مدیریت مصرف و عدالت در تخصیص یارانه‌های پنهان انرژی با تعرفه گذاری پلکانی پرمصرف ها

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی تیتر کوتاه، بررسی الگوی مصرف مبتنی بر سطح رفاه شهری تأیید می‌کند که طبقات مرفه‌تر بیشتر از گاز استفاده می‌کنند. شهر اردبیل و همدان، هر دو از شهر‌های سرد ایران در زمستان محسوب می‌شوند که در دسته‌بندی شرکت ملی گاز نیز در اقلیم اول (سردترین اقلیم) قرار گرفته‌اند.

توزیع مشترکین در این شهر‌ها نشان می‌دهد که به ترتیب ۱% و ۲% از آن‌ها در پله‌های پرمصرف ۸ تا ۱۲ قرار گرفته‌اند. حال‌آنکه در شهر لواسان، به‌عنوان یک شهر مرفه در شمال تهران که در اقلیم ۳ (دو اقلیم گرم‌تر از اقلیم ۱) قرار گفته است، بیش از ۱۷% از مشترکین پرمصرف هستند.

به همین ترتیب شهر‌های توریستی و ویلایی چالوس و محمودآباد که هر دو در اقلیم ۳ قرار دارند، هرکدام بیش از ۸% از مشترکینشان در پله‌های پرمصرف قرار دارند. درحالی‌که شهر سنندج واقع در اقلیم ۲، تنها ۲% مشترک پرمصرف دارد. از این منظر می‌توان استدلال کرد که عموماً هرچه سطح رفاهی بالاتر می‌رود، الگوی مصرف مشترکین پرمصرف‌تر می‌شود.

به نظر می‌رسد معقول‌ترین راه حل کاهش مصرف گاز طبیعی خانگی در کشور، تمرکز بر آن دسته از مشترکین پرمصرفی است که خارج از الگوی مصرف قرار دارند. بدین ترتیب، وضعیت مطلوب را می‌توان تعرفه پلکانی برای مشترکان پرمصرف دانست، به شکلی که انگیزه کافی را برای اصلاح مصرف به وجود بیاورد.

سعید نوری کرم کارشناس انرژی در گفت وگو با خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری برنا درباره ناترازی گاز در کشور و لزوم مدیریت مصرف اظهار داشت: مصرف بی رویه‌ی گاز در بخش خانگی و قطع گاز صنایع در ماه‌های سرد سال مشکلات جدی برایمان به وجود آورده است. کاهش ۲.۵ میلیون تنی تولید اوره و متانول و ۱.۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۱ بر اثر قطع گاز صنایع رخ داد. این امر عدم النفع ۱.۷ میلیارد دلاری را به کشور تحمیل کرد. ۷۰۰ میلیون دلار در صنعت پتروشیمی و ۱ میلیارد دلار در حوزه‌ فولاد دچار ضرر شدیم.

وی ادامه داد: تعرفه گذاری پلکانی گاز مزیت‌هایی دارد. به طور کلی، سیاست‌های قیمتی اثرگذاری بالایی در مدیریت مصرف دارند و زمینه ساز سیاست‌های غیرقیمتی هستند. باید توجه داشته باشیم که این روش به تنهایی نمی‌تواند مشکلات حوزه‌ی بهینه سازی را حل کند. نیاز است، همزمان با این روش قیمت گذاری به اعمال سیاست‌های دیگر در حوزه‌ مدیریت مصرف مبادرت کنیم.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: تعرفه گذاری پلکانی روش مناسبی برای قبوض گاز مشترکان به شمار می‌رود. در این روش، تعرفه‌ گاز مصرفی پرمصرف‌ها از مشترکانی که در محدوده‌ استاندارد از گاز استفاده می‌کنند، متفاوت خواهد بود. هزینه‌ها به روش افزایش پلکانی مشخص می‌شود.

وی توضیح داد: روش تعرفه گذاری پلکانی علاوه بر اینکه موجب تمایل پرمصرف‌ها به مدیریت مصرف شان می‌شود، عدالت در توزیع یارانه‌ها را هم به دنبال دارد. در شرایط فعلی، کسانی که بیشتر مصرف می‌کنند، بیشتر از یارانه‌ پنهان انرژی بهره می‌برند، اما در روش تعرفه گذاری پلکانی از اعطای یارانه به پرمصرف‌ها جلوگیری می‌شود.

نوری کرم توضیح داد: متاسفانه در اجرای طرح‌های مربوط به بهینه سازی مصرف گاز در کشور آن طور که شایسته است، جدیت نداریم. بسیاری از قوانین در این حوزه مصوب شده اند که مسکوت باقی مانده اند. در حالی که با توجه به ناترازی گاز در کشور، نیاز به سیاست گذاری‌های عاجل و دقیق در این زمینه داریم.

وی با اشاره به این موضوع که ناترازی گاز در کشور تنها از میزان مصرف مشترکان ناشی نمی‌شود و محیط مصرف نیز تأثیر بالایی در این موضوع دارد، تصریح کرد: استفاده از بخاری‌های با راندمان بالا، نصب پنجره‌های دوجداره، استفاده از وسایل گازسوز با رده‌ انرژی بالا و بهینه سازی تجهیزات گرمایشی موتورخانه‌های موجود از جمله راهکار‌های پیش رو هستند.