عدم نوسازی خودروهای فرسوده عامل افزایش مصرف بنزین در کشور

بنزین، یکی از مهمترین کالاهای استراتژیک کشور است که این روزها دچار ناترازی شده است. ناترازی بنزین می‌تواند بر همه‌ی جوانب زندگی امروز تأثیر بگذارد؛ عدم اصلاح الگوی مصرف بنزین، نبود زیرساخت‌های لازم برای اصلاح و همچنین کم‌توجهی دولت‌ها به این موضوع، مصرف بنزین در کشور را به شکل افسارگسیخته‌ای بالا برده و عدم رسیدگی به مسأله‌ی بنزین می‌تواند به زودی ایران را در شرایط واردات بنزین قرار دهد و به تبع آن سیستم اقتصاد کشور دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد شد.

یکی از مهمترین عوامل ناترازی بنزین، پر مصرفی، بد مصرفی و عدم اصلاح الگوی مصرف است که در این میان حمل و نقل جاده‌ای، از جمله‌ بخش‌هایی است که بیشترین میزان هدررفت سوخت در آن وجود دارد. مصرف فرآورده‌های نفتی مایع در بخش حمل و نقل بیش از 65 درصد کل مصرف فرآورده‌های نفتی مایع است و با انتشار بیش از 127 میلیون تن معادل دی اکسید کربن بعد از نیروگاه‌های حرارتی، بیشترین میزان انتشار آلاینده‌های زیست محیطی ناشی از مصرف نهایی سوخت‌های فسیلی را دارد.

ناوگان جاده‌ای با جابجایی 92 درصد از بار زمینی، نقش ویژه‌ای در حمل و نقل کشور دارد اما فرسودگی بیش از 45 درصدی این ناوگان، مصرف سوخت و همچنین انتشار آلاینده‌های زیست محیطی را بالا برده است. در این راستا طرح‌های نوسازی بیش از 65 هزار دستگاه کامیون کشنده‌ بالای 10 تُن با سن بالاتر از 35 سال و طرح جایگزینی و نوسازی ناوگان حمل ونقل درون‌شهری و برون‌شهری به تصویب رسیده است که متأسفانه در اجرای هر دوی این طرح‌ها، عملکرد ضعیف بوده به گونه‌ای که در طرح نوسازی 65هزار کامیون، تنها 3926 دستگاه جایگزین شده و در طرح دیگر، تنها 588 کامیون از 108هزار کامیون هدف‌گذاری شده نوسازی شده‌اند.

عدم توجه به نوسازی ناوگان جاده‌ای، مصرف سوخت را افزایش داده و آلودگی هوا را تشدید می‌کند. همزمان با تصویب طرح‌های نوسازی وسایل نقلیه حمل و نقل عمومی باری در کشور، میانگین عمر ناوگان عمومی باری جاده‌ای صعودی بوده که بیانگر عدم کارایی طرح‌های اجرا شده و عدم توجه کافی به نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی در کشور است. این عدم کارایی طرح‌ها با توجه به سهم 45درصدی وسایل نقلیه فرسوده از کل ناوگان حمل و نقل باری کشور، منجر به افزایش مصرف سوخت، افزایش انتشار گازهای آلاینده و کاهش ایمنی به خصوص در شدت تصادفات شده است.

در سال‌های اخیر که میزان آلودگی هوا، به خصوص در کلانشهرها، از مرز هشدار عبور کرده و مصرف بی‌رویه‌ی بنزین، پدیده‌ی ناترازی را رقم زده، لازم است تا طرح‌های نوسازی وسایل نقلیه‌ در دستور کار قرار گیرند.

در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۰.۹۵ لیتر بنزین و حدود ۰.۸۸ لیتر گازوئیل مصرف می‌شود؛ این گزاره به معنای این است که مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریباً ۲ برابر متوسط جهانی است که در ۳۰ سال گذشته ۲۶۵ درصد رشد کرده است.

در این میان اما بیشترین مصرف سوخت متعلق به خودروهای فرسوده‌ای است که اسقاط آن‌ها، سال‌هاست به حاشیه رانده شده در حالی که طرح‌ها و پروژه‌های آن و همچنین محل تأمین سرمایه هم موجود است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که هر یک از خودروهای فرسوده نسبت به یک خودروی غیرفرسوده ۱۴.۳ درصد مصرف بنزین بیشتری دارد. بنابراین اسقاط هر خودروی فرسوده در شرایط فعلی سبب کاهش مصرف ۲۰۰۰ لیتر بنزین در سال می‌شود.

مسئولان همواره از مردم می‌خواهند که در مصرف بنزین صرفه‌جویی کنند؛ اگرچه اصلاح الگوی مصرف سوخت در جامعه امری مهم و اساسی است اما تنها نمی‌توان مردم را مقصر دانست چرا که در بسیاری موارد زیرساخت‌های آن موجود نیست و نمونه‌ی بارز همین خودروهای فرسوده هستند که دولت باید نوسازی آن‌ها را در دستور کار قرار دهد تا در این وانفسای کمبود سوخت، کمک بزرگی به صرفه‌جویی بنزین کرده باشد.