سرنوشت خودروهای برقی در هاله ای از ابهام

در ژوئن ۲۰۲۲، پس از مذاکرات فشرده، ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا با پیشنهاد کمیسیون اروپا برای ممنوعیت فروش خودروهای احتراق داخلی جدید تا سال ۲۰۳۵ موافقت کردند و مجبور به پذیرش خودروهای برقی با باتری خالص (BEV) شدند. اکنون چین، ژاپن و ایالات متحده در مسیر مشابهی قرار دارند.

تقریباً دو سال بعد، در ماه می‌۲۰۲۴، این انتقال برنامه‌ریزی‌شده با مشکل مواجه شد. در حال حاضر فروش خودروهای برقی در حال رکود یا کاهش است، شرکت‌های نمادین خودروهای برقی با کاهش فروش سه ماهه مواجه هستند و برخی تصمیم‌گیرندگان آشکارا ضرب‌الاجل ۲۰۳۵ را زیر سوال می‌برند. علاوه بر این، ایالات متحده به تازگی اعلام کرده است که از خودروهای برقی چین ۱۰۰٪ مالیات می‌گیرد و اروپا نیز به طور مشابه تا ۲۵٪ تعرفه وضع خواهد کرد که رقابت‌پذیری آنها را کاهش می‌دهد. آیا همه اینها یک توقف جدی است یا فقط یک عقب گرد موقت برای استقرار گسترده تر خودروهای برقی؟

نقاط قوت خودروهای برقی

خودروهای برقی بهتر از خودروهای بنزینی هستند زیرا انرژی الکتریکی ذخیره شده را با کارایی بیشتری به حرکت تبدیل می‌کنند. آنها آلاینده‌های مضر تولید نمی‌کنند، راحت تر ساخته می‌شوند و از آنجایی که موتورهای کوچکتری دارند، فضای بیشتری را برای مسافران فراهم می‌کنند. آنها همچنین با لوازم الکترونیکی و تلفن‌های هوشمند به خوبی مطابقت دارند. به علاوه، بی صداتر از خودروهای بنزینی هستند. بسیاری از رانندگانی که خودروهای برقی را امتحان کرده اند، آنها را به خودروهای بنزینی ترجیح می‌دهند.

چالش‌های فعلی خودروهای برقی

یکی از چالش‌ها، هزینه بالای باتری‌ خودروهای برقی است. شرکت‌های تولیدکننده پیش‌بینی کرده بودند که تا سال ۲۰۲۰ هزینه بسته‌های باتری به آستانه ۱۰۰ دلار به ازای هر کیلووات ساعت برسد، که این امر باعث می‌شد خودروهای برقی از نظر هزینه با خودروهای بنزینی هم‌تراز شوند. اما تاکنون این پیش‌بینی محقق نشده است. همچنین، کاهش چشمگیری که از سال ۲۰۱۰ تا به امروز در هزینه باتری‌ها مشاهده شد (از حدود ۱۰۰۰ دلار به ازای هر کیلووات ساعت)، نمی‌تواند به همان سرعت ادامه پیدا کند و منحنی کاهش هزینه‌ها در حال صاف شدن است.

مشکل دیگر خودروهای برقی، ارزش باقیمانده (یا ارزش فروش دست‌دوم) آنها است. برخلاف خودروهای سنتی که بازار دست‌دوم پویایی دارند، بازار دست‌دوم خودروهای برقی هنوز در مراحل اولیه است. یکی از دلایل این مشکل، هزینه بالای باتری‌ها است، به خصوص اگر نیاز به تعویض داشته باشند. این مسئله باعث شده است که شرکت‌های بزرگ اجاره خودرو مانند هرتز و سیکست در استراتژی‌های خود برای خودروهای برقی تجدیدنظر کنند.

شارژ کردن باتری‌ خودروهای برقی نیز یک چالش مهم به حساب می‌آید. مشتریانی که خودرو اجاره می‌کنند، در صورت اجبار به بازگرداندن خودرو با شارژ کامل به فرودگاه، ممکن است واکنش منفی نشان دهند. علاوه بر این، بسیاری از فرودگاه‌ها زیرساخت‌های لازم برای شارژ سریع را ندارند. حتی اگر این زیرساخت‌ها وجود داشته باشد، این موضوع فرآیند آماده‌سازی خودروها برای اجاره بعدی را پیچیده‌تر و زمان‌برتر می‌کند، به ویژه با توجه به اینکه تعداد زیادی خودرو نیاز به شارژ خواهند داشت.

