از افغانستانی‌ها بترسیم یا زود است؟

منظور از قوانین مترقی، قوانینی است که با وضعیت فعلی جامعه همخوانی داشته باشد. معتقدم که حاکمیت باید به این موضوع ورود پیدا کند. چگونگی ورود این مهاجران به کشور باید به شکل کامل رصد شده و با قوانین جدی تری کنترل شود. در مرحله بعدی، وضعیت سکونت این مهاجران در کشور نیز حائز اهمیت است.

طی ماه‌های اخیر، ویدئو‌ها و تصاویری از حرکت گسترده مهاجران افغان به ایران در شبکه‌های اجتماعی منتشر و پربازدید شده است. گرچه زمان و مکان دقیق این تصاویر ویدئو‌ها و حتی صحتشان قابل تایید نیست، اما برخی کاربران، رسانه‌ها و مسئولان به این موضوع واکنش نشان داده‌اند.

تعداد مهاجران افغانستانی ساکن تهران به علت ورود غیرقانونی و قانونی این مهاجران به کشور، به طور دقیق، عملا غیرممکن است. اما پس از سقوط دولت پیشین این کشور و به قدرت رسیدن طالبان، هزاران تن از نظامیان پیشین، خبرنگاران، فعالان مدنی، سیاست‌مداران و سایر شهروندان افغانستان به ایران مهاجر شده‌اند. آمار‌های سازمان ملل نشان می‌دهد ۷۸۰ هزار پناه‌جوی ثبت شده و ۲.۶ میلیون افغان بدون اسناد و ۶۰۰ هزار نفر با اسناد قانونی در ایران ساکن شده‌اند. آمار‌های رسمی که سال گذشته از سوی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران منتشر شده به عدد تقریبی پنج میلیون مهاجر افغان، اشاره دارد.

روزنامه جمهوری اسلامی اخیرا در یک گزارش انتقادی به عدد هشت میلیون افغانستانی مهاجر ساکن ایران اشاره کرده است، اما این عدد نیز سند و مدرک قانونی و معتبر ندارد. توجه افکار عمومی به موضوع مهاجران افغانستانی طی هفته‌های اخیر با واکنش‌های رسمی نیز همراه شده است. حسن همتی رئیس کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی مجلس معتقد است به کارگیری اتباع توسط صاحبان کارخانه و حرف مختلف، تخلف است وی در این خصوص گفت: «ورود افراد غیر مجاز به کشور باعث افزایش جرم و جنایت می‌شود چراکه این افراد شناسایی نشدند و در صورتی که جرم و جنایت انجام دهند نمی‌توان آنها را پیگیری کرد. بنده مخالف ورود اتباع غیر مجاز به کشور هستم و این مسئله بیشتر در مورد اتباع غیر مجاز کشور افغانستان مطرح می‌شود؛ با توجه به اطلاعاتی که در دسترس است، تعداد زیادی از اتباع غیر مجاز، بعد از حضور طالبان و داعش در افغانستان، ورود غیر قانونی به ایران داشتند و در مناطقی از تهران و سایر نقاط کشور سکنی گزیدند.»

جلال رشیدی کوچی، نماینده مردم مرودشت در توئیتی نوشت: «با احترام به اتباع قانونی، معتقدم تا دیر نشده باید هزینه‌ها برای مهاجرین غیرقانونی و کسانی که امکانات در اختیار این افراد می‌گذارند چنان افزایش یابد که ماندن در ایران برایشان به صرفه نباشد. اگر دولت فکر عاجلی، نکند به زودی با چالش‌های امنیتی و اجتماعی ناگواری روبه‌رو خواهیم شد.»

میثم مهدی‌پور مشاور کاظمی قمی سفیر و نماینده ویژه ایران در افغانستان در واکنش به نشر خبر‌هایی مبنی بر روند افزایشی مهاجران افغانستانی به ایران، نوشت: «۱- برخلاف اخبار مغرضانه این روزها، ورودی مرز‌ها خلوت است و کشور نیز هیچ انگیزه‌ای در خصوص افزایش تعداد پناهجویان افغانستان ندارد. ۲- طرح انسداد فیزیکی مرز‌ها تصویب و با جدیت در حال اجرا است امید است با اجرای این طرح بخش اعظمی از ورود غیرقانونی حل شود. ۳-اخراج پناهجویان، راه‌حل مشکل موجود نمی‌باشد (چند روز دیگر از طریق غیرقانونی وارد می‌شوند) فارغ از هزینه‌ای که به کشور تحمیل می‌شود. ۴-هماهنگی جزایر تصمیم گیر کشور در موضوع افغانستان – تعریف صحیح از افغانستان (فرصت یا تهدید) - عمل به نقشه راه در قبال افغانستان و… راهکار اساسی می‌باشد.»

