بازی دلار در زمین سیاست / ریال در بلاتکلیفی محض

پس از یک دوره سکون برای قیمت دلار، هفته گذشته با تشدید تنش‌های منطقه ای، شاهد افزایش ناگهانی نرخ دلار بودیم. همین موضوع به سرعت موجب افزایش التهاب در بازار شد. با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و شرایط تورمی موجود، مردم بیش از پیش نگران تثبیت دارایی‌های خود هستند. افزایش قیمت دلار می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد داشته باشد، از جمله افزایش قیمت کالاها و خدمات، کاهش قدرت خرید مردم و تأثیرات بر صادرات و واردات کشورها. این موضوع می‌تواند عاملی برای نگرانی‌ها و بحران‌های اقتصادی باشد.

در همین راستا به سراغ یوسف کاووسی، مدیر کل اسبق بازرسی بانک مرکزی و کارشناس اقتصادی رفتیم و به گفت‌وگو با وی پرداختیم.

یوسف کاووسی در مصاحبه با تیتر کوتاه در خصوص دلیل شرایط کنونی اقتصاد و اقدامات دولت و بانک مرکزی در این رابطه توضیح داد: معمولا در اواخر سال با فرا رسیدن زمان تسویه حساب‌های مالی، بازار با حجم زیادی از تقاضا رو به رو می‌شود. از طرفی بانک مرکزی با بخشنامه‌های متعددی که در رابطه با رفع تعهد صادرکنندگان داشته است، به دلیل مقاومت صادرکنندگان در برابر تصمیم بانک مرکزی، وقفه‌ای ایجاد شد. الزام صادرکنندگان به فروش به مرکز مبادله با نرخ ۴۰ هزار تومان مشکلاتی را تاکنون ایجاد کرده است، به این دلیل که صادرکنندگان مدعی این هستند که تمام پرداختی هایشان بر اساس نرخ آزاد و تورم است، بنابراین چرا باید ملزم به فروش تا ۲۰ یا ۳۰ درصد زیر قیمت بازار باشند. تمامی این موارد به محدودیت‌های بانک مرکزی و عدم شفافیت در مرکز مبادله ایجاد شده، باز می‌گردد.

امید واهی برای دسترسی به منابع ایران در کشورهای دیگر

وی همچنین در ادامه اضافه کرد: درحال‌حاضر فقط تعدادی صرافی بانکی هستند که با بانک مرکزی و مرکز مبادله در ارتباط بوده و تقریبا شرکت‌های تضامنی صرافی از دور خارج شده‌اند. تخصیص ارزهایی که صورت می‌گیرد به عنوان مثال ارز ۲۸۵۰۰ تومانی، تامین این موارد با بانک مرکزی است. این موضوع نشان داد که در تامین این ارزها ما با مشکل رو به رو هستیم و میزان عرضه و تقاضا با هم همخوانی ندارند. به خصوص به دلیل تنش‌های اخیر در منطقه که وزیر اقتصاد هم به این موضوع اشاره کرد که دسترسی ما به منابعمان در کشورهای دیگر محدود شده است و به همین دلیل در شرایط بد اقتصادی بازار درحال‌حاضر نمی‌توانیم روی آن منابع حساب باز کنیم.

