گارد بازار املاک ایران در برابر اتباع خارجی

مدتی است که موضوع خرید ملک توسط اتباع خارجی به خصوص اعراب عراقی و عمانی‌ها در ایران به ویژه در شهرهایی مانند شیراز، مشهد و همینطور شهرهای شمالی کشور بر سر زبان‌ها افتاده و موجی از واکنش‌ها را به راه انداخته است. وزیر کشور نیز در همین راستا اعلام کرد: خرید خانه توسط اتباع خارجی طبق ضوابطی است که فعلا ما چنین ضابطه‌ای نداریم، بنابراین خرید ملک به نام تبعه خارجی درحال‌حاضر موضوعیتی ندارد. ممکن است کسانی به نام دیگران این کار را انجام داده باشند که قانونی نیست. طبیعتا اگر سیستم‌ها و دستگاه‌هایی که وظیفه رسیدگی و نظارت دارند با این تخلفات روبه‌رو شوند، به عنوان یک کار غیرقانونی قلمداد خواهد شد.

ممنوعیت خرید و فروش ملک در ایران توسط اتباع خارجی می‌تواند به دلایل متعدد اقتصادی و امنیتی باشد. دولت با این اقدام قصد دارد تا جلوی نوسانات بازار مسکن را بگیرد. این موضوع به ویژه در شرایطی که کشور با تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی مواجه است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، نگرانی‌های امنیتی نیز نقش مهمی در این ممنوعیت دارند. جمهوری اسلامی ایران به امنیت داخلی و قومی خود اهمیت ویژه‌ای می‌دهد و ورود سرمایه‌گذاران خارجی ممکن است به دلایل سیاسی و اجتماعی، تهدیداتی را برای ثبات کشور ایجاد کند. به همین دلیل، قوانینی که محدودیت‌هایی برای خرید و فروش ملک توسط اتباع خارجی اعمال می‌کنند، به عنوان یک اقدام حفاظتی و کنترلی تلقی می‌شود.

اکنون این سوال مطرح می‌شود که چطور ایران با وجود ویژگی هایی نظیر تنوع آب و هوایی، بازارهای متنوع و جذاب و گستردگی زیرساخت‌ها و پروژه‌های مدرن به خصوص در شهرهایی مانند تهران، شیراز و مشهد در مقایسه با کشورهای همسایه، نمی‌تواند بستری شفاف و کنترل شده برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی در بازار مسکن باشد؟

در همین راستا به گفت‌وگو با فرهاد بیضایی کارشناس مسکن پرداختیم.

بیضایی در خصوص خرید و فروش ملک توسط اتباع خارجی در ایران توضیح داد: درحال‌حاضر برداشت‌های متفاوتی از مسئله اتباع در ایران می شود. در واقع ما نسبت به اتباع، برخود سلبی داریم، زیرا در این زمینه فاقد بسته سیاستی مناسبی هستیم. در چنین شرایطی آمار مهاجرت و خروج ارز از کشور نیز تشدید پیدا کرده است. همین مسائل منجر به ایجاد بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی در کشور شده‌اند.

وی در ادامه افزود: درحال‌حاضر منظور از اتباع، بیشتر همسایگان شرقی کشور هستند که در بازار اجاره و قیمت ملک اثرگذار بوده و ورودشان به کشور برنامه‌ریزی شده نیست. در ایران برای اتباع خارجی کمپ‌های مشخصی وجود نداشته، سلسله مراتب ورود رعایت نمی‌شود و فرآیند ورود اتباع عموما به صورت گروهی بوده و همین مسائل سبب بروز معضلی جدی در این حوزه شده است.

این کارشناس مسکن به ساماندهی اتباع خارجی اشاره کرد و گفت: وجود کمپ‌های اسکان برای اتباع خارجی در کشور الزامی است و ورودشان نیز باید به صورت برنامه‌ریزی شده انجام شود. پس از ورود آنها به کشور و بازار کار داخلی، جلوگیری از خروج ارز توسط این افراد الزامی است. بازار املاک ایران می‌تواند برای همسایگان شرقی، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و همچنین کشور عراق از جهت سرمایه‌گذاری جذاب باشد. سرمایه‌گذاری اتباع خارجی در این حوزه به شرطی که کنترل شده باشد و سبب نوسان قیمت ملک در شهرها و روستاها نشود، تبعات منفی نخواهد داشت.

فرهاد بیضایی تصریح کرد: کشورهایی در همسایگی ایران مانند ترکیه، امارات و قطر زمینه را برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم کرده اند، البته در این کشورها نیز خرید و فروش ملک فقط در برخی مناطق و شهرهای خاص امکان‌پذیر است. هدف از ایجاد چنین شرایطی این است که ورود سرمایه‌گذار خارجی به کشور کنترل شده بوده و مسائل امنیتی نیز رعایت شود و از طرفی اثر منفی بر قیمت ملک هم نداشته باشد. در نتیجه ما نباید در حوزه املاک نسبت به سرمایه‌گذار خارجی، برخورد سلبی داشته باشیم، بلکه حداقل باید مناطقی را مناسب اسکان اتباع خارجی در نظر گرفته و امکان خرید و فروش ملک توسط این افراد را نیز فراهم کنیم.

وی همچنین اضافه کرد: ممکن است مناطقی مانند شهرهای جنوبی یا بخش‌های خوش آب و هوای شمالی کشور برای سرمایه‌گذاری اتباع خارجی مناسب باشند که این مسئله ملزم به ساخت برخی شهرک‌ها در این مناطق است. در چنین شرایطی، هم جذب توریست اتفاق می‌افتد و هم  ارزآوری به کشور تسهیل می‌شود، به علاوه حوزه مسکن کشور رونق پیدا می‌کند. چنین اقدامی، رونق صنعت گردشگری را نیز رقم می‌زند. بنابراین در مورد موضوع سرمایه‌گذاری و خرید و فروش ملک توسط اتباع خارجی نباید برخورد سلبی داشت، بلکه باید با برنامه‌ریزی مناسب، اثرات منفی این موضوع را به حداقل رسانده و زمینه جذب سرمایه را فراهم کنیم.