هیچ پیمانی بدون عضویت در FATF کارآمد نیست / بلاتکلیفی پرونده های پولشویی

FATF یک اختصار است که به "گروه اعمال مالی عملیاتی" اشاره دارد و نهادی بین‌المللی است که در زمینه مبارزه با پولشویی، تامین مالی تروریسم و دیگر جرایم مالی فعالیت می‌کند. این گروه نقش مهمی در تقویت سیاست‌ها و تدابیر جهانی در حوزه پولشویی و تروریسم مالی ایفا می‌کند تا از جرم‌آوری مالی و ارتباط آن با تروریسم جلوگیری کند.

عمده این اهداف و مشخصات در کشورمان نیز دنبال می‌شود البته بدون عضویت FATF در گروه اعمال مالی عملیاتی بیشتر شبیه تحریم داخل است. با این حال نظرات و اخبار مختلفی پیرامون این موضوع شنیده شد تا اینکه سخنگوی اقتصادی دولت ختم کلام را در نشست خبری اعلام کرد: فارغ از کنوانسیون‌های بین‌المللی در این زمینه و اعتقاد خود نظام در مبارزه با پولشویی در چارچوب قوانین داخلی خودمان و فراتر از استاندار‌هایی که بعضا وجود دارد عمل کرده و می‌کنیم. توقع ما این است که FATF موضع فنی داشته باشد و از رویکرد سیاسی که در سال‌های گذشته داشته پرهیز کند.

در همین راستا ولی الله افخمی، رئیس پیشین سازمان توسعه و تجارت در گفت‌وگو با تیتر کوتاه بیان کرد: عضویت در پیمان‌ها زمانی تاثیرات مثبت دارد که بستر نرم افزاری بین‌المللی برای برقراری تجاری و بازرگانی فراهم باشد. اگر بستر اصلی فراهم نباشد طبیعی است که ( گرچه خوب و ارزشمند هستند) فعالیت‌های این چنین بی‌نتیجه بمانند. اینکه با کشورهای دیگر در قالب پیمان‌های اقتصادی مشترکات خود را گسترش دهیم، بسیار عمل پسندیده خواهد بود اما به دلیل نبود زیرساخت‌های کافی و مهیا نبود بستر لازم بی‌نتیجه می‌ماند. چراکه در شرایط تحریمی این پیمان سودآور نیست به دلیل نپذیرفتن FATF مراودات پولی میان کشورمان و دیگر کشورها به درستی صورت نمی‌گیرد. در نتیجه عملا اقدامی انجام شده است اما نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

وی با اشاره به اجلاس بریکس تشریح کرد: آینده بریکس هم دست کمی از شانگهای ندارد، باید گفت زمانی که صحبت از پیمان می‌شود همه نوع آن (سیاسی، اقتصادی و...) را شامل خواهد شد. پیمان اقتصادی با بریکس که شامل کشورهای چین، برزیل، روسیه، افریقای جنوبی و... تنها در شرایطی فایده دارد که در بستر مناسب ایجاد شده باشد. اگر در چارچوب بستر مناسب نباشد صرفا تازه شدن دیدار است. این هم خوب است اما از باب اقتصادی و توسعه مبادلات کالایی و خدماتی کاربردی نخواهد داشت.

افخمی با تاکید بر اهمیت FATF گفت: باید تصمیمی گرفته شود که برای مراودات پولی از کنوانسیون اقدام مالی مجوز دریافت کند. موضوعی که به آن اشاره شد تاثیرگذاری بالای در اقتصاد و روابط بین‌المللی دارد، حتی آن را می‌توان خارج از تحریم دانست به نوعی تحریم داخلی محسوب می‌شود. عضویت در FATF هر چه سریعتر باید قبول شود البته این چالش در شرایطی است؛ که تمام قوانین آن به درستی داخل کشور تطبیق و در واقع برای مردم سختگیرانه تر از ضوابط کنواسیون مالی اجرا می‌شود اما حاضر به قبول عضویت در FATF نیستیم. باید در اسرع وقت عضویت در FATF اعلام شود تا نقل و انتقال پول بر بستر مناسب بین‌المللی خودش قرار بگیرد.

