این افراد از خیر خانه دار شدن گذشتند / مسکن ملی چاره کار نیست

نهضت ملی مسکن، یک طرح بزرگ و گسترده در حوزه مسکن در ایران است که با هدف ارائه خدمات مسکن به شهروندان ایرانی آغاز شده است. این طرح با توجه به نیازهای رو به رشد جامعه و افزایش جمعیت شهری، به منظور تسهیل در دسترسی به مسکن برای افراد با درآمد کم و متوسط، اجرا می‌شود. این طرح شامل اقداماتی مانند ارائه تسهیلات مالی، ساخت و ساز مسکن، توسعه شهرها و روستاها، توسعه فضای سبز و ارائه خدمات مسکن به شهروندان است. این طرح با همکاری دولت، بخش خصوصی و بانک‌ها، به منظور ایجاد فرصت‌های بیشتری برای دسترسی به مسکن برای تمامی اقشار جامعه ایرانی، در حال اجرا است.

موضوع خانه دار شدن اقشار کم درآمد همیشه مورد توجه دولت‌های مختلف بوده است و حتی در سایر کشورها هم طرح‌های حمایتی مسکن اجرا می‌شود. در دولت نهم و دهم در کنار «مسکن مهر» تسهیلات بانکی موثری هم به پروژه‌های خود مالکی اختصاص داده شد.

نرخ بهره این تسهیلات پایین بوده و در آن زمان ۶۰ درصد هزینه‌های ساخت را پوشش می‌داد اما با توجه به مشکلاتی که داشت آنچنان که باید مورد استقبال مردم قرار نگرفت. در دولت قبل هم پروژه‌های حمایتی مسکن به اشکال متفاوت و متنوعی مطرح بود. اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، حمایت از ساخت مسکن با عنوان «نهضت ملی مسکن» مطرح شد.

تامین زمین به عنوان معضل بزرگ پیش روی این طرح بوده که توسط مسئولان متولی مطرح می‌شود و در کنار آن عدم توان مالی مردم در پرداخت اقساط تسهیلات ۱۸ و ۲۳ درصدی در طرح نهضت ملی مسکن و همچنین آورده‌های سنگین که باید در چند مرحله توسط متقاضی پرداخت شود، سبب شده بسیاری از متقاضیان از ادامه این فرآیند انصراف دهند و از خیر خانه دار شدن بگذرند.

در استان گلستان باید طی چهار سال اجرای این طرح ۹۴ هزار واحد مسکونی ساخته شود اما آنچه ساخته و تحویل متقاضیان شده فاصله زیادی با اهداف طرح دارد.

برای آشنایی با فرآیند ثبت نام تا تحویل خانه به متقاضیان به سراغ یکی از کارشناسان نهضت ملی مسکن رفتیم.

ابراهیم جمالی نسب اظهار کرد: متقاضیان پس از ثبت نام در سامانه و استعلام فرم ج مبنی بر عدم مالکیت زمین یا واحد مسکونی و پس از تامین زمین توسط نهاد دولتی می‌توانند در سامانه «ثمن» ثبت نام کنند و بعد از انعقاد قرارداد با پیمانکار، کارفرما طی پیامکی به متقاضیان اعلام می‌کند که کار شروع شده و آورده بایستی طی چند مرحله پرداخت شود.

به گفته این کارشناس مسکن، مبلغ تسهیلات ۵۵۰ میلیون تومان با نرخ بهره ۱۸ درصد است و بازپرداخت آن به صورت پلکانی افزایش می‌یابد.

الگوی تامین مالی نهضت ملی مسکن کارآمد نیست

برای بررسی بیشتر چالش‌های این طرح به سراغ رئیس انجمن انبوه سازان مسکن و ساختمان گلستان رفتیم.

این فعال صنعت ساختمان بر این باور است که الگوی فعلی تامین مالی در نهضت ملی مسکن کارآمد نبوده و اساسا فاقد خروجی موثر خواهد بود.

«سید محمد مرتضوی» ادامه داد: با توجه به نرخ بهره و سهم آورده متقاضی، این طرح دور از دسترس اقشار دهک‌های پایین جامعه است.

وی پیشنهاد داد که اگر واحد هایی را به صورت اجاره‌ای در کوتاه مدت و میان مدت با اجاره‌های معقول و زیر قیمت کارشناسی بازار در اختیار مردم قرار دهیم، قطعا به تقویت اقتصاد خانواده‌ها کمک می‌شود و خانواده‌ها در ادامه با پس انداز، قادر به پرداخت سهم آورده خود در طرح‌های حمایتی دولت خواهند بود.

مهدی ملک مدیر کل راه و شهرسازی گلستان اظهار کرد: تا کنون ۱۱۱ هزار و ۱۴۲ نفر در طرح نهضت ملی مسکن در گلستان ثبت نام کرده‌اند که ۸۴ هزار و ۹۲۶ نفر حائز شرایط شناخته شدند.

به گفته وی، هفت هزار و ۶۵۶ واحد دارای قرارداد ساخت هستند.

