خودرو به بورس بازمی‌گردد؟

تجربه عرضه خودرو در بورس کالا در سال ۱۴۰۱زمزمه‌های عرضه خودرو در بورس کالا را بار دیگر تقویت کرده است. البته عرضه خودروهای سبک و سنگین در طول ۳ سال گذشته به‌طور محدود در بورس کالا انجام شده است اما محصولات ایران خودرو و سایپا که با چالش‌های قیمت‌گذاری مواجه‌اند و شورای رقابت در سال ۱۴۰۱جلوی عرضه آنها را در بورس کالا گرفت قادر به عرضه محصولات‌شان نبودند.

همشهری نوشت: در واقع تجربه عرضه محصولات ایران خودرو و سایپا در بورس کالا به اردیبهشت سال ۱۴۰۱بازمی‌گردد که با تصویب شورای بورس آغاز شد اما به‌دلیل برخی مخالفت‌ها ازجمله شورای رقابت در نهایت در اسفندماه همان سال متوقف شد. در این فاصله زمانی ۱۰ماهه خودروهای متنوعی عرضه شد و خودروسازان از این محل منتفع شدند اما واسطه‌ها به‌شدت زیان کردند.

در این دوره خودروهای تارا، شاهین، پژو ۲۰۷ دستی و اتوماتیک، ۴ خودرویی بودند که به‌دلیل عرضه‌های مستمر در بورس کالا، رضایت نسبی خریداران را به‌دست آوردند اما در نهایت به‌دلیل برخی مقاومت‌ها بر سر راه عرضه خودرو در بورس کالا، روش عرضه خودرو به همان روش سنتی و پر ابهام قرعه کشی و صف‌های طولانی بازگشت.

در چنین شرایطی طبق آخرین اخبار دریافتی، خودروسازان بار دیگر مصرانه به‌دنبال دریافت مجوز عرضه محصولات خود در بورس کالا هستند. با این حال این خبر را تاکنون هیچ نهاد رسمی تأیید نکرده است اما اخبار غیررسمی نشان می‌دهد تلاش‌ها آغاز شده و به عقیده خودروسازان، عرضه در بورس کالا راهکاری موقت برای کاهش زیان تولید است.

عرضه خودرو در بورس کالا چه نفعی دارد؟

همان زمان در سال ۱۴۰۱که روند عرضه خودرو در بورس کالا به‌صورت متوالی ادامه یافته بود در نتیجه یک فضای رقابتی در آخرین عرضه‌ها قیمت‌ها روندی کاهنده به‌خود گرفته بود و این موضوعی بود که مورد توجه سیاستگذاران و کارشناسان قرار گرفت. نکته اصلی در ایجاد فضای رقابتی این است که دست واسطه‌ها در قیمت‌گذاری خودرو کوتاه می‌شود و ارقام نجومی که این واسطه‌ها روی قیمت‌های کارخانه تعیین می‌کنند از بین می‌رود. همین موضوع منجر به رقابتی شدن قیمت خودرو در بورس کالا می‌شود.

بررسی روند معاملات خودرو در بورس کالا در یک دوره چند ماهه یعنی از ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱تا ۱۸ دی‌ماه همان سال نشان می‌دهد که در نتیجه فروش ۳۴ هزار و ۸۱۶ خودرو در بورس کالا، ۱۰ هزار و ۴۱۰ میلیارد تومان سود از جیب دلالان به‌خودروساز و خریدارخودرو منتقل شد.

شرایطی که بورس کالا فراهم می‌کند

نکته حائز اهمیت این است که با عرضه خودرو در بورس کالا فرآیند قرعه کشی حذف می‌شود و قیمت‌ها مطابق با مکانیزم‌های بازار در یک شرایط رقابتی تعیین خواهد شد بنابراین مردم هم می‌توانند مطمئن شوند که در یک فرآیند منصفانه محصول خود را خریداری می‌کنند. استفاده از مکانیزم‌های بورس کالا همچنین این امکان را به‌خودرو سازان می‌دهد که میزان پیش‌فروش خودرو را افزایش دهند چرا که در بورس کالا ابزارهای مالی به‌کار گرفته می‌شود که می‌تواند این اهداف را محقق کند به‌طور مثال استفاده از اوراق سلف موازی برای فروش خودرو می‌تواند به‌خودرو سازان برای پیش فروش خودرو کمک کند و خریداران هم می‌توانند صرفا با داشتن یک کد سهامداری این اوراق را که مشتمل بر یک خودرو است خریداری کنند و خودرو را دریافت کنند.

هرچند در بورس کالا، مردم خودروها را با قیمت بالاتر از نرخ مصوب خریداری می‌کردند، اما نرخ آن از قیمت‌های بازار آزاد پایین‌تر بود. البته برندگان اصلی فروش خودرو در بورس کالا، خودروسازان بودند که به جای رعایت نرخ‌های مصوب و دستوری، می‌توانستند محصولات‌شان را با قیمتی به‌مراتب بالاتر بفروشند. درواقع قیمت نهایی و معاملاتی خودروها در بورس کالا از قیمت مصوب کارخانه‌ای بالاتر و از قیمت بازار آزاد، پایین‌تر بود.