گودبرداری چیست و شامل چه مراحل و اصولی می شود؟

در این مطلب قصد داریم اطلاعات کامل و دقیقی درباره ضرورت انجام گودبرداری و انواع آن در اختیار شما قرار دهیم. برای کسب اطلاعات دقیق تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

گودبرداری چگونه و با چه هدفی انجام می‌شود؟

گودبرداری یا خاکبرداری بخشی از عملیات ساختمان‌سازی است که در آن خاک و سنگ سطح زمین برداشته می‌شود و عمق مناسبی برای شروع عملیات ساخت و ساز ایجاد می‌شود. طی فرایند خاکبرداری و حفاری باید برداشتن خاک تا جایی ادامه پیدا کند که به خاک سفت برسیم که به طور معمول برای رسیدن به خاک سفت و ایجاد بستر مناسب برای ساخت سازه، لازم است برداشتن خاک تا چند متر ادامه پیدا کند.

در پروژه‌های کوچک که عمق کمی دارند، برداشتن خاک به صورت دستی و توسط نیروی انسانی انجام می‌شود. در این روش از تجهیزاتی مانند فرغون، بیلچه، کلنگ دوسر و ... استفاده می‌شود. در پروژه‌های ساخت و ساز وسیع مانند تخریب ساختمان‌های فرسوده و ساخت سازه‌های جدید از تجهیزات و ماشین آلات تخصصی نظیر بیل مکانیکی، لودر، ترانچر، گریدر، بولدوزر، کامیون و تراکتور برای حفاری و برداشتن خاک استفاده می‌شود.

ماشین آلاتی که برای گودبرداری استفاده می‌شوند

در ابتدای هر پروژه قبل از هر اقدامی بیل مکانیکی موظف است سطح مورد نظر را پنل‌برداری کرده و آماده‌سازی کند. بیل مکانیکی در شیفت شب تمامی حجم خاک‌ها را بارگیری کرده و زباله‌های موجود را از محل توسط ماشین آلات جابجا می‌کند. برای پروژه‌هایی که در مکان بهتری قرار دارند از کامیون‌های ده چرخ استفاده می‌کنند، کامیون‌های ده چرخ وزن بیشتری از خاک را تحمل می‌کنند و انجام امور را تسریع می‌بخشند. ماشین آلات دیگر نظیر مینی بیل مکانیکی یا بابکت برای پروژه‌های کم حجم‌تر استفاده می‌شود. همچنین باکت برای جمع‌آوری رمپ نیز استفاده می‌شود.

انواع روش‌های گودبرداری ساختمان

پی‌کنی ساختمان از اقدامات مهندسی مهمی است که نیاز به دقت بالا و محاسبات دقیق دارد. مهندس یا شرکت پیمانکاری که وظیفه برداشتن خاک از زمین را بر عهده دارد بر اساس جنس خاک، ابعاد زمین و عمق آن روش مناسبی را انتخاب می‌کند. همچنین محل قرار گرفتن گود داخل شهر یا بیرون شهر، میزان سربار، تجهیزات در دسترس و ساختمان‌های مجاور زمین در انتخاب روش مناسب برای گودبرداری تاثیرگذار هستند.

انواع روش‌های گودبرداری ساختمان شامل موارد زیر است؛

• روش میخکوبی

برداشتن خاک بستر یک سازه با روش نیلینیگ یا میخکوبی موجب بالابردن ایمنی ساختمان می‌شود. این روش بدون ایجاد تعرض در محدوده پروژه انجام می‌شود و هزینه انجام آن مقرون به‌صرفه و مناسب است.

• روش سپرکوبی

ساخت و ساز در زمین‌هایی که خاک سستی دارند، باید با گودبرداری با روش سپرکوبی انجام شود. در این روش از سپرهایی با جنس چوب، فلز، بتن یا چوب اطراف زمین استفاده می‌شود تا رانش خاک یا نفوذ آب آسیب و خسارتی به محل خاکبرداری وارد نکند. انتخاب جنس سپر بستگی به عمق زمین و نوع پروژه ساخت و ساز دارد.

• روش مهار متقابل

خاکبرداری با روش مهار متقابل برای ساخت سازه‌های شهری که عرض کمی دارند استفاده می‌شود. این شیوه از آماده کردن بستر ساختمان باعث می‌شود، جداره‌های که در نتیجه پی‌کنی ایجاد شده، دوام و ماندگاری بالایی داشته باشند.

• روش شمع درجا

برداشتن خاک و سنگ زمین با ایجاد فشارهای جانبی همراه است. یکی از راه‌های کنترل فشارهای جانبی، نصب شمع یا مهاربندهایی اطراف محل پی‌کنی است. از بتن، چوب، فولاد برای انتخاب جنس مهاربندها استفاده می‌شود.

