حافظ، پلی با پنجاه دهه خاطره / تصمیم شهرداری برای حذف این پل به کجا رسید؟

ایمن سازی پل‌ها یکی از مهم‌ترین وظایف مهندسان عمران است. با توجه به اهمیت حیاتی پل‌ها برای اتصال شهرها و مناطق، ایمن سازی آن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. برخی از راهکارهای ایمن سازی پل‌ها شامل استفاده از مواد ساختاری مقاوم، طراحی بهینه با توجه به شرایط جوی و ترافیک، استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ برای نظارت بر وضعیت پل‌ها به صورت زمان‌بندی شده، و اجرای بازرسی‌های دوره‌ای و پیشگیرانه جهت شناسایی و رفع مشکلات فنی هستند. این تدابیر می‌توانند به افزایش ایمنی پل‌ها و کاهش خطر احتمالی حوادث بر روی این سازه‌های حیاتی کمک کنند.

سال‌هاست که شهرداری تهران قصد کرده تا پل حافظ را بردارد و با اینکه مهندسان اصطلاحاً این پل را «جواب» کردند و از نظر ایمنی و فرسودگی مشکل دارد؛ اما هنوز مدیران شهری به دلیل ابهام مدیریت ترافیک خیابان حافظ و طالقانی بعد از جمع آوری پل، به این پل ناایمن دست نزده‌اند؛ البته طبق اعلام شهردار تهران و معاونان عمرانی و حمل‌ونقل شهرداری تهران مطالعات هزینه‌ای و ترافیکی جمع‌آوری پل حافظ در حال انجام است و بزودی تعیین تکلیف می‌شود.

پل حافظ بر روی یکی از پر رفت و آمدترین معابر تهران قرار دارد؛ چراکه از چهارراه کالج آغاز شده و از روی خیابان جمهوری گذشته و تا خیابان هاتف و پیش از رسیدن به بازار موبایل ایران امتداد می‌یابد، پل فلزی ۵۰ سال‌های که روزانه تعداد زیادی خودرو از روی آن عبور می‌کنند تا به مراکز مهمی همچون بازار موبایل ایران، پاساژ علاءالدین، مجتمع چهارسو و حتی در امتداد آن بازار تهران و... برسند.

از دوره مدیریت شهری سابق، موضوع جمع آوری پل حافظ مطرح است، چراکه کارشناسان فنی معتقدند که این پل فلزی دچار فرسودگی زیادی شده بگونه‌ای که تعمیر و نگهداشت آن هزینه بسیار زیادی می‌طلبد و اصلاً هزینه کرد برای حفظ پل به صرفه نیست و باید جمع آوری شود.

پل حافظ یکی از چند ده پل فلزی پایتخت است که ساخته شده و حالا نه تنها استاندارد ساختش با آیین‌نامه و دستورالعمل‌های جدید همخوانی ندارد؛ بلکه فلزش مقاوم‌پذیری خود را از دست داده است، بگونه‌ای که تعمیر و نگهداشت این پل اصلاً به صرفه نیست؛ مسئله‌ای که جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر نیز بر آن تأکید داشته و می‌گوید: این پل و چهار پل فلزی دیگر در تهران قبل از انقلاب اسلامی ساخته شدند و پل‌های فلزی مناسبتی بوده و برای استفاده در کوتاه مدت پیش‌بینی و ساخته شدند؛ اما حالا به دلیل گذشت زمان دچار فرسودگی زیادی شدند و هزینه تعمیر و نگهداری این پل‌ها بسیار بالاست و از ساخت یک پل جدید هم هزینه برتر است! و بررسی‌ها نیز نشان داد که پل حافظ -طالقانی توجیه ترافیکی نیز ندارد و به نظر می‌رسد با جمع کردن پل و نصب چراغ زمان دار، نیاز ترافیکی آن محدوده رفع می‌شود؛ البته جمع آوری این پل در برنامه‌های اولویت دار معاونت فنی شهرداری تهران قرار گرفته است.

بنابراین گزارش، موضوع جمع‌آوری پل حافظ از سال گذشته به طور جدی دوباره در مدیریت شهری ششم مطرح شده و معاون فنی و عمرانی وقت شهرداری تهران نیز با تأکید بر پایان عمر مفید این سازه، زمان جمع‌آوری این پل را نوروز ۱۴۰۲ اعلام می‌کند که بعد از مدتی هم اعلام می‌شود این جمع آوری به تأخیر افتاده؛ بگونه‌ای که عباس شعبانی معاون وقت شهرداری تهران با بیان اینکه پل حافظ در نوروز ۱۴۰۲ حذف نمی‌شود، اظهار می‌کند: قرار بر این بود که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک وضعیت زیرگذر شمالی- جنوبی و شرقی- غربی را تعیین تکلیف کند و هنوز به نتیجه نرسیده است و باید به طور همزمان برداشت پل و ایجاد زیرگذر را انجام داد و نمی‌توانیم پل را برداریم و سپس به دنبال ایجاد زیرگذر برویم.