این مقامل مسئول پیشین در پایان تصریح کرد: زمانی که توسط خودمان یا توسط کشورهای دیگر و حتی نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل و شورای امنیت برای بازارمان محدودیت ایجاد می‌شود، بی‌شک دست باز نسبت به همسایگان منطقه‌ای و کشورهای که از نظر حجم اقتصاد در اندازه کشورمان هستند را از دست می‌دهیم. دیگر کشورها با محدودیت‌های ایران برای دستیابی به بازارهای جهانی رو به رو نیستند، میدان رشد برای آنها فراهم است در صورتی که ایران با دیواره بسته برخود می‌کند. بناراین رشد و پیشرفت آنها نسبت به کشورمان طبیعی است، ظرفیت و توانایی ایران با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده از بین رفته است.

جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل سیاسی در پاسخ به خبرنگار تیتر کوتاه گفت: پیوستن به پیمان‌ها دستاورد سوغات یک سفر و خرید لوازم نیست بلکه به معنی فراهم شدن زمینه‌هایی است که یک کشور به تدریج می‌تواند از آن برای اقتصاد یا موضوع پیمان، زمینه‌های بهره برداری را فراهم کند یعنی وقتی کشوری به پیمانی می‌پیوندد، راه‌های مختص اقتصادی سیاسی و فرهنگی خود را متناسب با آن تغییر می‌دهد، این طور نیست که کشوری به پیمانی بپیوندد و بلافاصله بهره برداری ازان اغاز شود و چنین چیزی در هیچ کشوری و پیمانی اتفاق نیفتاده است.

وی ادامه داد: باید دید پیمان شانگهای چه پیمانی است، اقتصادی، نظامی یا ساسی است؟ چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ و... و یک کشور در همان مساله اقدامات و راهبردها را با همکاری با آن پیمان تغییر می‌دهد. البته بعضی دستاوردهای فوری دارد که آن دستاوردها درباره شانگهای این است که دقیقا زمانی که کشورهای مختلف از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و ... کوشش می‌کردند که ایران را در انزوا قرار داده و جمهوری اسلامی را  یک نظام بی‌اهمیت تلقی کنند، به محض این که از جانب شانگهای پذیرفته شدیم با توجه به اینکه این پیمان شامل کشورهایی است که از طرفی همسایه و از طرفی در یک قاره و کشورهای پرجمعیت نیز هستند این به معنی شکست سیاست‌هایی بود که جهت انزوا و بی اهمیت جلوه دادن ایران انجام شده بود.

این کارشناس مسائل منطقه‌ای با اشاره به پیمان شانگهای گفت: شانگهای در ابتدا پیمانی امنیتی بود و بعد به پیمانی امنیتی-اقتصادی تبدیل شد بنابراین در راهبردهایی که در آنجا تدوین می‌کنیم برای دفاع از خود در برابر خطرات، طبیعتا می‌تواند پاسخگوی کشور باشد حتی الان که ممکن است خطراتی ما را تهدید کند. طبیعتا یکی از نقاط اتکای ایران می‌تواند شانگهای باشد. شانگهای پیمان امنیتی است و کانال بانکی نیاز ندارد و وارد همکاری‎هایی می‌شویم که خود را کم کم در عرصه نوع آرایش دفاعیمان نشان می‌دهد و هیچ احتیاجی به بریکس ندارد حتی اگر بحث خرید سلاح باشد و یا تبادل تجربیات جنگی و دفاعی بازهم هیچ احتیاجی به بریکس نیست بنابراین با پیمانی که با برخی کشورهای بزرگ جهان مثل چین بسته‌ایم  یعنی ایران را به عنوان یکی از یاران خود پذیرفته‌اند و این به معنی این است که اهمیتی برای ایران قائل شده‌اند. معنی عضویت این نیست که عده‌ای صاحب خانه‌ای بوده و شما مهمانید، بلکه به این معناست که شما نیز تصمیم گیرنده هستید. اما تبلیغات معاندین عضویت را بد معنی کرده‌اند. به هر حال باید توجه داشت که ایران در تصمیمات شانگهای همچون سایر اعضا یک رای دارد.

وی افزود: بریکس یک مجموعه اقتصادی است که یکی از خط مشی‌های اصلی آن حذف دلار  و کاهش سلطه غرب بر اقتصاد جهانی است و طبیعتا به تدریج  مسئولیت‌های کانال‌های بانکی را کنار می‌زند کما اینکه الان هم به نوعی کنار زده است.  در حال حاضر نیز بسیاری از کالاهای اساسی خود را از تمام کشورها تهیه می‌کنیم بدون این که نیازی باشد از کانال‌های بانکی غربی بگذریم.

