کاهش تاثیر یارانه نقدی بر بودجه خانوارها / مقایسه درآمد تهرانی‌ها با سایر استان ها

در بسیاری از کشورها، دولت‌ها از برنامه‌های یارانه نقدی برای کمک به افراد با درآمد کم استفاده می‌کنند. یارانه نقدی یک پرداخت مستقیم از دولت به گیرنده است که به صورت پول نقد یا از طریق کارت‌های بانکی انجام می‌شود. این برنامه‌ها برای ترغیب افراد به پرداخت مالیات، کاهش فقر و تشویق بهترین استفاده از منابع جامعه، به کار می‌روند. بسیاری از این برنامه‌ها از محدودیت دریافت تمایل دارند و تحت شرایط و دستورالعمل‌های خاصی تعیین می‌شوند تا به هدف موردنظر دست یابند. این برنامه‌های یارانه نقدی غالباً به عنوان یک پشتوانه مالی برای کسانی که به دلیل شرایط اقتصادی نیاز به کمک دارند، عمل می‌کنند.

تازه‌ترین آمارها از الگوی مصرف و درآمدخانواده‌ها نشان می‌دهد با وجود آنکه درآمد تهرانی‌ها بالاتر از بقیه استان‌های کشور است، اما هزینه‌ها به همین نسبت بالاست به‌نحوی که حتی رشد هزینه و درآمد در سال‌های اخیر برای استان تهران کمتر از میانگین کل کشور بوده است.

شاخص‌های مربوط به الگوی مصرف خانواده‌ها یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است. شناخت الگوهای مصرف خانوارها از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند به‌طور مستقیم بر رشد اقتصادی و رفاه خانواده‌ها اثر بگذارد. از طرف دیگر مصرف اثرگذارترین بخش تقاضای کل اقتصاد است و مصرف خانواده‌ها حدود ۶۰درصد تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود.

به همین دلیل کاهش مصرف خانواده‌ها می‌تواند به‌معنای کوچک ترشدن اقتصاد باشد. با این حال نظام مصرف در کل کشور رویه یکسانی ندارد. آن طورکه آمارها نشان می‌دهد میزان درآمد و مصرف خانواده‌ها در نقاط مختلف کشور متفاوت است و تهران درعین حال تفاوت‌های بیشتری با سایر نقاط ایران دارد.

مقایسه درآمد تهرانی‌ها با سایر استان ها

داده‌های آماری نشان می‌دهد متوسط درآمد یک خانواده شهری در ایران در سال ۱۴۰۱بالغ بر ۱۶۷میلیون تومان و هزینه‌های آن ۱۳۷میلیون تومان بوده است. این در حالی است که متوسط درآمد یک خانواده در تهران در یک سال ۲۳۰میلیون تومان است اما میزان مصرف یا هزینه‌های همین خانواده ۱۹۶میلیون تومان است.

این ارقام برای خانواده‌هایی که در روستا زندگی می‌کنند پایین‌تر است. به‌طوری که متوسط درآمد یک خانواده روستایی در ایران در سال گذشته ۹۷میلیون تومان بوده است درحالی‌که هزینه‌های همین خانواده ۷۹میلیون تومان بوده است.همچنین درآمد متوسط یک خانواده روستایی در تهران ۱۴۷میلیون تومان و هزینه‌های آن ۱۱۳میلیون تومان بوده است.

این ارقام نشان می‌دهد درآمد تهرانی‌ها بالاتر از سایر شهرهاست اما به همین نسبت هزینه‌های آنها نیز بالاتر از سایر نقاط کشور است به‌نحوی که حتی رشد هزینه و درآمد در سال‌های اخیر برای استان تهران کمتر از کل کشور بوده است. این اختلاف درآمد و هزینه در برخی سال‌ها بسیار پایین است که می‌تواند نشان‌دهنده پس انداز کم خانواده‌ها در تهران باشد. اطلاعات تکمیلی‌تر نشان می‌دهد ۲۸.۲درصد خانوارهای شهری و ۳۲.۵درصد خانواده‌های روستایی هزینه‌های زندگی‌شان از درآمدشان کمتر است.

سهم تهرانی‌ها از تفریح، کمتر از بقیه ایران

همچنین مقایسه میزان هزینه‌ها در تهران با سایر شهرها نشان می‌دهد که سهم مسکن و هزینه‌های خوراک در تهران بسیار بیشتر از سایر نقاط کشور است به‌طوری که ۷۳درصد از کل درآمد پایتخت نشینان صرف خوراک و مسکن می‌شود و سهم تفریح و سرگرمی کمتر از سایر نقاط کشور است.

کاهش اثر یارانه

آمارهای موجود از نظام هزینه و درآمد خانواده همچنین نشان می‌دهد که سهم درآمد حاصل از یارانه نسبت به گذشته کمتر شده است. این اطلاعات نشان می‌دهد درحالی‌که سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوار در سال ۱۳۹۶در دهک‌های پایین درآمدی چشمگیر بوده است اما در سال ۱۴۰۱این سهم بسیار کم و نزدیک به صفر شده است.

به این معنا که یارانه‌ها درحال‌حاضر تأثیر چندانی در بودجه خانواده‌ها حتی خانوارهای کم درآمد ندارد. بررسی‌های تکمیلی تر نشان می‌دهد که در طول سال‌های گذشته سهم مسکن و خوراک ازکل هزینه‌ها افزایش یافته است و در مقابل از سایر هزینه‌ها مثل بهداشت، تفریح، آموزش و پوشاک کم شده است، به‌طوری که بین سال‌های ۱۳۹۶تا ۱۴۰۱حدود ۱۰درصد به مجموع هزینه‌های مسکن و خوراک خانوارهای شهری و روستایی افزوده شده و در مقابل از سایر هزینه‌ها کاسته شده است.

داده‌های آماری همچنین نشان می‌دهد اختلاف درآمدها و هزینه‌های خانواده‌ها بسیار کم شده و با این رویداد پس انداز خانواده‌ها کاهش پیدا کرده است. این موضوع می‌تواند مانع از تشکیل سرمایه و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی شود.به‌نظر می‌رسد بهبود این وضعیت در گروه کنترل تورم و افزایش رشد اقتصادی کشور است.