وعده مسئولان در تامین بازار گوشت پوچ شد / جای خالی گوشت و مرغ در سفره یارانه بگیران

اقتصاد نا بسامان در ایران معیشت مردم را نشانه گرفته به طوری که درصد بالایی از مردم در تامین بدیهی ترین نیازهای خود ناتوان مانده اند. کاهش توان مردم در خرید اقلام اساسی زندگی مانند گوشت ‌و مرغ به مرور به امری عادی بدل شده است. اما به راستی چرا قیمت گوشت انقدر افزایش یافت؟ آنچه که مطرح می شود این است که دامداران و مرغداران در تامین نهاده های دامی با چالش های جدی رو به رو هستند و به علت ناکامی در پرداخت هزینه های نگهداری دام های شیرخوار گاها ناچار به کشتار این دام ها می شوند که این مسئله به مرور می‌ تواند صنعت دام را به مرز نابودی برساند. به هرحال افزایش مداوم قیمت ‌گوشت قرمز ‌‌و گوشت مرغ به کابوس اقشار کم درآمد و همینطور افراد با درآمد متوسط تبدیل شده است. خطر از بین رفتن دام داخلی و پناه بردن به گوشت بی کیفیت وارداتی نیز سلامت مردم را به طور جدی تهدید می کند.

به همین سبب برای بررسی علل ضعف و کاستی در بازار گوشت و نهاده های دامی در ابتدا به سراغ جلال محمودزاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی رفتیم.

محمودزاده در خصوص علل افزایش قیمت گوشت توضیح داد: گرانی گوشت به افزایش قیمت نهاده‌های دامی باز می‌گردد. به هر میزان که قیمت نهاده‌های دامی افزایش پیدا کند، قطعا بر روی افزایش قیمت گوشت قرمز و حتی مرغ تاثیر می‌گذارد. به این دلیل که دولت و وزارت جهاد کشاورزی در برخی مقاطع به دلیل نبود نقدینگی نهاده‌های دامی را به موقع وارد کشور نکرده اند، ذخایر استراتژیک کافی و لازم وجود نداشته و کشور با کمبود نهاده‌های دامی مواجه شده است. همین موضوع باعث شد تا تولید با مشکل مواجه شود.

وی در ادامه افزود: این مسئله باعث شد تا برخی از مرغداری‌ها جوجه ریزی را تعطیل کنند. دامداری‌ها به این دلیل که نیاز دامشان تامین نمی‌شود، از دام خالی شده و این چالش‌ها منجر به این شد تا میزان عرضه و تقاضا با یکدیگر همخوانی نداشته و قطعا به دنبال آن گرانی اتفاق می‌افتد. راهکار به تعادل رسیدن قیمت گوشت و مرغ توسط دولت این است که نهاده‌های دامی را به موقع در اختیار تولیدکنندگان گوشت و مرغ قرار داده و تسهیلات ارزان قیمت در اختیار آنها بگذارد تا تولیدکنندگان بتوانند تولید را به نحو صحیحی ادامه دهند.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در خصوص راهکار کاهش قیمت مرغ و گوشت عنوان کرد: برای محصولات کشاورزی قیمت تمام شده بسیار مهم است، هر چه قدر قیمت تمام شده پایین تر باشد قیمت عرضه و فروش هم کمتر خواهد بود، به همین دلیل توصیه ما این است که دولت اولا ذخایر استراتژیک خود را در مورد نهاده‌های دامی افزایش دهد تا زمانی که واردات این نهاده‌ها به هر دلیلی به تعویق افتاد بتواند از این ذخایر استفاده کرده و آنها را به بازار تزریق کرده و با قرار دادن تسهیلات ارزان قیمت در اختیار تولیدکنندگان، زنجیره تولید را مستحکم کند. در مسیر تولید مرغ این نکته اهمیت دارد که کسانی که در این زمینه خودشان قادر به واردکردن نهاده‌های دامی هستند، اجازه واردات داشته باشند تا وارد کردن این نهاده‌ها منحصر به شرکت‌های دیگر نباشد.

