بر ملا شدن رمز و راز تخت جمشید / این اسکلت ها تاریخ را دگرگون می کنند+تصاویر

این روزها ششمین فصل کاوش باستان شناختی آبراهه‌های تخت جمشید به سرپرستی احمدعلی اسدی در جریان است. این کاوش در حیاط جنوبی کاخ تچر انجام می‌شود که منجر به کشف و شناسایی بقایایی از اسکلت انسانی (احتمالا متعلق به یک مرد) شده است.

علی اسدی (عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز و سرپرست ششمین فصل کاوش در آبراهه‌های تخت جمشید) با اشاره به کشف این اسکلت و اهمیت آن گفت: در گذشته در محدوده نزدیک به کف آبراهه کاخ تچر یک فک انسانی بدست آمده بود که بین رسوبات بود. در واقع فک مذکور نشانگر این بود که با گل و لای حمل شده و بقیه اجزاء آن شناسایی نشد. اما اکنون یک اسکلت کامل و آن هم در کف سنگی آبراهه بدست آوردیم که به لحاظ باستان‌شناختی از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه آثاری که روی کف بدست می‌آید از اهمیت بسیار زیادی در لایه نگاری باستان شناختی، هم به منظور گاهنگاری و هم بازسازی روند رخ داده برای هر یافته‌ای – در اینجا اسکلت- برخوردار است.

او ادامه داد: به احتمال قریب به یقین تاریخ این اسکلت مربوط به پس از ویرانی تخت جمشید است. اسکلت رو به پهلوی راست قرار دارد و جمجمه به سمت شرق است. بر روی اسکلت، ۳ قطعه سنگ قرار دارد که دست کم یک عدد از آن‌ها دارای نقوش تزئینی مشابه پلکانهای اطراف حیاط کاخ تچر است. علاوه بر اسکلت یافت شده، قطعات زیاد و قابل ملاحظه‌ای از کنگره‌های شکسته شده پلکانهای مذکور نیز در درون آبراهه‌های حیاط کاخ تچر یافت شده است.

اسدی باتاکید برآنکه این سنگ‌های کنگره‌ای احتمالا مربوط به جابه‌جایی مصالح ساختمانی کاخ G با هدف احداث کاخ موسوم به H در تخت جمشید هستند، ادامه داد: در دوره هخامنشیان کاخی وجود داشت که باتوجه به آنکه هیچ نامی از آن باقی نمانده از این رو اشمیت (کاوشگر آلمانی) نام آن کاخ را «G» می‌گذارد. اطلاعاتی از این کاخ در دست نیست اما می‌دانیم که از مصالح آن برای ساخت کاخی در جنوب حیاط کاخ تچر در دوران بعد از هخامنشیان استفاده شده است.

وی ادامه داد: به احتمال فراوان در حین انتقال و جابه جایی بسیاری از کنگره‌های سنگی پلکان کاخ «G» به محل کاخ «H» شکسته و به صورت عمدی داخل آبراهه‌های حیاط تچر ریخته شده‌اند. هنوز نمی‌دانیم که چرا این کنگره‌ها به صورت عمدی شکسته شده‌اند شاید از این جهت باشد که بتوانند ساده‌تر حمل و نقل شوند. اکنون بخشی از این مصالح را روی این اسکلت بدست آورده‌ایم که به استخوان‌ها چسبیده است. اگر بتوانیم با آزمایش‌های گاهنگاری مطلق، زمان مرگ این اسکلت را بدست آوریم ممکن است بتوانیم به زمان دقیق این عملیات جابه جایی کاخ‌ها دست پیدا کنیم، چراکه تاکنون این مهم برایمان همچون معما باقی مانده است.

سرپرست ششمین فصل کاوش در آبراهه‌های تخت جمشید اشاره کرد که هیچ گونه ساختار تدفین مانند (چاله گور) در اطراف اسکلت یافت شده شناسایی نشد. با این حال بسیار بعید است، وجود ۳ سنگ در امتداد طولی اسکلت یافت شده اتفاقی باشد. با توجه به آنکه کاوش همچنان ادامه دارد و نظر به حضور یک متخصص آسیب‌شناسی استخوان‌های باستانی در روزهای آتی ممکن است ناگفته‌های بیشتری درخصوص این کشف مشخص شود.

نژاد سوری- آناتولیایی برای اسکلت‌های تخت جمشید

اسدی ادامه داد: البته که این تنها اسکلتی نیست که در آبراهه‌های تخت جمشید کشف شده و در فصل‌های پیشین کاوش، حدود ۲۰ مورد اسکلت طی شش فصل بدست آمده که به گفته وی، آزمایش‌های اولیه آن اسکلت‌ها انجام شده و باید نتایج نهایی مشخص شود. اما تاکنون بر اساس آزمایش‌های رادیو کربن انجام شده تاریخ ۳۳۰ پیش از میلاد یعنی محدوده زمانی حمله اسکندر را نشان داده‌اند. البته تعدادی از این داده‌ها نیز تاریخ ۱۸۰ پیش از میلاد را نشان داده‌اند. مرحله دیگری از آزمایش‌ها در جریان است تا تاریخ هر مورد به صورت دقیق تعیین شود.

این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: اسکلت‌هایی که تاریخ ۳۳۰ پیش از میلاد را دارند، به احتمال فراوان مربوط به رویدادهای مرتبط با حمله اسکندر به تخت جمشید هستند. البته نه آنکه حتما در همان زمان حمله و گرفته شدن تختگاه اتفاق افتاده باشد چراکه تاریخ‌گذاری مطلق تا این اندازه دقیق نیست و عموما چند سال نوسان دارد اما می‌تواند رویدادهای مربوط به بازه زمانی چند سال بعد از حمله اسکندر و آشوب‌هایی که وجود داشته را در اختیار ما بگذارد. درحال حاضر با آزمایش‌هایی که روی DNA اسکلت‌های قبلی انجام شده، نژاد افرادی که در دروازه ناتمام بودند عمدتاً مربوط به ساتراپی‌های نواحی سوریه و آناتولی تشخیص داده شده اند.

فنی‌ترین بخش آبراهه‌های تخت جمشید

اسدی با تاکید بر اهمیت کاوش در آبراهه‌های تخت جشمید گفت: آبراهه زیر کاخ تچر از جمله فنی‌ترین و دقیق‌ترین بخش آبراهه‌های تخت جمشید هستند. چراکه همه این آبراهه‌ها با بلوک‌های سنگی ساخته شده‌اند. کف و دیوارها و سقف با بلوک‌های سنگی ساخته و تراشیده شده‌اند و با آبراهه‌هایی که در صخره‌های طبیعی کوه تراشیده شده‌اند تفاوت دارند.

این باستان‌شناس ادامه داد: دقت تراش این آبراهه‌ها کمتر از سنگتراشی روی کاخ‌ها نیست و تنها پرداخت نهایی را ندارند اما فنی‌ترین ساختارهای معماری زیر تختگاه و یا همان آبراهه‌ها هستند.