چرا قیمت تن ماهی نجومی شد؟ / منتظر کاهش قیمت تن ماهی باشید

تن ماهی یکی از مهمترین منابع پروتئینی در صنعت غذایی جهان است و به طور گسترده در غذای انسان به کار می‌رود. قیمت تن ماهی به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر بسیاری از عوامل قرار می‌گیرد. عوامل مستقیم شامل وضعیت تقاضا و عرضه، فصل شکار، حجم ذخیره و برداشت، نرخ پیشرفت دستگاه‌های شکار و شیوع بیماری‌ها و اختلالات زیست محیطی در محدوده شکارگاهی هستند. همچنین، عوامل غیرمستقیم شامل تأثیرات تغییر اقلیم، تغییرات سیاست‌های دولتی و تأثیرات اقتصادی و ارزش ارز در بازار جهانی هستند. با توجه به این عوامل، قیمت تن ماهی ممکن است به طور دوره‌ای تغییر کند.

قیمت کنسرو ماهی تن در ماه‌های اخیر به یکباره افزایش داشته و ظرف مدت کوتاهی از ۴۰ هزار تومان برای انواع ساده و ۶۰ هزار تومان برای انواع دارای افزودنی به محدوده ۷۵ تا ۹۵هزار تومان‌ تغییر کرده است. در حالی که کنسرو ماهی تن تا قبل از این یکی از محصولات غذایی پروتئینی پرمصرف برای خانوارها بود، در هفته‌های اخیر بار دیگر گران شده و نرخ آن بسته به اینکه با چه برندی عرضه شود به بالای ۱۰۰ هزار تومان در هر قوطی پیش رفته است.

نکته مهم دیگر در این زمینه این است که بخش اعظمی از ماهی مورد نیاز صنایع کنسروسازی‌ را صید داخلی تأمین می‌کند و این انتظار وجود دارد که صید داخل با قیمت مناسب‌تری ‌دست صنایع برسد، در حالی ‌که اینچنین نیست! گفته می‌شود در شرایطی که تولیدکنندگان هر کیلو ماهی تن وارداتی را با قیمت ۱۵۰هزار تومان می‌خرند، اتحادیه‌ تعاونی‌های صیادی ماهی تن صید داخل را در رقابت با انواع وارداتی بالاتر از ۱۵۰هزار تومان قیمت‌گذاری کرده‌اند.

سید محمد میررضوی، دبیر انجمن صنفی صنایع کنسرو ایران در تشریح دلایل افزایش قیمت کنسرو ماهی تن گفت: مسأله‌ای که بیش از هر عامل دیگری بر قیمت کنسرو ماهی تن تأثیر می‌گذارد، قیمت خود ماهی است. واحدهای تولیدی ماهی را از جامعه صیادان با قیمت‌هایی بالاتر نسبت به قبل خریداری می‌کنند. سال گذشته در همین فصل هر کیلو ماهی صید داخلی ۵۲ هزار تومان قیمت داشت، در حالی که هم‌اکنون قیمت آن به حدود ۱۵۸ هزار تومان رسیده و تقریباً سه برابر شده است.

وی ادامه داد: به طور معمول یک‌سوم هر قوطی تن را گوشت خالص ماهی و مابقی را روغن، قوطی، کارتن و  ۹درصد مالیات بر ارزش افزوده تشکیل می‌دهد، بنابراین قیمت ماهی بر قیمت کنسرو تأثیر زیادی می‌گذارد.

میررضوی با اشاره به اینکه تولیدکنندگان علاقه‌مند به افزایش قیمت نیستند، افزود: واحدهای تولیدی علاقه‌مند به بالا رفتن قیمت تمام شده نیستند زیرا سهم فروش آنها کاهش پیدا می‌کند. واحدهای تولیدی بر اساس قانون می‌توانند ۱۷ درصد سود را به محصول نهایی خود اضافه کنند اما بیش از ۷ تا ۸ درصد سود را به محصول تولید شده اضافه نمی‌کنند.

وی یکی از دلایل گران شدن ماهی تن را کاهش واردات عنوان کرد و افزود: ۵۰ درصد از ماهی‌های کنسرو ماهی تن وارداتی هستند بنابراین زمانی که واردات ماهی کاهش پیدا کند، صیادان قیمت صید خود را افزایش می‌دهند.

دبیر انجمن صنفی صنایع کنسرو ایران با اشاره به آغاز فصل صید ماهی گفت: فصل صید ماهی تن آغاز شده و صید ماهی رو به افزایش است. به طور قطع با افزایش میزان صید قیمت کنسرو ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.

میررضوی با بیان اینکه شناورهای صیادی سوخت یارانه‌ای دریافت می‌کنند، افزود: جهش قیمت ماهی تن در یک سال گذشته در حالی اتفاق افتاده که شناورهای صید ماهی سوخت یارانه‌ای دریافت می‌کنند، البته به طور قطع جامعه صیادی هم مشکلات خود را دارند اما با این شرایط باید سازمان شیلات نظارت‌های لازم را در این زمینه داشته باشد تا جلوی گران شدن بیشتر ماهی صید شده گرفته شود.

عباس مختاری، مدیرکل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار سازمان شیلات نیز علت افزایش قیمت کنسرو ماهی تن را افزایش قیمت نهاده‌های تولید کنسرو در سطح جهانی اعم از افزایش قیمت ماده اولیه ماهی تن، افزایش قیمت قوطی، هزینه‌های صیادی، روغن، در قوطی، افزایش هزینه‌های کارگری در کارخانجات، کاهش واردات ماهی تن برای تنظیم بازار و افزایش هزینه تمام شده تولید ماهی تن از آب‌های بین‌المللی دانست.

راهکارهای سازمان شیلات برای کاهش قیمت کنسرو ماهی تن

سازمان شیلات کاهش قیمت کنسرو ماهی تن در بازار را امکان‌پذیر دانسته است و به همین منظور راهکارهایی از جمله کوتاه کردن زنجیره تأمین و توزیع کنسرو با عرضه مستقیم کنسرو تنظیم بازاری در غرفه‌های میادین میوه‌ و تره‌بار شهرداری‌ها برای تنظیم بازار، فروش سازمانی به اتحادیه‌ها و تشکل‌های کارمندی و کارگری و همچنین پیگیری حذف ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده کنسرو به‌عنوان غذای سلامتی در سفره مردم را در دست اقدام دارد.

همچنین سازمان شیلات ایران برای سال ۱۴۰۲ مجوز واردات ۲۰ هزار تن ماهی تن برای تأمین مواد اولیه صنعتی کارخانجات و تنظیم بازار مصرف را صادر کرد که در ۶ ماه ابتدای سال ۱۴۰۲، ۵۹۰۰ تن از این مجوز صادر شده ثبت سفارش شد و پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال باقی مجوزهای صادر شده ثبت سفارش واردات شوند.

از سوی دیگر موضوعی که انتظار برای بهبود اوضاع این صنعت را افزایش می‌دهد این است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مکاتبه با وزارت امور اقتصادی و دارایی خواهان معافیت صنعت کنسرو ماهی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده است و در صورتی که وزارت امور اقتصادی و دارایی به این درخواست پاسخ مثبت بدهد قیمت کنسرو ماهی تن ۱۰ هزار تومان کاهش پیدا می‌کند.