سهم ناچیز کشاورزی از بودجه سال آینده

جلال محمودزاده در رابطه با بودجه بخش کشاورزی برای سال ۱۴۰۳ بیان کرد: بودجه سال آینده حداقل ۳۰۰ تا ۴۰۰ همت ناترازی دارد که قطعا دولت در تامین درآمد مشکل خواهد داشت و از طرفی هم بودجه بخش کشاورزی به خوبی تعین نشده است. به نظر من اعتبارات بودجه سال آینده بخش کشاورزی نسبت به سال‌های گذشته پایین تر است، زیرا ما تورم بالای ۴۰ درصد را داریم، در صورتی که برخی از اعتبارات بخش‌های کشاورزی حدود ۱۸ درصد رشد داشته است به این معنا که ما حداقل ۲۰ درصد از تورم عقب هستیم و همین باعث می‌شود که سال آینده ما از نظر تامین گوشت، مرغ و نهاده‌های دامی چالش‌های جدی داشته باشیم. بابراین سال خوبی برای بخش کشاورزی نخواهد بود. امسال میزان بارندگی نیز کم بوده است. شاید در یک منطقه‌ای ۲۰۰ میلی متر در سال بارندگی داشته باشیم اما اگر بارندگی در زمان‌های مناسب نباشد و فواصل بارش باران زیاد باشد، به محصولات کشاورزی آسیب وارد می‌شود و بارندگی این چنینی به درد محصول نمی‌خورد. بنابراین هم میزان بارندگی باید مناسب باشد هم پراکنش آن.

پشت پرده کشتار دام های مولد

وی در مورد کشتار دام‌های مولد و آینده بازار گوشت و موغ گفت: کشتار دام‌های مولد زمانی اتفاق می‌افتد که نهاده‌های دامی به سختی به‌دست تولیدکنندگان برسد، یا درآمدی که از طریق کشتار دام مولد نصیب تولیدکننده می‌شود از هزینه‌اش کمتر است. این موضوع باعث می‌شود که دامدار مجبور به کشتار دام مولد شود. ما برای تولید دام مولد باید حدود ۴ تا ۵ سال منتظر باشیم زیرا نمیتوان به راحتی دام مولد را جایگزین کرد بنابراین همین موضوع باعث می‌شود ما در بحث تولید لبنیات و روغن هم دچار مشکل شویم. دام مولد برای مصرف گوشت نیست به همین دلیل با کشتار آنها نیز تاثیری در بازار گوشت نخواهد داشت. من امیدی به کاهش قیمت گوشت ندارم. با چنین سیاست‌گذاری هایی که دولت دارد و عدم رسیدگی به بخش تولید من به آینده خوشبین نیستم. اگر مسئولان قیمت گوشت و مرغ را در همین سطح هم نگه دارند کار بسیار بزرگی انجام داده‌اند که این موضوع هم بعید است.

در ادامه نیز افشین صدر دادرس مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور در مصاحبه با تیتر کوتاه در خصوص آمار کشتار و میزان عرضه دام به کشتارگاه‌ها بیان کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان دی ماه ۴۴۰ هزار تن دام سبک و سنگین به کشتارگاه‌های رسمی کشور عرضه و کشتار شد.

وی همچنین در رابطه با میزان واردات نهاده‌های دامی گفت: علی رغم وعده مسئولان در خصوص تامین سه برابری نهاده‌های دامی، حدود ۴۵ روز است که واردات جو کاهش پیدا کرده است و قیمت این محصول بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ تومان در سامانه بازارگاه افزایش داشته است.

صدر دادرس در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی بر احتمال افزایش کشتار دام مولد توضیح داد: بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در دی ماه، کشتار دام پروار کاهشی بوده است. بر اساس این آمار میزان کشتار امسال نسبت به دی ماه سال گذشته ۱۸ درصد و نسبت به آذرماه سال قبل ۹ درصد کمتر بوده است. کشتار دام مولد کم و بیش ادامه دارد به لحاظ اینکه دامدار آینده روشنی را در این زمینه برای خود متصور نیست، گرچه قیمت دام در میادین مناسب است، اما عدم اطلاع دامدار از آینده پیش رو باعث می‌شود که کشتار ماه به ماه روند کاهشی را طی کند.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک در مورد قیمت دام زنده در کشتارگاه عنوان کرد: قیمت دام زنده در حدود کیلویی ۲۳۰ تا ۲۵۰ هزار تومان متغیر است. البته این قیمت در خصوص بره نر کشتاری است. برای میش‌ها و بره‌های شیری قیمت‌ها متفاوت است. قیمت دام بعد از کشتار توسط عوامل توزیع مشخص می‌شود و تولیدکننده نقشی در تعیین قیمت گوشت ندارد.

پیش بینی قیمت گوشت در سال آینده

وی پیش‌بینی خود نسبت به افزایش قیمت گوشت در سال آینده را اینگونه بیان کرد: حدود ۳ ماه پیش مسئولان وعده داده بودند که با زایش‌های دامی که در فصل پاییز و زمستان انجام می‌شود، جمعیت دامی کشور افزایش پیدا می‌کند، اما اکنون اتفاقی مانند سال گذشته رخ داده است که در چنین مقطع زمانی با پدیده‌ای تحت عنوان کشتار بره‌های شیرخوار رو به رو شدیم. به این معنا که بره‌ای که حدودا دو یا سه ماهه است و هنوز از شیر گرفته نشده است را به کشتارگاه می‌فرستند. علت چنین مسئله‌ای این است که با وضعیت نابسامان کنونی، نگهداری دام شیرخوار و رساندن آن به گله مولد و پروار شدن برای دامدار توجیه اقتصادی ندارد و یا به طور کلی از پس مخارج بره‌های شیرخوار بر نمی‌آید. اگر این پدیده عمومیت پیدا کند، شرایط در سال آینده به گونه‌ای پیش می‌رود که قطعا شاهد افزایش قیمت گوشت تولید داخل خواهیم بود.

