شعبده بازی دولت در بازار خودرو / صورت مسئله کاهش قیمت خودرو پاک شد؟

وعده واردات خودرو که وزیر صمت تاکید جدی بر آن دارد، تاکنون به شکل جدی محقق نشده است و اثرات آن بر بازار خودرو مشهود نیست. علاوه بر این، آمار اعلام شده از خودروهای وارداتی از سوی وزیر صمت با آمار گمرک متفاوت است و همین موضوع واکنش‌های بسیاری را به همراه داشته است، اما آیا دغدغه کنونی عموم مردم تناقض در آمار خودروهای وارداتی است یا نجات بازار خودرو از افزایش قیمت مداوم؟ آیا حتی در صورت محقق شدن این وعده، مردم توان خرید این خودروها دارند؟

در همین راستا در ابتدا به مصاحبه با اسماعیل شجاعی دبیر انجمن واردکنندگان خودرو رفتیم.

شجاعی در رابطه با چالش واردات خودرو توضیح داد: یکی از مسائلی که درحال‌حاضر انجمن واردکنندگان خودرو با آن مواجه است، نوع نگاهی است که به موضوع واردات خودرو در کشور وجود دارد. واردات خودرو از این جهت که بتواند بازار خودرو را رقابتی کند، ابزار بسیار مناسبی برای حکمرانی است. به این معنا که برای رقابت‌پذیری صنعت خودرو و همینطور بازار خودرو، بهترین ابزار، واردات خودرو است. متاسفانه در کشور ما این ابزار نادیده گرفته شده است و نوعی کج فهمی از رقابت در بازار خودروی ما وجود دارد.

وی در ادامه افزود: رقابت در بازار خودرو با افزایش تعداد شرکت‌های تولید‌کننده خودرو اتفاق نمی‌افتد و هیچ کجای دنیا این مسئله وجود ندارد. در تمام دنیا دو یا سه برند برای تولید خودرو وجود دارد، اما چطور بازار رقابتی دارند؟ پاسخ این است که آنها رقابت بین بازار داخلی و خارجی ایجاد کرده‌اند. با ابزار واردات عملا هم کیفیت محصول داخلی حفظ می‌شود به این دلیل که باید در برابر محصول خارجی رقابت کند و هم قیمت‌ها متعادل می‌شود. به علاوه با واردات خودرو، تنوع سلیقه‌ای جامعه نیز پاسخ داده می‌شود.

بیل دولت در زمین دلالان

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در خصوص اثر سوء دخالت دولت در صنعت خودرو بیان کرد: در کشور ما با دخالت دولت در کل صنعت خودرو از قیمت‌گذاری و فروش تا ممنوعیت در واردات، شاهد یک اختلال بی‌سابقه در بازار خودرو هستیم. سامانه فروش درحال‌حاضر فقط به نفع دلالان است، به این معنا که تولیدکننده، واردکننده و تاجر و همینطور مصرف‌کننده در این میان نفعی نمی‌برند. دلالان هم به دلیل کسب سود بالا از این طریق، بسیار مصر هستند که این سامانه برقرار باشد. بنابراین آنطور که مشخص است، دولت فقط برای دلالان زحمت می‌کشد و بقیه بخش‌ها منتفع نمی‌شوند. این موضوع گلایه مندی همه بخش‌ها را برانگیخته است.

رگ خواب صنعت خودرو در دست بخش خصوصی

اسماعیل شجاعی در مورد لزوم واگذاری صنعت خودرو به بخش خصوصی گفت: ما موظف هستیم که از تولید حمایت کنیم. در چند سال اخیر هم شعار سال مبنی بر افزایش و رونق تولید بوده است. با این حال واردات خودرو به هیچ عنوان در تضاد با تولید خودرو نیست. در واقع واردات ابزاری برای هدایت دولت به سمت بهینه شدن و در واقع کنترل بازار از نظر رقابت‌پذیری است. نظر برخی افراد به اشتباه بر این است که مسیر واردات بسته شده تا از تولید حمایت شود. در صورتی که اگر هدف حمایت از تولید است، باید دولت دست از دخالت در صنعت خودرو بردارد. دولت نباید فروشنده باشد و بنگاه داری کند. برای حمایت از تولید داخلی خودرو باید دو قطب تولیدکننده خودرو خصوصی شوند. بخش خصوصی ما درحال‌حاضر قابلیت این را دارد که این دو خودروسازی را به نحو شایسته اداره کند.

در ادامه به مصاحبه با امیرحسن کاکایی کارشناس خودرو پرداختیم و نظر وی را در خصوص تناقض در آمار واردات خودرو جویا شدیم.

کاکایی چالش اصلی مردم در بازار خودرو را اینگونه توصیف کرد: مردم با مشکلاتی که در بازار خودرو وجود دارد به اندازه کافی دست به گریبان هستند، مسئله واردات خودرو جزو مسائلی است که به عموم مردم ارتباطی نداشته و چیزی که حائز اهمیت بوده و برای مردم مهم است، نتیجه واردات و تاثیر آن بر کنترل قیمت خودرو است. بنابراین ابعاد دیگر واردات خودرو فقط باعث سردرگمی مردم می‌شود.

