اولین قدم برای اقدام به طلاق چیست؟

اولین مرحله برای دادخواست طلاق

زوج‌هایی که تصمیم به جدایی گرفته‌اند، اغلب با چگونگی شروع و طی مراحل قانونی آن آشنایی ندارند. دادگاه خانواده مرجع اصلی رسیدگی به پرونده‌های طلاق است و ثبت رسمی آن نیز در دفاتر اسناد رسمی انجام می‌شود. برای شروع فرآیند طلاق، ابتدا باید دادخواستی جامع و دقیق تهیه شود. این دادخواست شامل اطلاعات هویتی زوجین، مشخصات وکیل (در صورت وجود)، عنوان و موضوع دادخواست، شرح کامل دلایل و انگیزه‌های طلاق و همچنین، شواهد و مستندات مربوطه است.

شاید برایتان سوال شود که برای طلاق توافقی چه باید کرد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که مراحلی کلی این نوع از طلاق با سایر طلاق‌ها یکسان است، اما با این تفاوت که در ابتدا زوجین باید در سامانه نوبت دهی طلاق، موسوم به «سامانه تصمیم» و اخذ نوبت مشاوره ثبت‌نام کنند و در صورتی‌که گواهی عدم انصراف از طلاق را از مراکز مشاوره بهزیستی دریافت نکنند، دادخواست طلاق‌شان ثبت نخواهد شد و به دادگاه نیز ارجاع نمی‌شود.

شناسایی نوع طلاق خود

در قانون مدنی ایران، طلاق به دو دسته کلی بائن و رجعی تقسیم می‌شود. طلاق بائن به طلاقی گفته می‌شود که در آن مرد حق رجوع به زن را ندارد و برای بازگشت به زندگی مشترک، باید دوباره عقد ازدواج جاری شود. اما، طلاق رجعی به مرد این امکان را می‌دهد که در طول مدت عده (که معمولا سه ماه و ده روز است) به زن رجوع کند و زندگی زناشویی را از سر بگیرد.

طلاق بائن خود به چند نوع تقسیم می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به طلاق خلع و مبارات اشاره کرد. در طلاق خلع، زن به‌دلیل کراهتی که از شوهر دارد، در مقابل مالی (که می‌تواند مهریه یا کمتر یا بیشتر از آن باشد) از او طلاق می‌گیرد. طلاق مبارات نیز زمانی رخ می‌دهد که کراهت از هر دو طرف باشد، اما در این‌صورت مالی که زن به مرد می‌دهد نباید بیشتر از مهریه باشد. در هر دوی این موارد، مرد حق رجوع ندارد.

در مقابل، در طلاق رجعی، مرد می‌تواند در طول مدت عده به زن رجوع کند و زن موظف به پذیرش آن است. در این حالت، نیازی به عقد جدید نیست و زندگی زناشویی با همان شرایط قبلی ادامه می‌یابد. به‌طور کلی نیز، طلاق رجعی رایج‌ترین نوع طلاق در دادگاه‌ها است و به‌همین دلیل، آگاهی از قوانین مربوط به آن برای زوجین اهمیت زیادی دارد.

درخواست طلاق از طرف مرد

در قوانین جاری کشور، حق طلاق اصولا با مرد است. با این‌حال، مرد برای ثبت طلاق و جدایی از همسر خود، باید شرایط خاصی داشته باشد و مراحل قانونی را طی کند. مرد باید بالغ، عاقل، قاصد و مختار باشد. یعنی، باید به سن قانونی رسیده باشد، از سلامت روانی برخوردار بوده، قصد جدی برای طلاق داشته باشد و تحت فشار یا اجبار نباشد. علاوه‌بر این، مرد باید دلایل موجهی برای طلاق داشته باشد. این دلایل می‌تواند شامل ترک زندگی توسط زن، بیماری یا عقیم بودن زن، عدم تمکین زن، سوء ظن در رفتار زن و محکومیت زن به حبس باشد.

مراحل طلاق از طرف مرد نیز، به این‌صورت است که مرد ابتدا باید دادخواست طلاق خود را در دفتر ازدواج یا دادگاه ثبت کند. سپس، دادگاه با بررسی دلایل مرد و شرایط زن، در مورد طلاق تصمیم‌گیری می‌کند. اگر دادگاه رای به طلاق دهد، مرد باید مدارک لازم را به دفتر ازدواج ارائه کند تا طلاق ثبت شود.

مدارک مورد نیاز برای ثبت طلاق از طرف مرد شامل اصل شناسنامه و کارت ملی مرد و اصل سند ازدواج است. همچنین، در صورت عدم دسترسی به مدارک اصلی، مرد می‌تواند با مراجعه به مرجع صادر کننده مدارک، درخواست المثنی آن‌ها را ثبت کند.

مدت زمان رسیدگی به درخواست طلاق از طرف مرد نیز، بستگی به شرایط پرونده و اعتراض زن به حکم طلاق دارد. در صورت عدم اعتراض زن، طلاق معمولا بین ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد. اما در صورت اعتراض زن، پرونده به مرحله تجدید نظر و دیوان عالی کشور ارجاع می‌شود و ممکن است تا یک سال یا بیشتر طول بکشد.

درخواست طلاق از طرف زن

شرایط طلاق برای زنان در مقایسه با مردان پیچیده‌تر و زمان‌برتر است. در حالی‌که مردان با شرایطی آسان‌تر می‌توانند اقدام به طلاق کنند، زنان برای جدایی نیازمند ارائه دلایل موجه و قانونی به دادگاه هستند. به‌همین دلیل، آگاهی از قوانین و مراحل طلاق از سوی زن و همچنین، مشورت با وکیل متخصص در این زمینه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

یکی از چالش‌های اصلی در طلاق از طرف زن، اثبات عسر و حرج یا همان سختی و مشقت غیرقابل تحمل زندگی مشترک است. مواردی مانند عدم پرداخت نفقه، خشونت خانگی، اعتیاد، بیماری‌های صعب‌العلاج و… می‌توانند از جمله مصادیق عسر و حرج باشند. با این‌حال، تشخیص و اثبات این موارد بر عهده دادگاه است و زن باید بتواند با ارائه مدارک و شواهد کافی، این موضوع را به قاضی پرونده ثابت کند.

علاوه‌بر عسر و حرج، موارد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند از دلایل موجه برای طلاق از طرف زن باشند. از جمله این موارد می‌توان به عدم تمکین مرد از وظایف زناشویی، غیبت طولانی مدت مرد و همچنین، شروط ضمن عقد که به زن حق طلاق می‌دهند، اشاره کرد. در هر صورت، توصیه می‌شود که زنان پیش از هرگونه اقدامی برای طلاق، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنند تا بهترین راهکار را با توجه به شرایط خاص خود انتخاب کنند.