• روش میکروپایل

میکروپایل یا ریز شمع یکی دیگر از روش‌های برداشتن خاک از سطح زمین است. در این روش شمع‌هایی با قطر کمتر از 30 سانتی‌متر در زمین کارگذاشته می‌شود. در ساخت این شمع‌ها از میلگرد و تزریق بتن استفاده می‌شود و در مناطقی کاربرد دارد که خاک زمین سست باشد یا ریزدانه داشته باشد.

• روش انکراژ

در روش انکراژ یک ابزار فولادی مانند استرند یا میله برای میخکوبی در زمین استفاده می‌شود و باعث بالابردن استحکام سازه می‌شود. عملکرد و شیوه انجام روش انکراژ به گودبرداری به روش نیلینگ شباهت زیادی دارد، اما انجام آن هزینه بیشتری دارد.

• مهاربندی توسط المان‌های کششی

برای حفاری کف زمین با این روش لازم است شمع‌های فولادی به شکل ستون‌های پیوسته در زمین فرو بروند تا بتوانند در برابر فشار خاک مقاومت ایجاد کنند.

• روش مهاربندی با دیوار دیافراگمی

مهاربندی جداره‌های خاکبرداری با دیوار دیافراگمی یا دوغابی یکی دیگر از روش‌های آماده کردن پی سازه است. برای استفاده از این روش لازم است ابتدا دیواره‌ها کنده‌کاری شوند و همزمان با برداشتن خاک، از دوغاب بنتونیت استفاده شود و وقتی به عمق مورد نظر رسیدیم، آرماتورگذاری و بتن ریزی انجام شود تا دیوار‌ها پایدار بمانند و ریزش نکنند.

• روش مهاربندی با خرپا

یکی از متداول‌ترین روش‌هایی که برای آماده کردن بستر سازه استفاده می‌شود، مهاربندی با خرپا است؛ زیرا این روش انعطاف‌پذیری بالایی دارد و در مناطق شهری و کم عمق مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای انجام این روش یک سازه به نام خرپا که از عضو قائم، عضو مایل، شمعک ریشه، پی زیر پای عضو مایل و افقی تشکیل شده است استفاده می‌شود که موجب ایجاد ایمنی طی عملیات خاکبرداری می‌شود.

خسارت‌های گودبرداری غیر اصولی شامل چه مواردی است؟

با توضیحاتی که ارائه کردیم، حتما متوجه شدید که پی‌کنی یک عملیات اجرایی خطرناک است که انجام آن نیازمند رعایت اصول ایمنی است.

در صورتی که اقدامات به صورت غیر اصولی و بدون ارزیابی وضعیت املاک مجاور انجام شود، ساختمان‌های اطراف آسیب می‌بینند و تخریب می‌شوند؛ حتی ممکن است جان ساکنین یا کارگرانی که مشغول خاکبرداری هستند به دلیل ریزش آوار و دیوار به خطر بیفتند.

یکی دیگر از آسیب‌های خاکبرداری به شیوه نادرست، مسمومیت به دلیل استنشاق گازهای سمی و بخار است. با حفر نادرست ممکن است نیروی انسانی که مشغول کار هستند، به دلیل کمبود اکسیژن دچار سرگیجه، حالت تهوع یا خفگی شوند.

یکی دیگر از خسارت‌های احتمالی گودبرداری به شیوه نادرست و غیر اصولی، آسیب به تاسیسات زیر زمینی گاز، آب و برق است که تعمیر و بازسازی آن نیازمند صرف هزینه است.

فرمول محاسبه گودبرداری ساختمان

برای محاسبه میزان مجاز حفر زمین یا عمق گودبرداری، باید ضخامت شالوده و ضخامت کف سازی را با هم جمع کنیم و 10 سانتی‌متر برای عمق بتن مگر به آن اضافه نماییم. البته در صورتی که ساختمان زیر زمین داشته باشد، باید عمق زیر زمین را هم به آن اضافه کنیم.

حداکثر عمق مجاز برای گودبرداری ساختمان

مهندسان حداکثر عمق مورد نیاز برای حفاری کف سازه ساختمان را تا روی پی اعلام می‌کنند؛ البته مطابق استانداردها لازم است برای خاکبرداری 6 سانتی‌متر برای فرش کف و 14 سانتی متر برای عبور لوله‌ها در نظر گرفته شود. به همین دلیل حفاری تا زیر سطح پی انجام می‌شود تا قالب‌بندی پی‌ها با آزادی عمل بیشتری انجام شود.

پیشنهاد ابرند

حفاری کف سازه‌ یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت و ساز است که باید با رعایت اصول و قواعد خاص آن انجام شود. درنظر داشته باشید در صورتی که ساخت و ساز و پی‌‌کنی، بدون سازه نگهبان خرپایی و به شکل غیراصولی انجام شود، موجب ایجاد آسیب و خسارت جانی و مالی می‌شود. در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کامل و دقیقی درباره گودبرداری و روش‌های مختلف آن در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم با استفاده از این اطلاعات بتوانید با ضرورت سپردن گودبرداری به شرکت پیمانکاری معتبر آشنا شده باشید و از بروز خسارات و تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.