است که مدتی است با کمبود تعداد هواپیما به خصوص هواپیماهای مسافربری رو به رو است. این موضوع منجر به عدم تناسب عرضه و تقاضا در این حوزه، گران شدن بلیت هواپیماها، ناتوانی شرکت‌های هواپیمایی در پرداخت هزینه‌ها و همینطور عدم توانایی در تهیه قطعات لازم برای هواپیماها شده است.

برای حل چالش کمبود هواپیما، دولت از ابتدای اعمال تحریم‌ها و به دنبال ضعف ناوگان هوایی در تکمیل تعداد هواپیماها، برنامه خرید و واردات هواپیماها را در دستور کار قرار داد. البته به علت شرایط تحریمی امکان خرید هواپیمای نو وجود ندارد و انواع دست دوم آنها هم از مسیرهای سخت و دشواری به کشور می‌رسند. در واقع فرآیند دور زدن تحریم‌ها مسئله واردات را با چالش‌های متفاوتی رو به رو می‌کند. بنابراین کمبود ناوگان هوایی و گرانی بلیت هواپیما به مشکلات همیشگی بخش هوایی کشور تبدیل شده‌است.

مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی روز سه شنبه ۲۳ آبان ماه در حاشیه مراسم افتتاح پایانه جدید رودگاه بین‌المللی کیش اعلام کرد که هر ماه تعدادی هواپیما خریداری می‌شود و تا پایان دولت سیزدهم تعداد قابل توجهی هواپیما به ناوگان هوایی کشور اضافه خواهد شد. با توجه به کمبود هواپیماهای مسافربری در کشور، این سوال ایجاد می‌شود که با وجود خرید این تعداد هواپیما، علت ناکافی بودن تعداد هواپیما در ناوگان حمل‌ونقل هوایی کشور چیست.از این رو در ابتدا به سراغ جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری رفته و به مصاحبه با وی پرداختیم.

یازرلو در رابطه با آمار واردات هواپیماها بیان کرد: موضوع اورهال کردن ( معاینه و بازبینی ) هواپیماها و خرید و وارد کردن هواپیماها به کشور یک امر مستمر است. در بیست ماه منتهی به اردیبهشت ۱۴۰۲ما تقریبا ۶۳ فروند هلی کوپتر و هواپیما در تایپ‌های مختلف وارد کشور کردیم که یک مراسم الحاق مربوط به آن هم داشتیم، اما به دلایل مسائل امنیتی، اطلاعات واردات این هواپیماها رسانه‌ای نشد. از اردیبهشت ۱۴۰۲ تا کنون نیز چندین فروند هواپیما و بالگرد به مجموعه ناوگان کشور الحاق شده، اما مسائل فنی، چک کردن و فرآیند رجیستر کردن هواپیماها مقداری زمانبر است. دررابطه با وعده رئیس سازمان هواپیمایی و وزیر راه و شهرسازی نیز تا پایان سال تلاش‌ها بر افزایش تعداد هواپیماها متمرکز است.

وی همچنین در ادامه افزود: با توجه به صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی مبنی بر خرید مستمر هواپیما در هر ماه، به عنوان مثال اگر در نظر بگیریم از اردیبهشت امسال تا کنون ۱۷ فروند هواپیما وارد کرده باشیم، پس این ادعا صحیح است و دور از واقعیت نیست. معمولا ایرلاین‌ها اقدام به خرید این هواپیماها می‌کنند و لزومی هم به رسانه‌ای کردن اطلاعات واردات هواپیماها نیست، زیرا به دلیل مسائل امنیتی و تحریمی، اگر اطلاعات مربوط به هواپیمایی که هنوز رجیستر نشده است یا عکس این هواپیما انتشار پیدا کند، مسیرهای واردات این هواپیما مسدود خواهند شد. بنابراین مقصود از مسائل امنیتی، موضوع تحریم‌ها است و مسئولیت هایی در اعلام اطلاعات در این مورد وجود دارد.

سخنگوی سازمان هواپیمایی در رابطه با سن هواپیماهای خریداری شده توضیح داد: با توجه به موضوع تحریم‌ها هواپیماهایی که خریداری شده حدود ۲۵ سال دارند و به نسبت سن ناوگان کنونی کشور که حدود ۲۶ یا ۲۷ سال است جوان تر به حساب می‌آیند. شرایط تحریمی به گونه‌ای است که ما امکان واردات هواپیمای نو را نداریم و همینطور سقف پرداخت برای ما وجود دارد. البته هواپیماهای داخلی کشور هم به لحاظ عملیاتی ایمن هستند. در بقیه کشورها هم این طور نیست که همیشه ناوگان هوایی جوانی داشته باشند. آنها هم هواپیماهایی دارند که با عمر بالا به خدمت رسانی ادامه می‌دهند.

در ادامه به سراغ هوشنگ شهبازی خلبان سابق ایران ایر رفته و نظرات وی در مورد تاثیر واردات هواپیما بر بخش‌های مختلف جامعه را جویا شدیم.