با اینکه معاون فنی و عمرانی وقت شهردار تهران، جمع‌آوری پل حافظ را منوط به تعیین تکلیف سناریوی بعد از جمع آوری پل دانسته؛ اما حجت‌الاسلام والمسلمین آقامیری رئیس کمیته عمران شورای شهر در گفت‌وگویی به ایسنا اعلام می‌کند: پلیس راهور مطالعات ترافیکی در مورد کارکرد پل حافظ را انجام داده که نشان می‌دهد این پل تاثیری بر بهبود ترافیک این محور ندارد و بررسی‌های کارشناسی نشان داده که جمع آوری این پل و مسطح شدن خیابان تاثیر بیشتری بر بهبود روند ترافیک این معبر دارد.

وی با بیان اینکه پل حافظ بر روی خیابان طالقانی برداشته می‌شود، اظهار می‌کند: البته از آنجایی که جمع آوری این پل نیازمند دقت است هنوز زمان جمع آوری این پل اعلام نشده و به نظر می‌رسد که در تعطیلات سال جدید که بار ترافیکی کم می‌شود این پل جمع آوری شود.

حالا با گذشت بیش از یکسال از اعلام رسمی جمع آوری پل حافظ از سوی مدیریت شهری ششم، دوباره این مسئله مطرح شده است؛ بگونه‌ای که علیرضا زاکانی شهردار تهران در روزهای اخیر اعلام کرده است: برداشت پل حافظ با توجه به قدمت و شرایط، در دستور کار است و جایگزینی طرح جدید در صورت نهایی شدن، اعلام خواهد شد.

پل حافظ قطعا به مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای نیاز دارد

در مورد آخرین وضعیت پل حافظ به سراغ هادی حق بین معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران رفته و در گفت‌وگویی با ایسنا، به سرانجام جمع‌آوری پل حافظ اشاره کرده و می‌گوید: از نظر سازمان مشاور و حوزه فنی عمرانی، پل حافظ قطعاً به مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای نیاز دارد؛ اما در صورتی که نیاز به حفظ این پل باشد. از نظر ما هزینه‌ای که باید در پروژه انجام شود هزینه قابل توجهی است؛ چراکه یک پل بسیار قدیمی است و با ویرایش‌های جدید باید مقاوم‌سازی کاملی انجام شود که هزینه سنگینی دارد و به نظر ما توجیه اقتصادی ندارد.

مکاتبه با معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران برای تعیین تکلیف پل حافظ

وی ادامه می‌دهد: اما این که پل باید جمع شود یا نه؟ بایستی تأثیر جمع آوری پل بر شبکه و ترافیک را احصا کنیم و بایستی این موضوع را حوزه حمل‌ونقل و ترافیک به ما بگویند که اگر این پل را جمع کردیم؛ آیا نیاز به جایگزین دارد یا خیر؟ و آیا با کنترل زمان چراغ‌ها می‌توانند مدیریت ترافیک را انجام دهند؟ و این موضوع باید به حوزه فنی عمرانی به صورت قطعی ابلاغ شود و به این دلیل هفته گذشته جلسه‌ای با معاون حمل‌ونقل و ترافیک و همکارانشان برگزار کرده و مکاتبه‌ای با آنها داشتیم و منتظریم که پاسخ نامه داده شود که بدانیم بعد از جمع آوری پل، حوزه فنی عمرانی چه اقدامی باید انجام دهد.

معاون شهردار تهران می‌افزاید: معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران بایستی برایمان مشخص کند که همزمان با جمع آوری پل، تمهیدات اقدام بعدی پیش‌بینی شود. علت طولانی شدن این موضوع این است که تأثیرات ترافیکی بر شبکه را احصا کنند و به ما بگویند و وارد فاز اجرایی پروژه بشویم که امیدواریم به زودی گزارش را به ما بدهند و وارد برنامه‌ریزی انتخاب پیمانکار و اجرای کار شویم.

حق بین با تأکید بر اینکه البته این پروژه باید در یک زمان بسیار کوتاه در شرایط خاص و در زمان خاص با هماهنگی پلیس انجام شود، می‌گوید: برچیدن این پل ملاحظات اجرایی دارد که باید تمهیداتی را پیش‌بینی کنیم و اطلاع رسانی داشته باشیم. این موضوع مغفول نیست و بین دو حوزه فنی عمرانی و ترافیک در حال مبادله جوانب کار هستیم.

معاون شهردار تهران در پاسخ به این سوال که از دید شما این پل باید با تهران خداحافظی کند؟ تأکید می‌کند: اگر بخواهیم آن را حفظ کنیم، باید هزینه کنیم و به نظر ما بهتر است حذف شود؛ ولی باید تأثیرات ترافیکی آن را به ما بگویند و مدل‌سازی کنند و تاثیرش را روی شبکه معابر این محدوده ببینند که به چه شکل است؟.

تکمیل مطالعات تأثیر ترافیکی برچیدن پل

در عین حال حسین هرمزی معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران نیز می‌گوید: مطالعات ترافیکی در مورد تأثیر برچیده شدن پل حافظ و راه‌حل‌های جایگزین در حال انجام است و بزودی تکمیل شده و در مورد وضعیت پل حافظ تصمیم گیری خواهد شد.