نقش موتورسیکلت ها در آلودگی هوا / دریافت معاینه فنی برای موتور سوران اجباری می شود؟

آلودگی هوا یکی از معضلات جدی در کلانشهرها است که برای سلامتی انسان‌ها و محیط‌زیست بسیار ضررآور است. افزایش ترافیک و استفاده از سوخت‌های فسیلی، صنایع و نیز فقدان مدیریت مناسب زباله‌ها از عوامل اصلی برای افزایش آلودگی هوا در کلان‌شهرها هستند. این موضوع منجر به افزایش بیماری‌های تنفسی، اختلال در کیفیت زندگی و کاهش طول عمر افراد می‌شود. برای مقابله با این مشکل، نیاز است تا با استفاده از فناوری‌های پاک، استفاده از حمل‌ونقل عمومی، افزایش فضای سبز و کنترل صنایع و راهبردهای سازمانی، تلاش‌های جدی برای کاهش آلودگی هوا در کلان‌شهرها انجام شود.

آلودگی هوا هر سال با شروع فصل سرما، به موضوع داغ اخبار روزانه تبدیل می‌شود. گره این مشکل هر بار محکمتر می‌شود و مسئولان به جای رسیدگی به حل و فصل آن، فقط به دنبال مقصر هستند. یک بار انگشت اتهام به سوی خودروسازان و تولیدکنندگان موتورسیکلت‌ها می‌رود و باری دیگر صحبت از سیستم‌های فرسوده گرمایش منازل می‌شود، اما زمانی که بحث به مازوت سوزی نیروگاه‌ها می‌رسد، مقصران اصلی به جای سفاف سازی، سعی در تکذیب و انکار واقعیت دارند.

اخیرا با شدت گرفتن آلودگی هوا و تعطیلی چند روزه مدارس، بار دیگر به تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت ایراد وارد شد. از این رو برای بررسی سهم موتورسیکلت ها در آلودگی هوا به سراغ بهمن ضیا مقدم دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران رفتیم و نظر وی را در این خصوص جویا شدیم.

دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران در رابطه با اتهام وارد شده به صنعت موتورسیکلت در ایجاد آلودگی هوا، نظر خود را اینگونه بیان کرد: از سال ۹۵ به بعد تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری ممنوع شد و سیستم سوخت رسانی انژگتور جایگزین شد. درصد آلودگی ایجاد شده توسط موتورسیکلت‌های انژکتوری، بسیار پایین است، اما با توجه به اینکه همچنان تعداد بسیار زیادی از موتورسیکلت‌های فرسوده و کاربراتوری در حال تردد در کلانشهرها هستند، منجر به ایجاد آلودگی می‌شوند اما نه به آن صورت که نقش پر رنگی در ایجاد آلاینده‌ها داشته باشند. ما با سند و مدرک نشان می‌دهیم که سهم موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا ناچیز است.

وی در ادامه توضیح داد: در فصل زمستان به دلیل سرمای هوا، تردد موتورسیکت‌ها کمتر می‌شود، با این حال آلودگی هوا در این فصل به دلیل وارونگی دما، نسبت به سایر فصول بیشتر است، بنابراین نمی‌توان گفت دلیل عمده آلودگی هوا، تردد موتورسیکلت‌ها است. نکته مهم دیگر این است که تمرکز موتورسیکلت‌ها در پایتخت بیشتر درسمت بازار تهران و مناطق ۱۱ و ۱۲ است، پس ارتباطی با آلودگی مرکز یا شمال شهر ندارد که بگوییم آلودگی هوای تهران به گردن موتورسیکلت است.

ضیا مقدم در خصوص سهم موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا، عنوان کرد: نمی‌توان گفت موتورسیکلت‌ها هیچ نقشی در آلودگی هوا ندارند اما تعیین سهم این وسیله نقلیه در ایجاد آلاینده‌ها باید به صورت کارشناسی انجام شود و درصد آن را باید به شکلی دقیق به کمک آزمایش‌های لازم، مشخص شود. به عنوان مثال نمی‌توان آلودگی ایجاد شده توسط خودرویی با سوخت یورو ۵ را با موتورسیکلتی با سوخت یورو ۳ مقایسه کرد یا اینکه یک موتورسیکلت دست دوم کاربراتوری که آلودگی بیشتری تولید می‌کند، با یک خودروی انژکتوری یکسان در نظر گرفت.

دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران در پاسخ به سوال تیتر کوتاه مبنی بر وجود جداول آماری کیفیت موتورسیکلت‌ها و نقششان در ایجاد آلودگی هوا، گفت: آماده‌سازی این جداول آماری در دست تهیه است اما فرآیند‌ای زمانبر و هزینه بر است، زیرا باید نمونه‌های متفاوت موتورسیکلت‌ها مورد بررسی قرارگیرند و در این زمینه نیاز به همراهی و کمک مسئولان دولتی است.

وی در پایان یادآوری کرد: عوامل گوناگونی از جمله وسایل حمل‌ونقل عمومی، سیستم‌های گرمایشی منازل و بسیاری موارد دیگر در ایجاد آلودگی هوا تاثیر‌گذار هستند و نمی‌توان ادعا کرد که موتورسیکلت ها، تنها متهم این داستان هستند. امیدوار هستیم که معضل آلودگی هوا هرچه سریع تر با کمک تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت و همچنین صنایع دیگر و همینطور مسئولان دولتی برطرف شود.