قنادباشی در بخش دیگر سخنان خود تشریح کرد: الان وقتی صحبت از عضویت بریکس و شانگهای می‌کنیم باید ببینیم که جهان در چه مرحله‌ای قرار دارد. در حال حاضر در مرحله پایان سلطه غرب بر اقتصاد جهان هستیم؟ خیر، آیا سلطه جهانی در حال افزایش است؟ خیر، سلطه جهانی غرب که امری مسلم است و اقتصاددان‌ها می‌دانند که امری مزاحم است در حال کاهش بوده و یکی از راه‌های کاهش آن همین فعالیت مجموعه‌هایی چون شانگهای و بریکس است و خطری که غرب احساس می‌کند این است که خود به خود کشورهای بریکس با هم اجتماع کرده و خود به خود مداخله و حضور غرب را محدود می‌کنند که غرب به آن پی برده است و در رسانه‌ها علیه آن صحبت می‌کنند. عضویت ایران به این معنی است که تصمیم گیرنده در این مجموعه‌های اقتصادی دفاعی هستیم.

نتایج مثبت پیمان‌ها یک شب محقق نمی‌شوند

وی در پایان اظهار داشت: اگر درباره اتحادیه اروپا مطالعه کنیم خواهیم دید که ابتدا یک اتحادیه ذغال سنگ بوده است و به تدریج اعضای بیشتری پیدا کرده و نوع همکاری‌ها گسترش یافته است. در ابتدا که تشکیل شد پول واحد نداشت، مارک و فرانک و ... بود. یک پیمان به تدریج رشد می‌کند و ظرفیت‌هایش شناسایی می‌شود، هر کدام از کشورها مثل چین، هند، ایران ، روسیه، برزیل و ... یک پیمانی دارند زیرا بریکس جنبه جهانی دارد اما شانگهای جنبه آسیایی دارد و ظرفیت‌هایشان نیز به تدریج مشخص می‌شود و یک روزه نمی‌شود. دنیا امروز دنیای پیمان‌هاست و همه کشورها وارد پیمان‌ها می‌شوند، ایالت متحده خود سعی می‌کند وارد پیمان‌هایی شود، اروپا اتحادیه خود را درد، آفریقا اتحادیه افریقا و در آمریکای لاتین چندین پیمان منطقه‌ای تشکیل شده است و اگر ایران عضو پیمان‌ها نشود اشتباه است. در اینصورت اعضا راحت تر می‌توانند معامله کنند و پاسپورت بگیرند و به پاسپورتشان به عنوان یک کشور تحریم شده نگاه نمی‌شود و قوی‌تر می‌شوند. به همان میزان که غربی‌ها نگران عضویت در بریکس هستند می‌توانیم با اگاه کردن مردم نگرانی‌ها را کاهش دهیم. همین که شروع به فعالیت می‌کیم در زمینه بریکس شروع می‌کنند به تبلیغات منفی و ... . باید در عرصه عمل واقعیت را نشان داد.

 محمد صالح جوکار، نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با تیتر کوتاه تشریح کرد: موضوع FATF نقش آن‌قدر پررنگی در اقتصاد کشور ندارد. بلکه تحریم‌ها چه اولیه چه ثانویه بر FATF برتری دارند. حتی با عضویت در FATF و امثال آن اگر تحریم‌ها ادامه داشته باشد مسائل اقتصادی حل نمی‌شود. این موضوع اصلاً امکان‌پذیر نیست تمام معضلات به‌صورت زنجیروار به هم متصل است و یکی معلول دیگری است. مشکل فعلی کشور تحریم است و حتی اخباری منتشر شد که در همین مهرماه بخشی از برجام عملیاتی شود؛ اما اتفاقی رخ نداد. البته در همین موضوع برجام طرف مقابل مصوبات خود را هم عملیاتی نکرد.

 وی با اشاره به بی‌اطلاعی نسبت به موضع مجلس درمورد عضویت در FATF گفت: اصلاً FATF در دستور کار مجلس قرار ندارد، از طرفی اگر در دنیایی فعلی تحریم‌های ظالمانه علیه ایران ادامه داشته باشد هیچ مذاکره نتیجه نمی‌دهد. عمدتاً مشکلات ناشی از است که طرف مقابل حق‌وحقوق ملت‌ها را باور ندارد و دست بر روی حق مردم می‌گذارد تا دولت‌ها از رفتار و نگاه آن تبعیت کنند. با چنین نگرش و دیدگاه این موضوع تحقق پیدا نمی‌کند. از طرفی در مجلس هم برای ادامه روند مذاکرات در جهت رفع تحریم‌ها اظهارنظر یا صحبتی شنیده نشده است.