توپ افزایش قیمت گوشت در زمین مسئولان

افشین صدر دادرس در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی بر درخواست اتحادیه دام سبک کشور از وزارت جهاد کشاورزی در رابطه با شرایط کنونی بازار گفت: در این ماجرا فقط وزارت جهاد کشاورزی تصمیم گیرنده نیست بلکه نهادهای دیگری نیز در رابطه با موضوع تولید گوشت و تولید دام تاثیرگذار هستند. متاسفانه هنوز مسئولان چه در وزارت جهاد کشاورزی و چه در نهادهای دیگر هنوز این مسئله را نپذیرفته‌اند که در طول ۳-۴ سال گذشته اشتباهاتی را که در حوزه سیاست‌گذاری و تصمیم گیری داشته‌اند منجر به ایجاد شرایط کنونی شده است و هنوز شاهد این هستیم که مسئولان مدعی این هستند که دامداران در تحویل دام به کشتارگاه‌ها کوتاهی می‌کنند و همین مورد نشان دهنده این است که مسئولان حاضر به پذیرش اشتباهات خود نیستند.

وی در ادامه افزود: به عنوان مثال در سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ با معضلی تحت عنوان قیمت‌گذاری دستوری رو به رو بودیم که واردات دام و گوشت با کیفیت پایین درحال‌حاضر نیز ادامه همان سیاست اشتباه قیمت‌گذاری دستوری است که اگر همین رویه ادامه پیدا کند قطعا صنعت دام کشور از بین خواهد رفت و با از دست رفتن این صنعت معیشت میلیون‌ها نفر که از کنار دامداری و دامپروری ارتزاق می‌کنند، به خطر می‌افتد. انتظار ما این است که مسئولان این حوزه در این خصوص آسیب شناسی دقیقی را انجام داده و در صدد رفع اشتباهات گذشته بربیاییند.

جای خالی گوشت در سفره مردم

صدر دادرس در رابطه با توانایی مردم در خرید گوشت تولید داخل یادآور شد: معضل کنونی گوشت قرمز در مرحله اول بازار این محصول است. به دلیل افزایش هزینه‌های تولید ناشی از حذف ارز ترجیحی، جمعیت کثیری از مردم توان خرید گوشت قرمز تولید داخل را ندراند. ما ۷۶.۵ میلیون نفر یارانه بگیر داریم که عملا از بازار گوشت خارج شده‌اند. تا زمانی که مسئولان راهکاری برای حل مسئله تهیه گوشت ۹۰ درصد مردم جامعه نداشته باشند و بازار برای تولید داخل اصلاح نشود، مطمئنا تمام مسیرهایی که در جهت افزایش تولید پیش گرفته‌اند منجر به شکست خواهد شد و ثمری جز نابودی منابع نخواهد داشت.

مدیر عامل اتحادیه مرکزی دام سبک در پایان بیان کرد: اگر بازار احیا شود و دامدار به فروش دام با قیمت عادلانه امیدوار گردد، جمعیت دام هم به سرعت افزایش پیدا کرده و برنامه هایی هم که معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی قطعا به پیشرفت بازار دام کمک خواهد کرد، البته به شرط اینکه اعتبارات مورد نیاز معاونت امور دام هم به موقع تامین شود. اگر این موارد محقق شود، قیمت گوشت اصلاح خواهد شد البته نه به قیمت سال گذشته زیرا درحال‌حاضر هیچ محصولی را ما با قیمت سال پیش تهیه نمی‌کنیم.

سخن پایانی

رفع چالش های بازار گوشت و مرغ نیازمند بررسی دقیق ضعف ها و نواقص سیستم مدیریتی این حوزه است و اقداماتی نظیر واردات گوشت و دام از کشورهای دیگر فقط برای مدت زمان کوتاهی پایخگوی نیاز مردم بوده به علاوه اینکه کیفیت گوشت و دام نیز بسیار مهم بوده که محصولات داخلی از این نظر در سطح بالاتری قرار داشته و با نیاز مردم ما سازگارتر هستند، بنابراین به تعادل رسیدن قیمت گوشت و مرغ و حفظ منابع دامی داخلی کشور محقق نمی شود مگر با پذیرش اشتباهات مسئولان این حوزه و رفع و اصلاح آنها.