تحقیقات انجام شده در نروژ، یکی از کشورهای پیشرو در استفاده از خودروهای برقی، نشان داده است که یارانه‌هایی که برای تسریع توسعه زیرساخت‌های شارژ ارائه شده‌اند، تأثیر بیشتری نسبت به یارانه‌های قیمتی برای خرید خودروهای برقی داشته‌اند. برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه، روند نصب شارژرهای سریع در بزرگراه‌های اصلی خود را تسریع کرده‌اند، اما هنوز اقدامات بیشتری به ویژه در زمینه شفافیت قیمت‌ها باید انجام شود. اتحادیه اروپا نیز برنامه‌هایی برای رسیدگی به این مسائل در دست اجرا دارد.

بزرگ‌ترین چالش پیش روی خودروهای برقی مربوط به بسته شدن چرخه بازیافت است. پیش‌بینی‌ها درباره تقاضای آینده برای مواد معدنی کلیدی مانند لیتیوم، کبالت و نیکل نشان می‌دهد که حتی با وجود بازیافت، ظرفیت‌های استخراج فعلی برای تأمین تقاضا کافی نخواهند بود. به عبارت دیگر، نیاز به این مواد معدنی در آینده به قدری زیاد است که منابع فعلی نمی‌توانند به طور کامل آن را تأمین کنند.

چالش‌های مرتبط با بازیافت باتری‌های خودروهای برقی در مقیاس صنعتی بسیار جدی است. برای اینکه بازیافت مؤثر باشد، باید در مقیاس صنعتی و به‌صورت کاملاً خودکار انجام شود. اما درحال‌حاضر، این امر غیرممکن است. دلیل این مشکل، تفاوت در طراحی‌های باتری‌ها در سطوح مختلف مانند بسته‌های باتری، ماژول‌ها و سلول‌ها است که با ترکیبات شیمیایی مختلف کاتدها پیچیده‌تر می‌شود. این تفاوت‌ها مانع از ایجاد فرآیندهای صنعتی کارآمد برای بازیافت و استفاده مجدد از لیتیوم و سایر مواد معدنی در باتری‌های جدید می‌شود، به طوری که سطح بازیافت فعلی را نمی‌توان به طور قابل توجهی افزایش داد.

حتی اگر صنعت بتواند این مشکل را حل کند و به اهداف بازیافت اتحادیه اروپا برای سال ۲۰۳۷ برسد، یعنی بازیافت ۲۶٪ کبالت، ۸۵٪ سرب، ۱۲٪ لیتیوم و ۱۵٪ نیکل، و از مزایای خودروهای برقی بدون آلایندگی نیز بهره‌مند شود، احتمالاً کشورهای خارج از اروپا شاهد افزایش فعالیت‌های معدنی خواهند بود که با پیامدهای منفی زیست‌محیطی همراه می‌شود.

نقش خودروهای برقی در فضاهای شهری و روستایی

در شهرها و مناطق بزرگ شهری، خودروهای برقی کوچک می‌توانند به کاهش ترافیک کمک کنند. این خودروهای کوچک به باتری‌های بسیار کوچکتری نسبت به خودروهای بزرگ مانند شاسی‌بلندها یا وانت‌ها نیاز دارند. همچنین، سرعت‌های پایین‌تر در شهرها اجازه می‌دهد تا اقدامات ایمنی بهینه‌سازی شوند، که این امر به کاهش وزن خودرو و در نتیجه استفاده از باتری‌های حتی کوچکتر کمک می‌کند. به این ترتیب، خودروهای برقی کوچک می‌توانند گزینه مناسبی برای کاهش ترافیک و استفاده بهینه‌تر از منابع در مناطق شهری باشند.

خودروهای برقی ممکن است به زودی در همه دنیا جایگاه خود را ثابت کنند. تولیدکنندگان اروپایی باید مطمئن شوند که گزینه‌های مقرون به صرفه‌ای را برای رقابت با برندهای خارجی ارائه می‌دهند. در خارج از مناطق شهری، خودروهای بنزینی که استانداردهای آلایندگی یورو ۶ کنونی و یورو ۷ آینده را رعایت می‌کنند، می‌توانند به عنوان یک گزینه جایگزین برای خودروهای برقی مطرح شوند. این خودروها میزان آلایندگی بسیار کمی دارند و می‌توانند با استفاده از سوخت‌های الکترونیکی (e-fuels)، که آلایندگی خالص صفر دارند، به طور کامل دوستدار محیط‌زیست شوند. به عبارت دیگر، خودروهای سنتی با فناوری‌های جدید و سوخت‌های پایدار می‌توانند همچنان در بازار خارج شهرها  مورد استفاده باشند.

به نظر می‌رسد که برخی از سیاستمداران و رهبران صنعتی برجسته در حال بازنگری در هدف سال ۲۰۳۵ هستند. در عین حال، پذیرش خودروهای برقی (BEVها) همچنان یک تغییر جالب برای دنبال کردن است. به عبارت دیگر، ممکن است تغییراتی در اهداف یا زمان‌بندی‌های قبلی وجود داشته باشد و روند تبدیل به خودروهای برقی همچنان مورد توجه و تحلیل قرار گیرد.