وی در ادامه اضافه کرد: گمرکات، حمل‌ونقل بین‌المللی و واردات مراحل و سطوح متفاوتی دارد. زمانی که کالایی وارد گمرک می‌شود همچنان جزو اموال خارجی به حساب می‌آید تا زمانی که مدارک لازم برای آن صادر شود و مرحله خرید تکمیل گردد. حتی در برخی موارد یک سری از کالاها در کشتی در بندر گمرک هستند و اجازه خروج از کشتی را ندارند. در مورد واردات خودرو هم به همین شکل است. دلیل تناقض در آمار واردات خودرو هم این است که به عنوان مثال از نظر وزیر صمت خودروهایی که تا گمرک آمده‌اند جزو آمار خودروهای وارداتی به حساب می‌آیند، اما از نظر مسئولان گمرک خودروهای وارداتی باید مراحل لازم را طی کنند تا آمار مشخصی داشته باشند یا ممکن است نظر وزیر دارایی بر این باشد که خودروهایی جزو آمار هستند که از مرز عبور کرده باشند. با تمام این تناقض‌ها باز هم در بازار خودرو مردم شاهد جریان دیگری هستند. به این معنا که میانگین تعداد خودروهای وارداتی که در بازار وجود دارد از کمترین آماری که مدیران و مسئولان از خودروهای وارداتی اعلام کرده بودند هم پایین تر است.

فریبی به نام آمار خودروهای وارداتی

این کارشناس خودرو در رابطه با علت اصلی تناقض در آمار خودروهای وارداتی گفت: در واقع تفاوت در آمار خودروهای وارداتی به دلیل این است که هر شخصی در هر سمتی در این حوزه، بخشی از ماجرای واردات خودرو را به مردم نشان می‌دهد. در صورتی که این آمارها دردی از مردم دوا نمی‌کند، زیرا حتی ترخیص این خودروها هم مهم نیست بلکه وارد بازار شدنشان برای مردم اهمیت دارد.

امیرحسن کاکایی همچنین در مورد پاک شدن صورت مسئله یعنی کاهش قیمت خودرو بیان کرد: تعداد خودروهای وارداتی مشکلات بازار خودرو را حل نمی‌کند. هدف از واردات خودرو، رقابتی شدن بازار، کنترل و حتی کاهش قیمت خودرو بوده است. در واقع واردات خودرو مشکل دهک دهمی‌های جامعه است و به دهک‌های پایین تر ارتباطی ندارد. مشکل و مسئله اصلی این است که وعده واردات خودرو محقق نشده است چه ۵ هزار خودرو چه ۵۰ هزار خودرو. اگر تعداد خودروهایی هم که اعلام می‌شود وارد بازار شوند نمیتوان انتظار کاهش قیمت خودرو را داشت بلکه احتمال افزایش قیمت‌ها هم وجود دارد.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی بر وجود شاخص رقابتی در بازار خودرو گفت: بنابراین آمارهای ضد و نقیض اعلام شده از خودروهای وارداتی فقط سبب گراه شدن مردم می‌شود، زیرا عموم مردم توان خرید این نوع خودروها را ندارند و قرار هم نیست که با وارد شدن این خودروها به بازار شاهد کاهش قابل توجه قیمت‌ها باشیم. طبق وعده مسئولان هدف از واردات خودرو، افزایش رقابت در بازار بوده است بنابراین مسئله‌ای که می‌تواند برای مردم مهم باشد شاخص رقابتی است که باید از سوی مسئولان اعلام شود اما متاسفانه چنین چیزی تاکنون مطرح نشده است. بنابراین موضوع اصلی یعنی کاهش قیمت یا حداقل کنترل قیمت خودرو در این میان گم شده است.

این کارشناس خودرو در رابطه با موضوع گارانتی و خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی اظهارکرد: در موضوع رقابتی شدن بازار خودرو فقط مسئله قیمت مطرح نیست بلکه کیفیت خودروها نیز اهمیت دارد. آیا خودروهای وارداتی از کیفیت لازم برخوردار هستند؟ مسئله گارانتی و خدمات پس از فروش این خودروها به چه صورت است؟ اگر موضوع واردات ۵۰ هزار خودرو مطرح است، چرا اثری از تبلیغات شرکت‌های مربوطه در شهرهای مختلف وجود ندارد که خیال مردم از بابت خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی راحت باشد؟

تکرار سرنوشت خودروهای وارداتی

کاکایی همچنین در پایان با اشاره به میزان اهمیت مسئله واردات خودرو برای مردم عنوان کرد: عدم حضور خودروهای وارداتی در بازار نشان دهنده این است که مسئله واردت فقط مختص ثروتمندانی است که از این موضوع سود می‌برند و ماندن و ترخیص شدن این خودروها دربازار فقط برای این قشر از جامعه اهمیت دارد. در سری پیشین خودروهای وارداتی، حدود ۱۹ هزار و ۶۰۰ خودرو وجود داشت که به مدت ۴ تا ۵ سال در گمرک مانده و برخی از آنها پس از این مدت به‌تدریج ترخیص و برخی دیگر امحا شدند. بنابراین اعداد و آمار اعلام شده از خودروهای وارداتی به معنی اثرگذاری مثبت آنها در بازار خودرو نیست.

علیرضا شهبازی عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی نیز در مصاحبه با تیتر کوتاه در خصوص تحقق وعده واردات خودرو از سوی دولت گفت: مهم‌ترین مسئله در بحث واردات خودرو این است که قانون واردات خودرو هنوز اجرا نشده است و دولت و وزارت صمت در این زمینه مسئول هستند، بنابراین زمانی که وعده واردات خودرو هنوزمحقق نشده،آمارهای اعلام شده چه اهمیتی دارد؟