کشور در آستانه بحران بزرگ اقتصادی

تمرکز بر تجارت با همسایگان، عضویت در پیمان ‌های بین المللی و تکمیل فرآیند عضویت در شانگهای از دستاوردهای دولت سیزدهم در حوزه تجارت خارجی بود. با این حال، غفلت از شرکت ‌های کوچک و متوسط، تمرکز بیش از حد بر صادرات نفت و...  از جمله چالش ‌های این دوره بود.

کارشناسان معتقدند که دولت آینده باید ضمن توجه به دستاوردهای دولت سیزدهم، نسبت به رفع چالش ‌های موجود و تمرکز بر توانمندسازی شرکت ‌های کوچک و متوسط و صادرات غیرنفتی اقدام کند.

 توجه به دیپلماسی عمومی و معرفی توانمندی‌ های تجاری ایران به دنیا نیز از دیگر نکات مورد تاکید کارشناسان است.

در همین زمینه در گفتگو با علیرضا شیرمحمدی رییس مرکز دائم صادرات و سرمایه گذاری به بررسی عملکرد دولت سیزدهم در حوزه تجارت خارجی، فرصت ‌ها و چالش ‌های پیش رو و چشم‌انداز این حوزه در دولت آینده می ‌پردازیم.

تمرکز بر تجارت با همسایگان

شیرمحمدی در این گفتگو بیان کرد: به عقیده من کارنامه دولت سیزدهم در روابط تجارت خارجی نه به دلیل تفکرات این دولت بلکه به واسطه شرایط و محیط بین المللی (که متاثر از تحریم ها بود) روی ارتباط با همسایگان متمرکز شد. این موضوع نیز بر اساس قانون جاذبه در تجارت بین الملل که معتقد است ارتباط تجاری باید با همسایگانی باشد که از نظر مسافت نزدیک و دارای تولید ناخالص داخلی بالایی هستند به وجود آمد. 

وی افزود: من معتقدم که در دولت سیزدهم این مهم شکل گرفت و اتفاق بسیار خوبی بود. اگر ما در دولت های قبل هم به این موضوع توجه می کردیم خیلی از فرصت ها از بین نمی رفت. اگر ارتباط ما با همسایگان از سال های گذشته با یک مبنای درست شکل می گرفت ما در دولت سیزدهم شاهد موفقیت های بیشتری در این حوزه بودیم.

رییس مرکز دائم صادرات و سرمایه گذاری در ادامه عنوان کرد: البته لازم به ذکر است که در دولت سیزدهم مبنای صحیحی برای همکاری های تجاری با همسایگان وجود نداشت. اینکه سیاست ما در برابر هر کدام از کشورهای همسایه باید به چه صورتی باشد همچنان به درستی شکل نگرفته است.

گامی در جهت توسعه تجارت خارجی

وی در ادامه خاطرنشان کرد: نباید فراموش کرد که تکمیل فرآیند عضویت در شانگهای یکی از دستاوردهای دولت سیزدهم بود. به عقیده من امروزه باید به این نتیجه رسیده باشیم که ما نمی توانیم یک دولت را صفر و دولت دیگر را ۱۰۰ فرض کنیم. مقدمات اتفاقی که در شانگنهای رخ داد سال ها قبل و توسط  دولت های قبلی ریل‌گذاری شده بود اما در دولت سیزدهم به ثمر نشست. الحاق ایران به بریکس نیز یکی از موضوعات مهم بود که در حوزه تجارت خارجی کشور رخ داد؛ اما در همین زمان ما به جای امضای توافقنامه تجارت ترجیحی با اوراسیا توافقنامه تجارت آزاد را امضا کردیم که به علت کندی در پیشرفت امور با زیان در این حوزه مواجه شدیم.

رییس مرکز دائم صادرات و سرمایه گذاری همچنین اظهار داشت: ناگفته نماند که صرف عضویت ما در این گروه های اقتصادی کافی نیست. اینکه ما چگونه از این سازمان های بین المللی استفاده کرده و برای کشور دستاورد داشته  باشیم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

ضعف دولت سیزدهم در حوزه تجارت خارجی

شیرمحمدی در ادامه گفت: البته در دولت سیزدهم ضعف هایی نیز در حوزه تجارت خارجی کشور داشتیم که باید در دولت آینده مورد توجه قرار بگیرد. اصولا در کشور ما تمرکز جناح های راست‌گرا روی شرکت های بزرگ است و در این میان توجه مطلوبی به مجموعه ها و شرکت های متوسط، کوچک و خرد نمی شود. متاسفانه این موضوع در دولت شهید رییسی رشد کرد و توجه ها از شرکت های کوچک و متوسط به سمت شرکت های بزرگ جلب شد.

توجه به دستاوردهای دولت سیزدهم و رفع چالش‌های موجود

این کارشناس تجارت خارجی همچنین عنوان کرد: ما باید بخش های توسعه یافته شده توسط هر دولت را بگیریم و در دولت بعد اشکلات آن طرح ها را برطرف کنیم تا شاهد پیشرفت و توسعه کشور باشیم. مهم ترین توصیه من به دولت چهاردهم این است که موضوع کسب و کارهای خرد، کوچک و متوسط را در کنار کسب و کارهای بزرگ در حوزه تجارت بین الملل در نظر بگیرد. این موضوع بسیار مهمی است و اگر به این موضوع مهم توجه کافی از سمت دولت آینده وجود نداشته باشد آسیب های فراوانی به کشور وارد خواهد شد.

تقویت دیپلماسی عمومی و معرفی توانمندی‌های تجاری ایران به دنیا

وی در پایان گفت: در هر صورت باید بپذریم که ما همواره یک کشور نفت‌پایه بودیم.بنابراین نیاز است که در حوزه صادرات محصولات غیرنفتی شرکت های داخلی را توانمند کنیم. از طرفی ما باید بتوانیم توانمندی های خود در حوزه تجارت را فریاد بزنیم؛ امروز اگر از من سوال کنند که کدام وزارتخانه می تواند به حوزه تجارت خارجی کشور کمک کند بدون شک من از وزارت ارشاد نام خواهد برد. این توانمندی ها باید در دنیا معرفی شوند تا ذی نفعان خدمات و محصولات ایران به سمت ما حرکت کنند.