زمین لرزه ها جاذبه ایجاد می کنند / خطر آتشفشان برای تهران

زلزله، یک بلای طبیعی که هرلحظه امکان وقوع آن وجود دارد و ممکن است در صورت ریشتر بالا، خرابی های گسترده ای را به بار آورد. مدت زمانی می شود که کارشناسان، احتمال وقوع زلزله ای بالای ۷ریشتر را برای تهران پیش بینی کرده اند. این کارشناسان بر این باور هستند که اگر این اتفاق برای تهران رخ دهد، خسارات بزرگی به بار خواهد آمد و تبدیل به فاجعه ای بزرگ خواهد شد. دلیل این نظر کارشناسان، تراکم جمعیت و همچنین تراکم ساختمان است که پایتخت را ساختمان های بلند مرتبه محاصره کرده اند. در ادامه این گزارش، گفت و گو را با کارشناس زلزله می خوانید.

تصورات اشتباهی درباره زلزله وجود دارد

محمد حسین رامشت، کارشناس زمین شناسی و زلزله در ارتباط با پدیده زلزله و همچین عواقب آن به گسترش نیوز گفت: زمین لرزه‌ها یک پدیده طبیعی هستند که سبب می‌شوند جاذبه هایی به وجود‌ آید و بشر در کنار همان جاذبه‌ها سکونت گاه ایجاد کند. برخلاف تصور عمومی که زمین لرزه‌ها آسیب جدی می‌رسانند باید گفت این تصور اشتباه است و این چنین نیست. باید گفت که پدید آمدن بعضی از شهر‌ها و روستا به علت وجود زلزله است. یعنی زلزله‌ها و گسل‌ها منجر به این شده‌اند که یک هویت زیستی به وجود بی‌آید.

رامشت ادامه داد: اگر مشاهده می‌کنید که در برخی از شهرها گسل وجود دارد و مردم در آن منطقه ساکن شده اندبه این معنا نیست که این افراد بی‌عقل هستند. زمین لرزه‌ها و گسل‌ها زمانی که ایجاد می‌شوند یک جاذبه بسیار بالایی را ایجاد می‌کنند که این جاذبه‌ها سبب می‌شود، بشر خطرات زلزله را به جان بخرد اما در آن مکان سکونت داشته باشد. در بسیاری از شهرهای ما، زلزله‌های فراوانی رخ داده است اما همانطور که مشاهده می‌شود، ساکنان آن محل، محیط را رها نکرده‌اند و در همان مکان به سکونت خود ادامه داده‌اند. پس این نکته را باید گفت که ما می‌توانیم نگاه متفاوتی را نسبت به این پدیده طبیعی داشته باشیم.

این کارشناس زلزله در پاسخ به این سوال که اگر در تهران، زلزله‌ای با قدرت بالا رخ دهد چه خواهد شد، گفت: چنین امری به هوش آدم‌ها بر خواهد گشت. یعنی آدم هایی که در تهران سکونت پیدا کرده‌اند یا برنامه هایی که دولت‌ها برای جمعیت تهران پیاده کرده اند، فرا تر از ظرفیت زمین است.
اگر در تهران ۲۰ میلیونی زلزله‌ای رخ دهد چقدر کشته و مجروح داریم و اگر در تهران ۸ میلیونی زلزله رخ دهد چقدر؟ بنابراین اگر بارگزاری هایی که روی سطح زمین انجام می‌دهیم، با دقت و کارشناسی شده نباشد، قطعا آسیب‌های جدید به همراه خواهد داشت.

رامشت گفت: آسیب هایی که به وجود می‌آید به واسطه وجود زلزله نیست بلکه به واسطه نداشتن درک درست از این پدیده است. اگر ما اطلاعات کافی درباره این پدیده داشتیم و زلزله را به رسمیت می شناختیم، مکان‌های زندگی خود را به گونه‌ای میساختیم که در زمان وقوع زلزله، کم‌ترین آسیب را ببیند. معمول است که اگر درجایی گسل وجود دارد باید از آن دوری کرد اما چنین چیزی صحیح نیست. برای مثال، در کشور ژاپن روزانه ۳۰۰ زلزله رخ می‌دهد. اما کشور ژاپن چنین چیزی را پذیرفته و زلزله را به رسمیت شناخته است.

در ژاپن روزی ۳۰۰ زلزله رخ می دهد

وی افزود: حال که در کشور ژاپن چنین چیزی پذیرفته است، مهندسان ساختمانی در این کشور، ساختمان هارا به گونه‌ای میسازند که در زمان وقوع زمین لرزه، کم‌ترین آسیب را ببیند. اما در ایران، داستان ایمنی ساختمان‌ها گونه دیگری است. در ایران اگر بخواهند یک ساختمان ضد زلزله را بسازند، می‌گویند قیمت هر متر از این خانه بیشتر از مقدار قانونی خواهد بود. درصورتی که اگر در ایران طراح‌های خوبی وجود داشت و همچنین فهم درست درباره زمین لرزه را داشتیم، لزومی نداشت که هزینه‌ها بالا برود و حتی این امکان وجود داشت که قیمت هر متر خانه پایین تر هم باشد.