برای بررسی دقیق تر موضوع سهم موتورسیکلت ها در آلودگی هوا و بررسی الزام دریافت معاینه فنی برای این نوع از وسایل نقلیه به سراغ شادی ملکی، مدیر ستاد معاینه فنی شهر تهران رفتیم.

شادی ملکی در مصاحبه با تیتر کوتاه در خصوص لزوم دریافت معاینه فنی برای موتورسیکلت‌ها توضیحاتی را ارائه داد: موتورسیکلت‌ها برابر قانون مانند وسایل نقلیه سبک و سنگین، طبق ماده ۶ قانون هوای پاک ملزم به دریافت معاینه فنی هستند. بر اساس این قانون تمامی وسایل نقلیه موتوری ملزم هستند تا بعد از طی شدن دوره معافیت که برای خودروهای شخصی و دولتی از زمان تولید ۴ سال است، به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده و نسبت به دریافت گواهی اقدام کنند و همینطور این قانون هیچ استثنایی برای موتورسیکلت‌ها قائل نمی‌شود.

وی در ادامه اضافه کرد: کلیه وسایل نقلیه سبک و موتورسیکلت‌ها پس از دریافت گواهی معاینه فنی نیز می‌بایست به صورت سالانه برای تمدید گواهی معاینه فنی نیز به مراکز مربوطه مراجعه کنند. درحال‌حاضر این جریان برای خودروهای سبک اتفاق می‌افتد و حتی در امسال ما در خصوص خودروهای سنگین ۲۶ درصد افزایش نرخ مراجعه به مراکز معاینه فنی را داشتیم، اما در رابطه با موتورسیکلت‌ها متاسفانه از ابتدای سال فقط ۶۰۰ موتورسیکلت به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده‌اند. ما شش مرکز معاینه فنی و ۱۱ خط موتورسیکلت داریم و سالانه توانایی پذیرش معاینه فنی نزدیک به یک میلیون موتورسیکلت را داریم.

ملکی در رابطه با افزایش ظرفیت مراکز معاینه فنی گفت: اگر موتورسیکلت‌های بیشتری به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند، با استفاده از ظرفیت و پتانسل بخش خصوصی، امکان افزایش پذیرش معاینه فنی موتورسیکل‌ها را داریم، اما درحال‌حاضر تعداد موتورسیکلت هایی که به ما مراجعه می‌کنند عددی ناچیز است. به این صورت که ۶۰۰ دستگاه موتورسیکلت در بین ۳ تا ۴ میلیون موتورسیکلت مشمول، نشان دهنده این موضوع است که موتورسیکلت‌ها تمایلی به مراجعه به مراکز معاینه فنی نیستند.

مدیرعامل ستاد معاینه فنی شهر تهران در مورد سیاست اجرا شده در راستای حل این مسئله، عنوان کرد: در این راستا جلسات متفاوتی را با پلیس راهور داشتیم و طرح هایی ارائه شدند مبنی بر اینکه موتورسیکلت‌ها ساماندهی تردد شوند. در شورای ترافیک تهران طرحی مبنی بر اینکه کلیه شرکت هایی که خدمات پیک موتوری می‌دهند، ملزم به دریافت معاینه فنی برای موتورسیکلت هایشان شوند، تصویب شد و پلیس هم مانع از تردد موتورسیکلت هایی شود که در قالب موتورهای پر پیمایش هستند اما معاینه فنی ندارند. امیدوار هستیم با اقداماتی که صورت گرفته است، شرایط ساماندهی موتورسیکلت‌ها بهبود پیدا کند.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی بر ادعای سهم ناچیز موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا که از سوی فعالان صنعت موتورسیکلت مطرح شده است، توضیح داد: سیاهه انتشار که در سال ۹۶ کار شده است، بنا به تدبیر سازمان حفاظت محیط‌زیست که توسط شهرداری تهران تهیه شده، پروژه‌ای مطالعاتی است که به عنوان یک سند علمی معتبر و مستند قابل ارجاع است. در این سند عنوان شده است که در بین عوامل مختلفی که در آلودگی هوای تهران سهم دارند، در تولید آلاینده‌های گازی، وسایل نقلیه موتوری سهم ۸۳ درصدی و همینطور سهم ۶۱ درصدی در تولید ذرات معلق دارند. در بین سهم ۸۳ درصدی وسایل نقلیه موتوری در ایجاد آلودگی، سهم وسایل نقلیه به ترتیب، ۳۷ درصد مربوط به خودروهای سبک و ۲۱ درصد مربوط به موتورسیکلت‌ها است. همچنین در خصوص تولید ذرات معلق نیز موتورسیکل‌ها سهم ۱۰ درصدی دارند، بنابراین موتورسیکلت‌ها نقش پررنگی در تولید آلایندها دارند. اگر در این راستا منبع یا ارگانی مدعی است که سهم موتورسیکلت‌ها به این میزان نیست، می‌تواند از طریق شرکت کنترل کیفیت هوا که متولی این سیاهه انتشار بوده است، به این سند دسترسی داشته باشد.