علت صعود اخیر قیمت دلار مشخص شد / احتمال افزایش تقاضا برای ارز در روزهای پایانی سال

قیمت دلار به عنوان یکی از ارزشمندترین ارزهای جهان، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. این عوامل شامل عوامل اقتصادی، سیاسی و جهانی هستند. در عوامل اقتصادی، عواملی مانند نرخ بهره، تورم، رشد اقتصادی و تجارت بین‌المللی تاثیرگذار هستند. در عوامل سیاسی، تصمیمات دولت‌ها و سیاست‌های پولی و ارزی آن‌ها تاثیرگذار است. همچنین، عوامل جهانی مانند تحولات در بازارهای بین‌المللی، تغییرات در نرخ ارزهای دیگر و تحریم‌های بین‌المللی نیز بر قیمت دلار تاثیرگذار هستند.

قیمت هر دلارامریکا که سال گذشته نزدیک به ۹۰درصد رشد کرده بود، امسال شرایط باثباتی را سپری کرد به‌طوری که از ابتدای سال تاکنون قیمت دلار با نوسان زیادی مواجه نشد و در محدوده ۴۹ تا ۵۰ هزار تومان در نوسان بود. این در حالی است که سال گذشته قیمت هر دلار امریکا حتی در روز هفتم اسفندماه به ۶۰هزار تومان هم رسید.

اما از آن تاریخ به بعد تحت‌تأثیر سیاست‌های بانک مرکزی نوسان قیمت ارز کنترل شد و درنهایت در پایان خردادماه به ۴۸هزار تومان رسید. از خردادماه نیز به جز ۲ روز در مهرماه که قیمت هر دلار امریکا تا ۵۲هزارو۲۰۰تومان پیشروی کرد در بقیه روزها دوران آرام و باثباتی را سپری کرد. اما ظرف چند روز گذشته نشانه‌هایی از روند صعودی قیمت دلار ظاهر شده و این روند صعودی درست بعد از انتشار برخی خبرهای غیراقتصادی درباره کاهش سطح دسترسی ایران به منابع ارزی‌اش اتفاق افتاد.

بازار عراق دلیل نوسان قیمت ارز

هفته گذشته شایعاتی مطرح شد مبنی بر اینکه بانک مرکزی عراق مبادله ارزی با ایران را ممنوع کرده است. این شایعات حاکی از آن بود که بانک مرکزی عراق با وضع قانون جدیدی در حوزه ارز و در عین حال با فشار امریکایی‌ها، صرافی‌های رسمی و بانک‌های این کشور را از هرگونه مبادله ارزی با ایران منع کرده است.

به‌دنبال انتشار این خبر، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفت: این رویداد موضوع جدیدی در رابطه تجاری ایران و عراق نیست و گذرا و مسبوق به سابقه است.

به‌گفته یحیی آل‌اسحاق از حدود ۳‌ماه پیش دولت عراق با هدف تنظیم رابطه بین دینار و دلار قواعدی را وضع کرده است. براساس این قواعد تمام واردکنندگان کالا به عراق باید ارز خود را از بانک مرکزی عراق به قیمت رسمی بگیرند، پیش‌تر این کار از طریق صرافی‌ها نیز انجام می‌شد.

او می‌افزاید: به‌دلیل محدودیتی که واردکنندگان کالا از ایران در دستیابی به دلار در بازار رسمی با آن روبه‌رو هستند، دلار را از بازار آزاد تهیه و از طریق صرافی‌ها مبادله می‌کنند. میان قیمت دلار در بازار آزاد عراق و بانک مرکزی این کشور ۲۰درصد اختلاف وجود دارد و این برای تاجران ایرانی مسئله‌ساز شده است. در همین حال دولت و فعالان اقتصادی عراق با مذاکراتی که انجام داده‌اند در تلاش برای حل رابطه دینار و دلار در ارتباط با ایران و دیگر کشورها هستند. در این زمینه مذاکراتی بین بانک مرکزی ایران و بانک مرکزی عراق انجام شده است.

رامین پولادگر، عضو اتاق بازرگانی ایران نیز در همین باره گفت: خبر برگزاری جلسه مدیران بانکی عراق با طرف امریکایی برای ممانعت از دور زدن تحریم‌ها توسط تجار ایرانی صحت ندارد و طرح این موضوع از سوی برخی افراد کاملا با اهداف شخصی صورت گرفته است.

او می‌افزاید: راوی این خبر غیررسمی و کذب که در برخی رسانه‌ها منتشر شده به نوعی از جانب بانک مرکزی صحبت کرده و طوری به این موضوع پرداخته که انگار سخنگوی بانک مرکزی است. درواقع اگر چنین جلسه و اتفاقی هم در کار بود، این بانک مرکزی ایران است که بعد از برگزاری جلسات و نشست‌های ویژه با طرف عراقی می‌تواند خبری از آن منتشر کند، نه یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران.

