سرمایه گذاری ایران برای صادرات برق به اروپا / ارائه تسهیلات بانکی به سرمایه گذاران حوزه انرژی

مصرف برق یک جزء حیاتی در زندگی روزمره ما محسوب می‌شود. این مصرف شامل استفاده از برق در منازل، صنایع، حمل و نقل، و سایر بخش‌های اقتصادی می‌شود. در منازل، برق برای نورپردازی، گرما، خنکایی، اجهزه خانگی، و الکترونیک‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنایع، برق به عنوان نیروی اصلی در ماشین‌آلات و فرآیندهای تولید به کار می‌رود. حمل و نقل نیز به شدت به برق وابسته است، از وسایل نقلیه الکتریکی گرفته تا سیستم‌های راه‌آهن و متروها. به همین دلیل، کنترل و بهینه‌سازی مصرف برق اهمیت زیادی در حفظ منابع و کاهش اثرات منفی بر محیط زیست دارد.

عدم سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی و تولید برق تابستان‌های سختی را برای ایرانیان رقم زده است. طبق اعلام مصطفی طاهری، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، ناترازی برق و گاز منجر به کاهش هفت ‌میلیارد دلاری تولید شده است و به گفته سید رضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با قطعی برق در سه ماه تابستان ۳۰‌ درصد تولید از دست می‌رود.

۱۶ خردادماه امسال اطلاعیه مشترک وزارتخانه‌های صمت و نیرو درخصوص برنامه تامین برق صنایع کشور در تابستان امسال یا بخوانید قطعی برق بخش صنعت، منتشر شد. در تابستانی که گذشت به دلیل همین قطعی‌ها سهام صنایع بزرگ افت کرد، برق ساختمان‌های دولتی و اداری پرمصرف برای جلوگیری از قطعی برق برنامه‌ریزی شده از ساعت یک و نیم بعد از ظهر قطع شد تا بخش خانگی دچار خاموشی نشود.

البته فشار همه این اقدامات در نهایت به جامعه منتقل می‌شود اما علی اکبر محرابیان وزیر نیرو در حاشیه «نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت آب و تأسیسات آب و فاضلاب ایران»و «سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق» در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه هیچ ناترازی در شرایط موجود نداریم، گفت: با رعایت کردن مردم، همان‌طور که در تابستان انجام شد، برق تمامی بخش‌ها تأمین می‌شود.

در شرایطی که شیوه تامین برق وزارت نیرو تاثیر منفی بر اقتصاد ملی کشور گذاشته است، وزیر نیرو با از به سرمایه‌گذاری بین ایران و ترکیه برای ایجاد یک خط اختصاصی از طریق منطقه وان ترکیه خبر داد و بیان کرد: بر این اساس امکان صادرات برق ایران به ترکیه و از مسیر ترکیه به اتحادیه اروپا فراهم می‌شود. مراحل ساخت این خط تمام شده و مراحل تست انجام شده و به‌زودی به صورت رسمی به بهره‌برداری می‌رسد.

وقتی نرخ سرمایه‌گذاری در صنعت برق روند نزولی طی می‌کند و بودجه عمرانی کشور طی ۲۰ سال آینده تکافوی تکمیل پروژه‌های کلنگ زنی شده را خواهد کرد، آیا بهتر نبود بودجه صنعت برق در بخش تولید نیروگاهی برای جلوگیری از شکاف ایجاد شده در تولید و مصرف و ناترازی بخش برق هزینه شود؟

تبادل برق با ترکیه از قبل وجود داشت

در حالی که وزیر نیرو از راه‌اندازی خط بین ایران و ترکیه خبر داد، حسین افضلی کارشناس برق بیان می‌کند: ما در گذشته هم تبادل برق با ترکیه داشتیم و این موضوع جدیدی نیست.

وی به این پرسش که آیا بهتر نبود هزینه افزایش خطوط صادراتی را صرف توسعه بخش تولید کنیم، این‌گونه پاسخ داد: برای صادرات برق نیاز به زیرساخت داریم. باید ظرفیت این زیرساخت‌ها کافی باشد تا بتوان برق را صادر کرد. بیشتر کشورهای دنیا این شرایط را برای تبادل انرژی فراهم می‌کنند. زمانی که مصرف بیشتری دارند برق را وارد کرده و در زمانی که مصرف کاهش می‌یابد، به صادرات انرژی روی می‌آورند.

افضلی با اشاره به تفاوت زمان روشن و تاریک شدن هوا در کشورهای مختلف، گفت: از این ظرفیت برای صادرات می‌توان استفاده کرد اما حتی اگر قصد صادرات برق به اروپا را هم داشته باشیم، شبکه برق بین ایران و ترکیه آنقدرها قوی نیست که قابلیت مانور دادن روی صادرات آن وجود داشته باشد.

وی با اشاره به ارتباطات شبکه ایران با پاکستان و ترکمنستان اضافه کرد: خطوط انتقال نیرو بین ایران و کشورهای همسایه بین ۴۰۰ کیلوولت تا هزار الی ۱۳۰۰ مگاوات است. این توان انتقال آنقدر زیاد نیست که تاثیری بر مصرف و نیاز داخل داشته باشد.

به گفته این کارشناس صنعت برق، ترکیه در گذشته هم از ایران برق می‌خرید و ما در زمان بروز ناترازی و کمبود برق، انرژی به خارج از کشور صادر نمی‌کنیم. البته حجم صادراتمان هم چندان درشت نیست.

وی بیان کرد: در زمان‌های غیر تابستان، قادر به صادرات برق و ارزآوری از این مسیر خواهیم بود. اوج مصرف برق در ایران دو ماه است و در ۱۰ ماه از سال قادر به صادرات خواهیم بود.