این کارشناس زلزله در ادامه گفت: طراحی‌ها بسیار اهمیت دارند که یک ساختمان دربرابر زلزله چقدر مقاوم باشند. ما به جای آنکه از زلزله به عنوان یک خطر یاد کنیم، باید به سمت دانشی برویم که مهندسان ما این پدیده را بپذیرند و خانه هارا طبق همان دانش مقاوم دربرابر زلزله بسازند. البته فقط در ساخت خانه تاثیر ندارد بلکه در ساخت، پل، سد و دیگر سازه‌های مهم هم می‌تواند این دانش تاثیرگذار باشد.
بنابراین بهتر این است که ما نگاهمان را نسبت به این پدیده طبیعی که سبب شده است جذابیت‌های بسیار بالایی را برای ما ایجاد کند تغییر دهیم. این نکته را باید گفت که بسیاری از مدنیت‌های شهری ما ناشی از این پدیده است. به نظر بنده باید با این پدیده زندگی کرد و آنرا به رسمیت شناخت و بر اساس شرایطی که برای ما به وجود می‌آورد، ساختار زندگی خود را تغییر دهیم.

رامشت در پاسخ به این سوال که آیا می‌شود زمان وقوع زلزله را پیش‌بینی کرد یا خیر گفت: زلزله قابل پیش‌بینی است. دانش بشری درباره پیش‌بینی زلزله بسیار توسعه پیدا کرده است اما همچنان نمی‌توان لحظه وقوع آن را پیش‌بینی کرد.
پیش از وقوع زلزله، نشانه هایی مشخص می‌شود که یکی از این نشانه‌ها عوض شدن رنگ آسمان به دلیل متساعد شدن گاز است.
باید گفت بالای هزار روش وجود دارد که می‌توان زلزله را پیش‌بینی کرد. بسیاری از حیوانات مانند، سگ، گربه و مرغ و خروس، می‌توانند زلزله را پیش‌بینی کنند. بنابراین اطلاعی دریافت می‌شود که این حیوانات خطر را دریافت می‌کنند و به جای امن پناه می‌برند.

وی گفت: دانشمندان ما باید به دانشی برسند که همانطور که حیوانات به این فهم رسیده و می‌توانند زلزله را پیش‌بینی کنند، ماهم به کمک دستگاه‌ها و ابزار ها، بتوانیم این قضیه را پی بینی کنیم. مطمعانا ما اگر به فهم و تکنولوژی چنین چیزی دست پیدا کنیم، به راحتی و حتی در طولانی مدت هم می‌توانی زلزله را پیش‌بینی کنیم.

وی افزود: زلزله بر روی موارد زیادی تاثیر می‌گذارد. از زندگی حشرات گرفته تا موارد دیگر را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین اگر ما بتوانیم دانش کافی داشته و سرمایه‌گذاری مناسبی را روی این ماجرا انجام دهیم، می‌توانیم اقدامات موثری انجام دهیم.

خطرات دیگری هم برای تهران وجود دارد

این کارشناس زمین لرزه ادامه داد: ما در تهران تنها با خطر زلزله مواجه نیستیم بلکه خطر آتشفشان هم برای پایتخت وجود دارد. دماوند ۱۱هزار سال پیش آغاز به فوران کرد و اگر دامنه‌های این قله را بررسی کنیم، این امکان وجود دارد که شهرهای مدفون شده‌ای یافت شود که توسط گدازه‌ها پنهان شده‌اند.
بنابراین باید گفت که تنها زلزله برای تهران خطر آفرین نیست بلکه آتشفشان هم خطرات بسیاری را دارد.

رامشت در پایان گفت: برنامه ریزان شهری ما طبیعت شناس نیستند و بیشتر طبق فرمول و مقومت مصالح پیش می‌روند و زبان طبیعت را نمی‌دانند. پس اگر در تهران اتفاقی بی‌افتد، خطراتی سنگینی برای کسانی که از این شهر استفاده می‌کند به همراه دارد. برای مثال، اگر مشاهده کرده باشید، درکنار بزرگراه ها، ساختمان‌های عظیمی وجود دارد که در صورت بروز زلزله سنگین، آوار به خیابان ریخته و مسیر را مسدود خواهد کرد؛ با مسدود شدن مسیر، امکان امداد رسانی کاهش چشمگیری پیدا می‌کند. پس اگر در تهران زلزله سنگینی رخ دهد اتفاقات بدی خواهد افتاد.