هوشنگ شهبازی کارشناس ارشد هواپیما و کاپیتان سابق ایران ایر در خصوص افزایش ناوگان هوایی کشورتوضیح داد: خرید هواپیماهای مسارفربری عمدتا با شرکت‌های هواپیمایی است. درحال‌حاضر ما با کمبود هواپیماهای مسافربری رو به رو هستیم و حدود ۴۰۰ الی ۵۰۰ هواپیما نیاز داریم. امید بر این است که وعده‌های وزارت راه و شهرسازی و سازمان هواپیمایی مبنی بر افزایش قابل توجه تعداد هواپیماها تا پایان سال محقق شود و در ارائه تسهیلات به شرکت‌های هواپیمایی که قصد خرید هواپیما دارند، مسیر واردات هواپیما را هموار کنند. به دلیل وجود تحریم‌ها امکان خرید هواپیمای نو وجود ندارد و هواپیماهای دست دوم نیز از مسیر سختی وارد کشور می‌شوند، بنابراین نیاز به همراهی سازمان هواپیمایی، وزارت راه و حتی بانک مرکزی است تا ارائه تسهیلات بانکی، دموکراسی اداری و قوانین را آسان تر گرفته و به کمک شرکت‌های هواپیمایی برای رفاه حال مردم و حفظ کیفیت هواپیمایی کشوری قدم بردارند.

وی همچنین در رابطه با تاثیر واردات هواپیما بر توسعه اقتصادی کشور بیان کرد: مشکلات عدیده‌ای در کشور وجود دارد که بیکاری یکی از مهم‌ترین چالش‌های کنونی به حساب می‌آید. به ازای ورود هر هواپیما تعداد زیادی شغل غیر مستقیم ایجاد می‌شود، صنعت هوایی کشور رونق پیدا کرده و همینطور گردشگری و صنعت توریسم توسعه می‌یابد. به ازای ورود چند توریست یک شغل ایجاد می‌شود و به این شکل به موضوع بیکاری کمک خواهد شد. پس از توسعه صنعت گردشگری شاهد توسعه اقتصادی و به دنبال آن پیشرفت سیاسی و فرهنگی نیز خواهیم بود.

شهبازی در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی بر میزان زمانبر بودن مراحل واردات هواپیما به کشور گفت: معمولا هواپیمایی کشوری به هواپیماهای آماده به پرواز اجازه ورود می‌دهد به این معنی که ۹۰ درصد مراحل اورهال و تست فنی هواپیماهای خریداری شده از قبل انجام می‌شود و در ایران فقط تست پرواز بر روی آنها صورت می‌گیرد، بنابراین فرآیند وارد شدن این هواپیماها به ناوگان هوایی بیش از مدتی کوتاه به طول نمی‌انجامد، زیرا هواپیمایی که نیاز به تعمیرات و تست‌های گوناگون داشته باشد، خریداری نمی‌شود.

این کارشناس ارشد هواپیمایی، مسئله تحریم‌ها را علت اصلی طولانی شدن مراحل خرید و واردات هواپیماها دانست و به توضیحات خود در این خصوص اضافه کرد: ما در شرایط تحریمی هستیم و به همین علت هواپیماهای جوانتر از ۲۰ سال به ما نمی‌فروشند. مراحل خرید هواپیماها از بازار سیاه و رجیستر کردن آنها و همینطور تحریم‌های بانکی و انتقال دلار، روند واردات هواپیما را کند کرده و همین باعث طولانی شدن ورود آنها به ناوگان هوایی کشور می‌شود. بنابراین همانطور که در ابتدا اشاره کردم، امیدوارم وزارت راه، بانک مرکزی و سازمان هواپیمایی تسهیلات لازم را از نظر دلاری، قانونی و مقررات اداری برای خریداران هواپیما تسهیل کنند، زیرا پیدا کردن هواپیماهایی که بتوانند با وجود شرایط تحریمی خریداری شده و به ایران وارد شوند دشوار است.

سخن پایانی

با وجود تمامی مشکلات داخلی و خارجی از قبیل کمبود ناوگان هوایی، سن بالای هواپیماها، عدم دسترسی به قطعات لازم در تعمیرات و برخی مشکلات اقتصادی دیگر که گریبان گیر مردم و همینطور شرکت‌های هواپیمایی است، خلبانان و تیم پرواز کشور صادقانه و با علم و مهارت بی‌نظیری در این بخش خدمت رسانی می‌کنند و تا جایی که امکان دارد سعی در مهار تحریم‌ها دارند. این موضوع واضح و روشن است که به پرواز در آوردن و کنترل هواپیماهایی با سن بالا که نیاز به تعویض و تعمیر قطعات دارند، کاری سخت و دشوار است که خلبانان و تیم‌های پرواز در ایران با مهارت و شجاعت خود خطرات را به جان خریده و در راستای خدمت به مردم در این مسیر به فعالیت خود ادامه می‌دهند.