یکپارچه‌سازی‌ زیرساخت‌های فناوری‌اطلاعات در صنایع، چرا و چگونه؟

صنایع مختلف در مدیریت و تحلیل داده‌ها با چالش‌های متعددی روبرو هستند و هرچه این صنایع توسعه یافته‌تر باشند، تنوع و عمق این چالش‌ها بیشتر می‌شوند. ابزارهای فناوری‌اطلاعات در مدیریت بهینه و حل‌کردن بسیاری از آنها به صنایع کمک می‌کنند ولی بهره‌گیری از این ابزارها، نیازمند یک زیرساخت یکپارچه فناورانه برای اتصال اجزای مختلف پیکره سازمانی به یکدیگر است.

در دنیای پویا و پیچیده صنعت و فناوری امروز، داده‌ها از گرانبهاترین دارایی‌های هر سازمان محسوب می‌شوند. سازمان‌ها با جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها، به قدرت تبدیل اطلاعات به دانش و در نهایت توانمندی اخذ و اجرای تصمیمات هوشمندانه دست پیدا می‌کنند. این نوع فرایند تحلیل داده و استفاده از آن بعنوان ابزار، در بستر کلان‌داده (Big Data) معنی پیدا می‌کند.

کلان‌داده‌ها در واقعیت، از مجموعه‌ای از داده‌های حجیم و پیچیده تشکیل شده‌اند که از منابع مختلفی مانند حس‌گرها، دستگاه‌های متصل به اینترنت و سایر منابع تولید می‌شوند. این داده‌های عظیم اگر در بستر نرم‌افزارهای مختلف که از لحاظ فناوری پیاده‌سازی، معماری نرم افزار، فُرمت اطلاعات ذخیره شده، منابع ذخیره‌سازی و بسیاری از جنبه‌های دیگر با هم تفاوت دارند، در قالب‌های جزیره‌ای و مجزا جمع‌آوری شوند، امکان تحلیل وسیع و استخراج بینش مورد نیاز از آنها وجود نخواهد داشت. در چنین شرایطی است که مفهوم یکپارچه‌سازی داده‌ها و تحلیل اطلاعات به دست آمده از کلان‌داده‌ها بعنوان رویکردی اساسی در صنعت با تکیه بر فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی (AI) مطرح می‌شود. این رویکرد برای تجمیع داده‌های جزیره‌ای و سیلویی که در سازمان‌ها وجود دارند، راهکارهایی ارائه می‌دهد تا داده‌ها یکپارچه‌سازی شده و با نگاهی جامع از بعد مدیریت داده‌ها ذخیره‌سازی و تحلیل شوند.

نقش تجهیزات و فناوری‌های نوظهور در یکپارچه‌سازی

در این رویکرد گردآوری و ذخیره‌سازی داده‌ها با استفاده از ابزارهایی همچون انواع حس‌گرها و دوربین‌های نظارتی صنعتی و مراکز داده انجام می‌شود و در تحلیل آنها از فناوری‌های نوظهوری نظیر محاسبات ابری، یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، بینایی ماشین، اینترنت اشیا و ... بهره گرفته می‌شود. مدیریت بخش‌های مالی و منابع انسانی در صنایعی مانند معدنی، فلزی، نفت، گاز و انرژی تا بهبود نگهداری تجهیزات و مدیریت ناوگان حمل‌ونقل و مصرف انرژی و تأمین امنیت و HSE آنها در نتیجه یکپارچه‌شدن زیرساخت‌هایشان می‌تواند بکلی متحول شود و بگونه چشمگیری بهبود یابد.

در همین زمینه مجتبی ابدالی، مدیر ارشد پروژه‌های یکپارچه‌‌‌سازی زیرساخت‌های صنعتی فناپ زیرساخت، با بیان این مطلب به تشریح برخی از چالش‌های صنعت پرداخت و گفت: بعنوان نمونه در حوزه صنایع معدنی که در زمره صنایع مادر در دنیا بشمار می‌آیند در هریک از فرایندهای استخراج و فرآوری، چالش‌های مختلفی چون ایمنی، محیط‌زیست، مصرف انرژی، استفاده از ماشین‌آلات، ردیابی محصول و ... وجود دارد.

 

این مدیر فعال در زیست‌بوم دانش‌بنیان یادآور شد: افزون بر اینها، یک حلقه اتصال از معدن به کارخانه و از آنجا به بازار هم وجود دارد که سیستم حمل و نقل است و در آنجا نیز چالش‌هایی چون مدیریت ناوگان و انتقال محصول مطرح است.

