نوشیدن چای چه بلایی سر بدن می آورد؟ / آهن بدن خود را چگونه حفظ کنیم؟

آهن خون مهمترین عنصری است که برای ساختن هموگلوبین در سلول‌های قرمز خون لازم است. هموگلوبین یک پروتئین است که اکسیژن را به سلول‌های بدن ما منتقل می‌کند. در صورتی که سطح آهن خون در بدن کم باشد، ساخت هموگلوبین کاهش می‌یابد که می‌تواند به کاهش بهره‌وری فیزیکی و ذهنی، خستگی، ضعف و بی‌حالی منجر شود. دلایل کاهش سطح آهن خون می‌تواند شامل کمبود مواد مغذی، عدوای نادرست، خونریزی‌های داخلی یا خارجی، اختلالات گوارشی، بارداری، استرس، و عوامل ژنتیکی باشد. برای جلوگیری از افزایش ریسک کاهش سطح آهن خون، دریافت مواد مغذی مورد نیاز از غذا، مصرف مکمل‌های ویتامین‌ها و مواد معدنی و رعایت یک سبک زندگی سالم که شامل ورزش منظم و کاهش استرس است، پیشنهاد می شود.

فرزانه سینکایی کارشناس تغذیه با اشاره به اهمیت توجه به تأمین ویتامین D و آهن بدن گفت: در کشور ما به لحاظ سبک زندگی به دلیل زندگی آپارتمانی، نوع پوشش و استفاده از کرم ضدآفتاب، هوای آلوده، شرایط و فاکتور‌هایی که برای تولید ویتامین D در پوست لازم است، فراهم نمی‌شود؛ به همین خاطر، چون بسیاری از افراد دچار کمبود ویتامین D بودند وزارت بهداشت طرح مکمل یاری را به اجرا گذاشت.

سینکایی درباره اهمیت ویتامین D گفت: ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است و به آن ویتامین آفتاب هم گفته می‌شود. چون در پوست ما پیش‌ساز ویتامین دی وجود دارد و با تابش نور خورشید به آن تبدیل به فرم فعال شده و بدن می‌تواند از آن استفاده کند. یکی از کارکرد‌های مهم این ویتامین در بدن ما کمک به جذب کلسیم است و بر رشد استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها موثر است. کمبود این ویتامین به صورت غیرمستقیم باعث کمبود کلسیم در بدن می‌شود و عوارض کمبود کلسیم هم رشد نامناسب، پوسیدگی دندان، پوکی استخوان را در پی دارد.

این کارشناس تغذیه بیان کرد: علاوه بر این موارد امروزه بسیاری از تحقیقات نشان داده کمبود ویتامین D باعث بروز خیلی از بیماری‌ها غیرواگیر مثل دیابت، بیماری‌های قلبی، انواع سرطان، کاهش سطح ایمنی و بروز آلرژی و آسم می‌شود. حتی در بیماران مبتلا به MS کمبود ویتامین D دیده شده است. مشکلات ناشی از کمبود ویتامین D باعث بروز راشیتیسم، نرمی و پوکی استخوان در گروه‌های سنی بزرگسالان و سالمندان می‌شود؛ بنابراین نقش مهمی در سلامت ما دارد.

وی گفت: منبع اصلی تولید ویتامین D نور خورشید است. تولید ویتامین D روی پوست ما شرایط ویژه‌ای را لازم دارد. اولا تابش نور خورشید باید به صورت مستقیم بدون هیچ مانعی مثل شیشه، هوای آلوده و ابری، کرم‌های ضد آفتاب بر روی پوست باشد. نوع پوشش ما هم منجر به عدم تابش مستقیم نور خورشید با پوست می‌شود. جهت تولید ویتامین D در پوست باید دست‌ها، پا‌ها و صورت حداقل به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در معرض مستقیم نور آفتاب قرار گیرند. بهترین زمان دریافت نور خورشید هم برای جذب ویتامین D از ساعت ده صبح تا ۳ بعدازظهر است.

وی بیان کرد: منابع غذایی ویتامین D روغن ماهی، زرده تخم مرغ، جگر، شیر و لبنیات هستند، اما به طور کلی منابع غذایی غنی نیستند و نمی‌تواند نیاز ما را به صورت کامل تامین کند؛ بنابراین حتما ما یا باید در معرض نور آفتاب با شرایط ذکر شده قرار بگیریم یا اینکه باید مکمل‌های این ویتامین را جهت پیشگیری از کمبود آن در بدن، مصرف کنیم.

این کارشناس تغذیه اظهار کرد: با توجه به طرح مکمل یاری، آهن یک ماده مغذی و مهمی است که کمبود آن باعث کم خونی می‌شود. آهن یک بخش مهم از هموگلوبین است که به حمل اکسیژن در بدن کمک می‌کند، بنابراین کمبود آهن بر میزان هموگلوبین خون تاثیر می‌گذارد و اکسیژن رسانی به بافت‌های بدن را مختل می‌کند؛ بنابراین برای عملکرد مناسب بدن، سلامت سیستم ایمنی نیاز است که منابع غذایی آهن را مصرف کنیم.

این کارشناس تغذیه در مرکز بهداشت غرب کرج گفت: منابع غذایی آهن برخلاف ویتامین D که منابع غذایی محدودی دارد، متنوع است. بهترین منبع غذایی آهن جگر، انواع گوشت‌ها، حبوبات، مغزیجات، سبزیجات برگی شکل مثل جعفری، گشنیز، کاهو و برگ چغندر است که توصیه می‌کنیم به صورت متنوع در برنامه غذایی گنجانده شوند.

سینکایی افزود: عوارضی که کمبود آهن ایجاد می‌کند اختلال در تکامل و هماهنگی در سیستم عصبی، اختلال گفتاری، کاهش ضریب هوشی و قدرت یادگاری، افت تحصیلی، کاهش مقاومت بدن در مقابل عفونت‌ها و یا حتی افزایش خطر مرگ و میرمادر در هنگام زایمان یا افزایش خطر تولد نوزاد با وزن پایین است. همچنین تغییرات رفتاری مثل بی تفاوتی، خستگی و گوشه‌گیری، بی حسی، فعالیت بدنی کم در کودکان و نوجوانان از عوارض فقر آهن است.

سینکایی بیان کرد: راه‌های پیشگیری از این عوارض این است که منابع آهن و ویتامین C مثل مرکبات و سبزیجات برای جذب بیشتر آن باید در تغذیه روزانه لحاظ شود. منابع گیاهی سویا اگر با گوشت ترکیب شود، نیاز به آهن را تامین می‌کند. همچنین چای و نوشیدنی‌های کافئین‌دار جذب آهن را در بدن کاهش می‌دهد بنابراین توصیه می‌کنیم به مقدار کم و حداقل با دو ساعت فاصله با وعده غذایی مصرف شوند.