ملک با بیان اینکه ۱۶ هزار و ۶۰۰ نفر اقدام به افتتاح حساب کرده اند، تصریح کرد: کمتر از ۶ هزار نفر وجه اولیه ۴۰ میلیون تومان و بیشتر را واریز کرده‌اند.

مدیر کل راه و شهر‌سازی گلستان ادامه داد: در مجموع ۴۶ هزار واحد مسکن در حوزه روستایی و شهری اعم از خودمالک، حمایتی و بازآفرینی شهری در طرح نهضت ملی مسکن در دست ساخت است.

وی در رابطه با آمار تامین زمین هم تصریح کرد: تا کنون ۳۰۰ هکتار زمین در شهرهای استان تامین شده اما برای اجرای این طرح در گلستان طی چهار سال ۹۰۰ هکتار زمین مورد نیاز است.

ملک اضافه کرد: ۴۰۰ هکتار هم در مرحله توافق با بخش خصوصی قرار دارد و همچنین حدود ۷۰۰ هکتار زمین برای ساخت چهار شهرک در دست اقدام است.

تبصره ۲ ماده ۹؛ عامل بازدارنده در تولید مسکن

مدیر کل راه و شهرسازی در ادامه به مشکل تامین زمین در استان‌های شمالی اشاره کرد و افزود: تبصره دو ماده ۹ قانون جهش تولید مبنی بر ممنوعیت استفاده از اراضی درجه یک و دو، از سرعت پیشبرد نهضت ملی مسکن در گلستان کاسته است.

مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گلستان هم سهم این بنیاد را در طرح نهضت ملی مسکن، ساخت ۲۸ هزار واحد مسکونی در روستاهای استان اعلام کرد.

سید محمد حسینی با بیان اینکه امروز هیچ روستایی در گلستان وجود ندارد که زمین دولتی داشته باشد اما تملک نشده باشد، گفت: بنیاد مسکن به عنوان کارگزار در ۲۶ شهر زیر ۲۵ هزار نفر جمعیت و چهار شهر بالای ۲۵ هزار نفر جمعیت مانند گرگان، گنبد، کردکوی و آق قلا مشغول فعالیت است.

زمین به اندازه نیاز موثر تامین شود

وی بیان کرد: پیشنهاد می‌شود در استان‌های شمالی به اندازه نیازهای موثر اجازه استفاده از اراضی کشاورزی صادر شود.

حسینی با بیان اینکه سهم استان گلستان، ساخت سالیانه هفت هزار مسکن در روستاها بوده، بیان کرد: اکنون چهار هزار واحد آماده تحویل است که سه هزار و ۵۰۰ واحد همزمان با سفر رئیس‌جمهوری تحویل داده شد و هزار واحد دیگر در جشن انقلاب به متقاضیان تحویل داده خواهد شد.

وی با اشاره به پروژه‌های نهضت ملی مسکن در شهرهای استان که با همکاری بنیاد مسکن ساخته می‌شود، گفت: درحال‌حاضر هزار و ۶۰۰ واحد قرارداد بانکی منعقد و در هزار و ۲۶۰ واحد فونداسیون اجرا شده است.

نهضت ملی مسکن به اهداف خود دست نیافت

سخنگوی کمیسیون عمران مجلس گفت: خوشبختانه دولت در زمینه تامین زمین موفق عمل کرده اما در زمینه کنترل قیمت مصالح ساختمانی و همپنین تامین سرمایه به دلیل عدم همکاری بانک‌ها موفقیت چندانی کسب نکرده است.

عبدالجلال ایری افزود: با توجه به مصوبه اخیر در قالب دریافت مجوز دو میلیارد دلار تهاتر نفت توسط دولت، می‌توان مسئله تامین سرمایه را حل کرد اما به لحاظ کلی دولت نتوانسته به فرآیند و چهارچوبی که بر مبنای آن بتواند طی یکسال یک میلیون واحد مسکونی تولید کند، برسد.

نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی علت اصلی عدم اخذ نتیجه مطلوب در این طرح را وجود پیچیدگی‌های موجود در حوزه مسکن دانست و گفت: با توجه به جغرافیای استان‌های شمالی، در تامین زمین با مشکل مواجه هستیم، ضمن اینکه با توجه به ساختار اقتصادی کشور، قیمت مصالح ساختمانی هم مدام در حال تغییر و افزایش است.

وی به پاشنه آشیل این طرح یعنی تامین سرمایه مورد نیاز با همکاری بانک‌ها اشاره کرد و گفت: قانون‌گذار در این طرح پیش‌بینی کرده بود که ۲۰ درصد از منابع بانک‌ها به بخش مسکن اختصاص یابد که متاسفانه شاهد تحقق این موضوع نبودیم.

ایری بیان کرد: نهایتا تمام این اقدامات منجر به تولید مسکن برای اقشار خاصی می‌شود و متاسفانه ساختار قیمت و اجاره مسکن نتوانسته با موضوع نهضت ملی مسکن به یک نقطه تلاقی برسد.