صادرات برق با هدف ایجاد انگیزه

حمیدرضا صالحی دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته نیز درباره استفاده از بودجه توسعه خطوط صادراتی در بخش تولید در شرایط ناتراز امروز  گفت: در هشت ماه از سال ما واقعا کسری نداریم و می‌توانیم صادرات داشته باشیم. در چهار ماه دیگر هم تحت شرایطی می‌توانیم برق صادر کنیم. ما اکنون با موضوع ناترازی برق روبه‌رو شدیم که در پیک تابستان رخ می‌دهد.

وی افزود: ما در بخش خانگی ناترازی نداریم، ولی در صنایع در تابستان کمبود برق داریم. ما در گاز کسری عظیم داریم و در برق هم کسری داریم. باید با اجرای سیاست‌ها و دستورالعمل‌هایی مشوق‌هایی ایجاد کنیم تا بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری پیشقدم شود.

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته بیان کرد: ۱۰ سال است که در بخش تولید سرمایه‌گذاری نکردیم. کشور در حال توسعه و پیشرفت است و مصرف برق رو به افزایش است. رشد صنعتی که بیشتر شود، مصرف برق افزایش یافته و از تولید جا می‌ماند. فاصله بین تولید و مصرف هم ناترازی ایجاد می‌کند.

وی اضافه کرد: تاکنون پول‌هایی که وزارت نیرو خرج سرمایه‌گذاری در صنعت برق می‌کرده است، از محل درآمدهای نفت بوده، ولی این درآمدها به خاطر تحریم‌ها محدود شده است. به همین خاطر بیشتر به سمت این رفتیم که بخش خصوصی در صنعت برق سرمایه‌گذاری کند.

به گفته صالحی، بخش خصوصی زمانی وارد چرخه سرمایه‌گذاری می‌شود که این فعالیت برایش جذابیت داشته باشد. این بخش در جایی ورود می‌کند که برقش را به قیمت بفروشد یا صادرات کند. خیلی مسائل امنیتی و اقتصادی در زمان سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود.

وی صادرات برق را عاملی برای جذب سرمایه‌گذار در بخش تولید برق می‌داند زیرا اگر افراد بدانند که سرمایه آنها برگشت دارد، قطعا وارد عرصه خواهند شد.

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته بیان کرد: اگر صادرات توسط بخش خصوصی انجام شود و درآمد برای بخش خصوصی ایجاد شود، این بخش می‌تواند تولید را بالا ببرد. درحال‌حاضر ۶۰ درصد نیروگاه‌های کشور غیر دولتی هستند و این درصد از مسیر صادرات می‌تواند ناترازی‌اش را برطرف کند.

وی در واکنش به نظر افضلی درباره کافی نبودن ظرفیت انتقال برق و صادرات بیان کرد: برای حل این مشکل باید درآمدهایی برای سرمایه‌گذار ایجاد کنیم تا برنامه توسعه‌ای برای صادرات برق تعریف کند. بخش خصوصی اگر قرارداد پنج ساله و ۱۰ ساله برای صادرات ببندد، متناسب با این قرارداد می‌تواند از بانک تسهیلات و وام دریافت کرده و خطوط صادراتی را توسعه دهد.

صالحی گفت: طرح‌های توسعه انرژی در همه دنیا مورد پذیرش بانک‌ها است و هیچ پروژه انرژی در دنیا، روی زمین باقی نمی‌ماند. اما چرا در ایران موفق نمی‌شویم پروژه انرژی را توسعه بدهیم؟ به دلیل این است که ساز و کارهای درست در کشور را اجرا نمی‌کنیم.

وی اضافه کرد: در جاهایی با حضور دولت و مداخله دولت مسیر را سخت می‌کنیم، به همین خاطر سرمایه‌گذار از پروژه‌ها فاصله می‌گیرد. اگر به تولیدکننده و مصرف‌کننده اجازه بدهیم که مسیر عرضه و تقاضا حاکم باشد و برق تولیدی را خود نیروگاه‌ها بفروشند، منجر به این می‌شود که واقعا تولیدکنندگان احساس کند می‌تواند کالایش را با قیمت واقعی بفروشند. بنابراین قطعا روی کار خود سرمایه‌گذاری کرده و آن را توسعه می‌دهد.

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ادامه می‌دهد: وقتی دولت را وسط می‌گذاریم و تولیدکننده ناگزیر است برق را به دولت بفروشد و دولت به مصرف‌کننده بفروشد، از آنجایی که دولت یکسری هزینه‌هایی داشته و کسری بودجه دارد، وظیفه تنظیم‌گری و رگولاتوری تبدیل به تصدی‌گری می‌شود و دولت در امور مداخله می‌کند. در نتیجه تولیدکننده به دنبال توسعه نخواهد بود و تولید متوقف می‌شود. این در حالی است که مصرف و تقاضا همچنان در کشور وجود دارد.

وی تاکید کرد: حتی نیروگاه‌های خصولتی هم برای انجام سرمایه‌گذاری باید فعالیت‌هایشان صرفه اقتصادی داشته باشد. آنها باید به بورس و سهامداران خود پاسخ بدهند. وزارت دفاع، بنیاد شهید و سایر نهادهایی که نیروگاه دارند، بدون صرفه اقتصادی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و نیاز است که اقتصاد انرژی درست شود. مکانیزم بازار در رابطه با عرضه و تقاضای برق راه بیفتد. اگر این روند درست شود، منابع جذب صنعت شده و شاهد توسعه در بخش برق خواهیم بود.