ابدالی با بیان اینکه برای هریک از این چرخه‌ها، یکسری محصولات و ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات بکار گرفته می‌شود، در این زمینه به ذکر مثال‌هایی پرداخت و گفت: مثلا در زمینه ایمنی، آشکارسازهایی وجود دارد که با پایش متغیرهای متعدد محیطی مانند انتشار گازهای خطرناک، تحرکات مشکوک در محیط یا طیف‌های خاص نور و ... با استفاده از هوش مصنوعی نسبت به صدور هشدارهای لازم پیش از وقوع حادثه اقدام می‌کنند. در بخش امنیت فیزیکی ابزارهایی مثل دوربین‌های نظارت تصویری صنعتی با پایش مستمر محیط، ورود و خروج افراد را کنترل می‌کنند.

وی ادامه داد: در زمینه حمل‌ونقل نیز سیستم‌هایی چون کنترل موقعیت خودرو از راه دور (AVL) ، همچنین کنترل تردد و مدیریت ناوگان می‌توانند نقش بسزایی در ایمنی، مدیریت منابع، محیط زیست و کنترل شرایط جابجایی محصول داشته باشند.

ابدالی با بیان اینکه تمام این راهکارها برپایه فناوری اطلاعات عمل می‌کنند، تصریح کرد: همه اینها برای عملکرد مطلوب نیازمند بستر مناسب برای انتقال، جمع‌آوری داده و پردازش هستند.

بهینه‌سازی مصرف انرژی با یکپارچه‌سازی زیرساخت‌ها

مدیر ارشد پروژه‌های یکپارچگی زیرساخت صنعتی فناپ زیرساخت تبیین کرد: در بهینه‌سازی مصرف انرژی هم راهکارهای اینترنت اشیا صنعتی یا استفاده از راهکار جامع سازمانی (ERP) با هدف مدیریت هماهنگ و جامع تمام بخش‌های سازمان، مستلزم ایجاد زیرساخت یکپارچه برای انتقال، پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات است.

ابدالی تاکید کرد: یکپارچه­سازی زیرساخت، تجمیع و پردازش داده‌های سراسر سازمان است، و پیش‌نیاز بهره‌گیری از فناوری‌های نوپدید مثل اینترنت اشیا و هوش‌مصنوعی بشمار می‌آید، فناوری‌هایی که امکان تصمیم­گیری بهینه درلحظه را به صاحبان صنایع می‌دهند و باعث افزایش بهره­وری، کاهش هزینه­ها، افزایش ایمنی و سودآوری بیشتر می‌شوند.

یکپارچه‌سازی برای هماهنگی بهتر نیروی انسانی و ماشین‌ها

این مدیر حوزه فناوری‌های نوپدید صنعتی تصریح کرد: به بیان دقیق‌تر یکپارچه‌سازی زیرساخت‌های ارتباطی در مجتمع‌های صنعتی، برای برقراری ارتباط میان نیروهای انسانی و دستگاه‌ها بکار می‌آید و امکان پایش و نظارت بر عملکرد تجهیزات و سیستم‌ها را در صنایع مختلف از جمله صنایع معدنی و فلزی، صنعت نفت‌، گاز و انرژی، صنعت خودروسازی و... فراهم می‌کند.

یکپارچه‌سازی زیرساخت وابسته به تغییر نگاه مدیران صنعتی

ابدالی در پایان تاکید کرد: یکپارچه‌سازی زیرساخت در محیط‌های صنعتی مختلف با توجه به موقعیت‌های جغرافیایی و زمینه‌های فعالیت و مقیاس‌های متفاوت با پیچیدگی‌هایی همراه است که جدای از دانش تخصصی نیازمند تجربه حرفه‌ای است،

وی افزود: تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد، پیاده‌سازی این زیرساخت‌های فناورانه به تنهایی از عهده صنایعی که بطور تخصصی به طراحی و تولید محصولات صنعتی مشغول هستند، ساخته نیست، بدان معنا که مثلا یک واحدی تاسیس کنند که این کار را انجام بدهد یا اگر برون سپاری می‌کنند کار را در حد یک پروژه ساده تعریف کنند، واقعیت این است که تحول دیجیتال ظرایفی دارد که در دنیای امروز، عبور از چالش‌های آن جز با همراهی یک مجموعه فناور در قامت یک شریک راهبردی ممکن نیست، بنابراین پیش از هرچیز لازم است نگاه و رویکرد به این موضوع در مدیریت صنایع تغییر کند و کار را در حد واگذاری به پیمانکار تعریف نکنند بلکه یک مسیر ببینند که قرار است با همراهی یک اکوسیستم نوآوری در صنعت با هدایت یک اپراتور صنعت هوشمند انجام بشود.