محرک‌های جدید از قطر رسید

هنوز یک هفته از انتشار خبر مسدودسازی دسترسی ایران به صرافی‌های عراقی نگذشته بود که روز سه‌شنبه خبر دیگری هم درباره قطع دسترسی ایران به حساب‌های ارزی‌اش در قطر منتشر شد که بازار ارز را تحت‌تأثیر قرار داد. این خبر به نقل از یک مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای در رسانه‌های ایران منتشر شد. سیدحسین موسویان دیپلمات پیشین ایران در مقاله‌ای در میدل ایست‌ای در این‌باره نوشته است: یک مقام اروپایی به من گفت امریکایی‌ها از قطری‌ها خواسته‌اند که آنها محترمانه از ایران بخواهند که در شرایط فعلی ایران درخواستی برای برداشت از این ۶میلیارد آزاد شده نداشته باشند.

بازار ارز به اخبار سیاسی حساس است

به‌طور طبیعی جریانات ورودی ارز به کشور یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین اخبار در بازار ارز است و فعالان بازار هر نوع خبری از این جنس را به دقت دنبال می‌کنند. به‌ویژه آنکه با آغاز تحریم‌های فراگیرمیزان وابستگی‌های ارزی ایران به بازارهای منطقه‌ای برای تامین ارز افزایش یافته است. به‌طور کلی بخش مهمی از منابع ارزی ایران از طریق صرافی‌های مستقر در دوبی، سلیمانیه و هرات در ۳ کشور امارات، عراق و افغانستان تامین می‌شود و هر نوع کاهش دسترسی به این بازارها کفه عرضه و تقاضای ارز را در بازار داخل نامتعادل می‌کند.

در زمستان سال۱۴۰۰ نیز انتشار خبرهایی در مورد بسته شدن دسترسی ایران به صرافی‌های دوبی زمینه‌ساز رشد قیمت دلار شد. حتی ۱۵مهر امسال که قیمت دلار برای چند روز به ۵۲هزارو۲۰۰تومان رسید و بسیاری از رسانه‌ها آن را به آغاز جنگ در غزه نسبت داده بودند، عامل اصلی درواقع کاهش دسترسی ایران به صرافی‌های مستقر در هرات بود.

درست مقارن با آغاز جنگ غزه وقوع زلزله سنگین در هرات منجر به تعطیلی کسب‌وکارها و بسته شدن صرافی‌ها شد و این موضوع برای چند روز دسترسی‌های ارزی ایران را محدود کرد.

آینده بازار دلار چه خواهد شد؟

با وجود رشد قیمت دلار ظرف ۲ روز گذشته تحت‌تأثیر اخبار غیراقتصادی، کارشناسان نوسان‌های قیمت ارز را ناشی از عوامل دیگری هم می‌دانند. برخی تحلیلگران بر این باورند که در روزهای پایانی سال حجم تقاضا برای ارز افزایش می‌یابد و این خود محرکی برای رشد قیمت دلار است درنتیجه با فروکش کردن تقاضا قیمت هم افت خواهد کرد و رشد قیمت پایدار نخواهد بود.

علی حیدری یک کارشناس بازارهای مالی در این‌باره می‌گوید: بنده عملکرد چند دلال و سفته باز را در موج‌سواری نرخ ارز، کوتاه‌مدت و شکست خورده می‌دانم چرا که در شرایط کنونی نرخ ارز به روال قبلی بازخواهد گشت.

او تأکید می‌کند: چون نوسان بازار ارز در رویدادهای غیراقتصادی کوتاه و لحظه‌ای است، به مردم پیشنهاد می‌کنم که وارد بازار پرریسک ارز نشوند.

مسعود گلشیرازی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز درباره وضعیت قیمت ارز تا پایان سال می‌گوید: نقدینگی و مدیریت خلق پول در شبکه بانکی به خوبی کنترل شد و تا پایان امسال، نرخ ارز در محدوده فعلی و باثبات خواهد ماند.

او می‌گوید: اگر از سال۹۷ تاکنون را بررسی و محاسبه کنیم، تقریبا نرخ رشد ارز با نرخ تورم، همسان افزایش یافته است؛ بنابراین به‌نظر من تا پایان سال شرایط نرخ ارز را در همین محدوده فعلی و در یک حاشیه امن و باثبات، خواهیم داشت.

مجیدشاکری، کارشناس اقتصادی هم تأکید می‌کند: تا پایان سال نگرانی درباره نوسانات غیرعادی ارز نداریم. احتمالا اگر اتفاق خاصی روی ندهد تا پایان سال هم دلار در همین محدوده باقی می‌ماند.

با این حال برخی دیگر از کارشناسان معتقدند چون به‌طور طبیعی قیمت ارز همبستگی مستقیمی با نرخ تورم در بلندمدت دارد نمی‌توان انتظار داشت قیمت ارز با کاهش زیادی مواجه شود.

میثم رادپور یک کارشناس ارزی در این‌باره می‌گوید: از سال۹۲ به بعد، همبستگی نرخ ارز با تورم یک به یک شد؛ یعنی هر یک واحد تورم یک واحد افزایش نرخ ارز را به‌دنبال دارد.

او توضیح می‌دهد: به هر شکل، رکود تورمی اجازه نمی‌دهد که قیمت ارز کاهش پیدا کند یا اینکه برای دوره‌های قابل اعتنایی اجازه تثبیت آن بدهد. قیمت ارز در ایران از شرایط طبیعی پیروی نمی‌کند و در این فضا، کنترل نرخ ارز با سیاست‌های پولی و مالی هم ممکن نیست.