مذاکره مستقیم ایران و آمریکا باید انجام شود

سینا عضدی استاد روابط بین‌الملل دانشگاه جورج واشنگتن در رابطه با امکان مذاکره میان ایران و آمریکا پس از تحلیف رییس‌جمهور ترامپ و اظهار تمایل رییس‌جمهور کشورمان برای گفت‌وگو و مذاکره شرافتمندانه، تصریح کرد: به نظر من، مصاحبه‌ای که آقای رئیس‌جمهور انجام دادند، حرکتی مثبت بود و ضرورت دارد که این گونه اقدامات بیشتر انجام شود، به‌ویژه در رسانه‌هایی که آقای ترامپ بیشتر به آن‌ها توجه دارد. مصاحبه با شبکه ان بی سی، خیلی خوب است ولی رسانه‌هایی که آقای ترامپ بیشتر به آن‌ها توجه می‌کند، برای این کار بهتر هستند ولی مشاهده کردم که در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، این مصاحبه بازخورد خوبی دریافت کرده و توجه زیادی را جلب کرده است که نشان‌دهنده اهمیت این نوع اقدامات است.

وی ادامه داد: در مورد واکنش دولت ایالات متحده، به نظر نمی‌رسد که آن‌ها به‌طور مستقیم به این مصاحبه واکنش نشان دهند؛ اما پیام ارسال شده از تهران مبنی بر آمادگی دولت ایران برای مذاکره، خیل خوب است. تصور من این است که با روی کار آمدن دولت آقای ترامپ، تحریم‌ها را با شدت بیشتری اجرا کند ولی با این هدف که یک معامله بین ایران و آمریکا شکل بگیرد. همچنین، ایران باید به اقداماتی دست بزند، زیرا تا اکتبر سال ۲۰۲۵، خطر بازگشت تحریم‌های سازمان ملل روی ایران وجود دارد. برخلاف دوره اول ترامپ، که دولت‌های اروپایی سعی کردند جلوی دولت آقای ترامپ بایستند، به نظرم دولت‌های اروپایی به دلیل تغییر شرایط، از دولت آمریکا حمایت خواهند کرد.

امکان مذاکرات مستقیم بیشتر از قبل وجود دارد

این کارشناس ارشد سیاست خارجی تاکید کرد: به‌عقیده من، گذاشتن پیش‌شرط برای مذاکرات، رویکردی نادرست است و تاریخ نشان داده است که این شیوه هیچ‌گاه مؤثر نبوده و تنها مانع مذاکرات مستقیم شده است. به عنوان مثال، در زمان دولت آقای جورج بوش پسر، پیش‌شرط مذاکرات را توقف غنی‌سازی در ایران گذاشت که هرگز محقق نشد. بنابراین، در هر حال پیش‌شرط‌گذاری به هیچ‌وجه درست نیست. در مورد امکان مذاکرات مستقیم، با توجه به اینکه در دولت دوم آقای ترامپ، افرادی با ایده‌های متفاوت نظیر جان بولتون و مایک پمپئو کنار رفته‌اند و افراد وفادار به آقای ترامپ در حال حاضر سرکار هستند، به نظر می‌رسد آقای ترامپ تمایل بیشتری به مذاکره مستقیم با ایران نشان داده است. او در گذشته هم ملاقات با مقامات ایرانی را خواستار شده و در طول کارزار انتخاباتی هم چندین بار به این موضوع اشاره کرده است. بنابراین، امکان مذاکرات مستقیم بیشتر از قبل وجود دارد، اما این موضوع بستگی به آمادگی طرف ایرانی دارد.

 شانس مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا افزایش یافته است

وی با بیان اینکه در هر صورت، مذاکره مستقیم بین ایران و آمریکا باید انجام شود، اظهار کرد: اگر طرفین در توافقی که ممکن است حاصل شود، همکاری نکنند، حتی دولت‌های اروپایی هم نمی‌توانند امتیازاتی به ایران اعطا کنند، زیرا شرکت‌های اروپایی بیشتر نگران تحریم‌های دولت آمریکا هستند تا دولت‌های خودشان. لذا، در ابتدا هیچ پیش‌شرطی نباید وجود داشته باشد زیرا این امر تنها به سنگ‌اندازی در فرآیند مذاکرات منجر خواهد شد. در نهایت، من فکر می‌کنم این دوره با ورود آقای ترامپ به مقام ریاست‌جمهوری، شانس مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا افزایش یافته است.

اگر ایران و آمریکا بتوانند مسائل خود را حل کنند، اروپایی‌ها مخالفتی نخواهند کرد

این استاد روبط بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که موافقت ایران برای مذاکره با آمریکا چه تاثیری در روابط ایران و اروپا خواهد داشت، عنوان کرد: من به طور کامل مطمئن نیستم که چه تأثیری به‌طور مستقیم بر روابط بین ایران و اروپا دارد. اما همان‌طور که اشاره کردم، اگر ایران و آمریکا بتوانند مسائل خود را حل و فصل کنند، به طور طبیعی اروپایی‌ها هم مخالفتی نخواهند داشت. این موضوع مشابه اتفاقاتی است که در زمان اجرای مذاکرات برجام رخ داد، عملا مذاکرات مستقیم و محرمانه ایران و آمریکا موجب پیشرفت در مذاکرات شد و کشورهای دیگر عضو برجام هم متنی تقریباً آماده را دریافت کردند. بنابراین، تنها تأثیری که می‌تواند وجود داشته باشد، نشان‌دهنده آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکا خواهد بود و این امر موجب خواهد شد که در صورت انجام مذاکرات، اروپایی‌ها هم با آن حداقل مخالفتی نداشته باشند.

ترامپ به دنیا از منظر معامله‌ای نگاه می‌کند تا از دیدگاه راهبرد سیاسی

وی خاطرنشان کرد: نکته دیگری که می‌خواهم اشاره کنم این است که پیش‌بینی‌ها غالباً در مورد ایران ممکن است نادرست از آب درآید و این موضوع بسیار سخت خواهد بود. اما به دلیل تغییرات منطقه‌ای، یعنی تضعیف محور مقاومت، فشار اقتصادی در چهار سال آینده امکان‌پذیر نخواهد بود. به همین دلیل، شانس مذاکره افزایش خواهد یافت، به‌ویژه که آقای ترامپ به دنیا از منظر معامله‌ای نگاه می‌کند تا از دیدگاه راهبرد سیاسی. این شرایط ممکن است موجب شود که تهران رغبت بیشتری به انجام یک معامله نشان دهد. در نهایت، برخلاف دوره اول آقای ترامپ که کشورهای اروپایی در کنار ایران و در مقابل آمریکا ایستاده بودند، اکنون به دلیل حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین و پیشرفت‌های قابل توجه برنامه هسته‌ای ایران، این کشورها سمت آمریکا خواهند ایستاد. بنابراین تمام این احتمالات وجود دارد و بر اساس آن‌ها احتمالا تهران راغب‌تر به انجام یک معامله باشد.