آیا دین با پولدار شدن مشکل دارد؟

بنا داریم با حضور دکتر «بهنود صدر شریف» مدرس و مشاور کسب‌وکار سلسله‌ مباحث «سواد مالی کودک» را کنار شما مخاطبان عزیز پیش ببریم. 

از خداوند رزق مادی هم بخواهیم

در آیات و روایات با مفهوم پرتکرار «رزق» مواجه هستیم که برخلاف تصور بسیاری از ما، الزاماً به معنی مسائل مالی نیست. مثلاً رزق پیدا می‌کنیم در کلاسی شرکت کنیم یا به فقیری کمک کنیم؛ ظاهراً پول از دست می‌دهیم، اما چیز دیگری به دست می‌آوریم. عافیت و سلامتی، توفیق خدمت به هم‌نوع و... همه رزق هستند.

این متخصص روانشناسی کسب‌وکار همیشه آخر کلاس‌هایش دعا می‌کند که «خدایا، رزق معنوی به ما بده! رزق مادی و پول و اسکناس هم بده!»

او می‌گوید «خیلی وقت‌ها ما درست دعا نمی‌کنیم. مثلاً پول می‌خواهیم، ولی می‌گوییم «خدایا، رزق ما را بیشتر کن.» خدا هم به ما توفیق می‌دهد حال همسر و فرزندمان را خوب کنیم، کار خیر انجام بدهیم و... اینها همه رزق است.»

ثروت را از نگاه خودمان تعریف کنیم، نه دیگران

ثروت مادی هم رزق است. بسیاری افراد فکر می‌کنند ثروت یعنی داشتن یک ماشین خوب. اما ماشین یک وسیلهٔ تردد است. امروز در ایران، ماشین‌ها از ۵ میلیارد تومان به بالا فرقی با همدیگر ندارند. تقریباً ویژگی‌ها و امکانات همه‌شان یکسان است. فقط برند آن تمایز ایجاد می‌کند. در تهران ماشین بسیار ارزان‌تر هم کار شما را راه می‌اندازد. چون آزادراهی نیست که بتوانید با ۲۰۰ کیلومتر سرعت رانندگی کنید و همیشه در ترافیک هستید. تلفن همراه یک دستگاه ارتباطی است. آیفون و سامسونگ هیچ فرقی با هم ندارند. با هر دو تماس تلفنی می‌گیرید.

صدر با اشاره به این مثال‌ها می‌گوید «مشکل اینجاست که ما ثروت را از نگاه مردم تعریف می‌کنیم، نه از نگاه خودمان. بسیاری اوقات با داشتن ثروت‌های معنوی و مادی در کنار هم، از نگاه خودمان ثروتمندیم، اما از نگاه مردم نه. چون از نگاه مردم ثروت یعنی ماشین و خانهٔ لاکچری.»

تکلیف‌مان را با مفهوم ثروت روشن کنیم

وقتی در ماشین خودتان نشسته‌اید و با دیدن یک ماشین گران‌قیمت می‌گویید «عجب ماشین خوبی!» فکر نکنید کودک این حسرت را درک نمی‌کند و چنین برداشتی نمی‌کند که ثروت یعنی ماشین و خانهٔ لاکچری.

صدر با اشاره به این نکته می‌گوید «چنین کودکی توقعش بالا می‌رود و نمی‌تواند در آینده مدیریت مالی داشته باشد. در عین حال این تصور غلط که «هر کس مرفه است، غمگین است یا مشکل دارد» نیز باید از بین برود. ما آینهٔ فرزندمان هستیم. هرچه درون ما باشد کودک کپی می‌کند. پس باید تکلیف‌مان را با مفهوم ثروت روشن کنیم.»

باید بلد باشیم با پول چه کنیم

روزی خواجو دعا می‌کرد که «خدایا، پول بیشتر برسان»! عارفی شنید و گفت «از خدا پول نخواه، عاقبت نیک بخواه». خواجو باز گفت «خدایا، پول بیشتر بده»! خدا به خواجو ثروت زیاد داد و او مسجد، پل، درمانکده و... ساخت.

مولا علی علیه‌السلام، امام حسین علیه‌السلام و... بسیار ثروتمند بوده‌اند. امام کاظم علیه‌السلام ۱۵۰ دینار سله می‌دادند؛ در حالی که سلهٔ هارون‌الرشید که از آندلس تا چین را داشت، کمتر از ۲۰ دینار بود.

این متخصص روانشناسی کسب‌وکار با ارائهٔ این مثال‌ها می‌گوید «اهل‌بیت (ع) ثروتمند بودند؛ ثروت دقیقاً به معنی پول! اما از ثروت‌شان برای خودشان استفاده نمی‌کردند؛ بلکه به مردم می‌بخشیدند. ثروت بد نیست؛ ما باید بلد باشیم با پول چه‌کار کنیم. افراد زیادی پیروی خط امام (ره) و زیر سایهٔ ولایت هستند، کربلا و مکه می‌روند، به فقرا بسیار کمک می‌کنند، خانواده‌های سالمی دارند و بسیار خوشبختند. برخلاف باوری که بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها می‌خواهند ایجاد کنند، مرفه هم هستند. در بهترین نقطهٔ تهران زندگی می‌کنند و به قول امیرالمؤمنین علیه‌السلام بهترین مرکب (ماشین) را هم دارند.»

با ثروتی که خداوند به تو داد چه کردی؟

روزی پیامبر (ص) به یاران خود مبلغی پول هدیه دادند. ابوذر آن را صرف زندگی خود کرد و سلمان به فقرا بخشید. روز بعد پیامبر (ص) دستور دادند سنگی را با آتش داغ کنند. هر کدام از یاران را روی سنگ می‌فرستادند و می‌فرمودند «بگو با آن پول چه کردی؟» سلمان روی سنگ داغ رفت و قبل از آنکه پایش بسوزد گفت «در راه خدا وقفش کردم.»، اما ابوذر قبل از آنکه بتواند توضیح دهد، داغی سنگ مهلتش نداد و از سنگ پایین آمد. پیامبر (ص) فرمودند «در قیامت این‌گونه از شما حساب می‌کشند.»

حضرت علی علیه‌السلام در حکمت ۱۲۱ نهج‌البلاغه می‌فرمایند «از بخیل تعجب می‌کنم که به فقری می‌شتابد که از آن گریزان است. قدرتی را طلب می‌کند که از دست می‌دهد. در دنیا مثل فقرا زندگی می‌کند و در آخرت، چون ثروتمندان جواب پس می‌دهد.»

این مشاور کسب‌وکار در انتها با اشاره به این حدیث می‌گوید «چنین فردی نه دنیا را دارد و نه آخرت را. اگر پول نبود، پیامبر (ص) نمی‌توانستند بدون ثروت حضرت خدیجه (س) قیام کنند. اگر پول نداشته باشیم نمی‌توانیم به کربلا برویم، نمی‌توانیم به نیازمندان کمک کنیم و کار‌های خیر انجام بدهیم. پس در کل ثروت خوب است.»