با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است، از جمله این که آیا حضور مهاجران افغان در کشور، با چالش‌هایی همراه خواهد بود و بهترین راهکار‌ها برای حفظ ثبات و امنیت کشور در کنار پذیرش مهاجران و اتباع بیگانه چیست؟ کیومرث سرمدی واله، نماینده همدان در مجلس یازدهم و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

لزوم نظارت و کنترل ورود اتباع بیگانه

کیومرث سرمدی واله گفت: «در یک نگاه کلی باید بپذیریم که استکبار جهانی در همه زمینه‌ها و به ویژه در بحث اخلال در توسعه کشور ما فعال بوده و هست و احتمالا خواهد بود. آنها از هر روشی برای نفوذ در کشور و ایجاد مشکلات استفاده می‌کنند. طبیعتا در بحث افزایش مهاجران به کشور و به ویژه مهاجرانی که بدون مجوز و گذرنامه رسمی و معتبر قانونی وارد کشور ما می‌شوند نیز مسئله از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و می‌تواند منجر به مشکلاتی حاد شود.»

وی افزود: «همزمان با افزایش جمعیت مهاجران، استفاده از امکانات کشور توسط مهاجران نیز افزایش پیدا می‌کند و ممکن است مشکلاتی در این زمینه رخ دهد. افزون بر این ها، گرچه ورود مهاجران به کشور فی النفسه خطرناک نیست، اما می‌تواند مخاطراتی امنیتی را در سطح مناطق مختلف کشور ایجاد کند. این مخاطرات با توجه به حجم بالای جمعیتی که احتمالا از مسیر‌های قانونی به کشور وارد نشده‌اند و البته گذرنامه معتبر نیز ندارند، جلوه پررنگ تری خواهد داشت؛ بنابراین من به عنوان یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، تاکید دارم که بحث مهاجران غیرقانونی و حتی قانونی و به ویژه مهاجران افغان، به نظارت و برنامه‌ریزی مشخص نیاز دارد. اگر این نظارت و برنامه‌ریزی انجام نشود، بدون شک در آینده‌ای نه چندان دور با مشکلاتی ملموس و سنگین در سطح کشور مواجه خواهیم شد.»

اهمیت بازبینی قوانین مهاجرتی و مهاجرپذیری

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت: «بدون شک افزایش جمعیت مهاجران در ایران، با توجه به وضعیت حساس کشور، به تدبیر سیاسی اجتماعی نیاز دارد. یکی از این تدابیر، تدوین قوانین مترقی است. منظور از قوانین مترقی، قوانینی است که با وضعیت فعلی جامعه همخوانی داشته باشد. معتقدم که حاکمیت باید به این موضوع ورود پیدا کند. چگونگی ورود این مهاجران به کشور باید به شکل کامل رصد شده و با قوانین جدی تری کنترل شود. در مرحله بعدی، وضعیت سکونت مهاجران در کشور نیز حائز اهمیت است. نوع اقامت این افراد و چگونگی بهره‌مندی آنان از امکانات کشور، نیازمند بازبینی و باز تدوین است. در این مسیر از یک سو به نظارت جدی و همه جانبه و از سوی دیگر به قوانینی که جهان شمول باشد و همه مخاطرات آتی را پیش‌بینی کند نیاز داریم. افزایش جمعیت مهاجران در ایران بدون تدبیر تدبیل به یک معضل خواهد شد که حل آن چندان ساده نیست.»

وی افزود: «درحال‌حاضر، در بدو ورود اتباع بیگانه و به ویژه افغان‌ها به ایران، شاهد راهکار خاصی نیستیم. این در حالی است که بار‌ها از مهاجرت‌های غیرقانونی به کشور آسیب‌هایی دیده‌ایم. وقتی مهاجران به شکل غیرقانونی وارد کشور می‌شوند، نه قابل ردیابی و پیگیری هستند و نه جا و مکان کار و زندگی مشخصی دارند. همین موضوع، یک مسئله قابل توجه است.»

نماینده مردم همدان در مجلس یازدهم گفت: «تاکید می‌کنم که در بخش قوانین، با کاستی‌هایی در مبحث اعطای تابعیت دائم یا موقت رو به رو هستیم. به همین دلیل نیز تصور می‌کنم، بازنگری در حوزه قوانین موجود، یک ضرورت است و باید مورد توجه قرار گیرد. این نکته را هم فراموش نکنیم که جمهوری اسلامی ایران، بر اساس سیاست‌های انسان دوستانه و دینی، با توجه به مشکلاتی که مردم افغانستان دارند، سال‌ها، میزبان مردم این کشور همسایه بوده است. این نکته هم مهم است که همیشه بخشی از این جمعیت مهاجر، قدردان جمهوری اسلامی بوده و بدون مشکل در کشور ما کار و زندگی کرده اند، اما به هر حال، به سیاست گذاری‌هایی نیاز داریم که در آینده با رشد بی‌ضابطه جمعیت مهاجران (از هر کشوری) رو به رو نشده و با عوارض آن دست و پنجه نرم نکنیم.»