ریال در بلاتکلیفی محض

این کارشناس اقتصادی در رابطه با تاثیر تنش‌های منطقه بر اقتصاد کشور گفت: به دلیل درگیری‌های نظامی در منطقه، انتظارات تورمی افزایش یافته است و مردم نگران این هستند که تکلیف ریال چیست؟ در همین چند روز اخیر ۲۰ درصد از ارزش پول ملی کاسته شده است. در حالت کلی عقل حکم می‌کند که به دنبال راهکاری برای تثبیت دارایی باشیم. از طرفی هم بحث کسری بودجه مطرح است که بین مجلس و دولت بر سر این موضوع اختلافاتی وجود دارد. مسئله افزایش بودجه هم از طرف دولت و هم از طرف مجلس و همینطور بودجه‌ای که به نهادهای موازی تخصیص داده می‌شود، معافیت‌های مالیاتی برای نهادهایی که باید ملزم به پرداخت مالیات باشد و فشار مالیاتی که برخی افراد و گروه‌های دیگر وارد می‌شود که طبق روال عادی، مالیات خود را پرداخت می‌کنند. همچنین برای سال آینده افزایش مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته شده است که از طریق آن بتوانند حقوق بازنشستگان را افزایش دهند. همه این موارد دست به‌دست هم داده تا تنها ابزاری که دولت برای تثبیت شرایط اقتصادی داشته، از دسترس خارج شود.

کاووسی در خصوص سیاست بانک مرکزی در کنترل گردش بالای پول بیان کرد: درحال‌حاضر بحث تورم، سیالیت و گردش بالای پول هم مطرح است و دولت قصد دارد تا با اوراق ۳۰ درصد تا حدودی جلوی گردش پول را بگیرد، اما چیزی که اهمیت دارد و باعث ایجاد این تنش‌ها شده است، اتفاقات اخیر در منطقه خاورمیانه است زیرا تا قبل از این مسائل منطقه‌ای بانک مرکزی توانسته بود این موضوع را کنترل کند.

احتمال نابودی کامل اقتصاد کشور

مدیر کل اسبق بازرسی بانک مرکزی در پاسخ به سوال تیتر کوتاه مبنی بر احتمال افزایش مجدد قیمت دلار عنوان کرد: دلیل اصلی افزایش قیمت دلار در مدت اخیر، موضوع عرضه و تقاضا بود که بانک مرکزی در تامین منابع مالی دچار مشکل شده است. در واقع علت اصلی این است که مردان اقتصادی دولت با یکدیگر هم رای و هم نظر نیستند. به عنوان مثال تمام بانک هایی که دچار ناترازی بودند، در حال فروش اوراق با ۳۰ درصد هستند. این موضوع خلاف سیاست‌های گذشته است. ادامه تنش‌های منطقه به طور قطع بر افزایش دوباره قیمت دلار اثر می‌گذارد. دلار معمولا تحت تاثیر بازی‌های سیاسی است تا مسائل اقتصادی. راهکار صحیح درحال‌حاضر این است که اختلافات منطقه‌ای از طریق دولت‌ها و مذاکره رفع شود، زیرا اگر ایران درگیر مسائل منطقه‌ای شود، دیگر چیزی از اقتصاد ما باقی نمی‌ماند.

کسری شدید بودجه در سال آینده

وی در پایان در مورد تشدید مشکلات اقتصادی در سال آینده گفت: با توجه به افزای نرخ تورم و بودجه‌ای که برای سال آینده در نظر گرفته اند، سال آینده مشکلات بسیاری به وجود خواهد آمد، زیرا طبق نظر سازمان برنامه و بودجه کشور، مبلغی حدود ۴۰۰ هزار میلیارد که به نظر من بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد است، کسری بودجه وجود دارد و نهایتا فشار بیشتری بر مردم وارد می‌شود. درحال‌حاضر هم با توجه به افزایش قیمت دلار و طلا، خرید جایز نیست.

سخن پایانی

پایه‌های اقتصاد کشور به قدری سست و متزلزل شده است که با کوچکترین ضربه‌ای احتمال نابودی آن قوت می‌گیرد. افزایش تنش‌های منطقه‌ای منجر به به هم خوردن تعادل نسبی اقتصاد حاکم بر بازار شده است. اختلافات سیاسی و اقتصادی خارج از کشور از یک سو و اصرار برخی مسئولان و نمایندگان مجلس بر افزایش بودجه برای سال آینده و عدم توجه به کسری شدید بودجه از سوی دیگر، فشار را بر مردم بیشتر کرده و به طور قطع به تشدید مشکلات و مسائل اقتصادی در سال آینده دامن می‌زند.