تورهای خارجی به ۵ درصدی ها رسید / ورود گردشگران به کشور نزدیک به صفر است

تیترکوتاه – نسیم شیرازی: «مهسا مطهر» یکی از کارشناسان به نام گردشگری ایران که همین مدتی پیش هم به عنوان مدرس گردشگری به آلماتی دعوت شده بود و کلاس های گروهی مختلفی را برای اقشار مختلف برگزار کرده بود، معتقد است «صنعت گردشگری» در ایران عبارتی است که دیگر وجود ندارد. همین چند روز پیش بود که جشن مهرگان به عنوان بیست و پنجمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران که از سوی ایران و تاجیکستان ارایه شده بود، در کمیته بین المللی میراث فرهنگی یونسکو در پاراگوئه به ثبت جهانی رسید، البته در همین مراسم مسئول مربوطه دیر به جلسه رسید که صحبت درباره آن هم در این مجال نیست. گفت و گوی تیترکوتاه با کارشناس و مدرس حوزه گردشگری داخلی و خارجی را در ادامه خواهید خواند، این گفت و گو دنیایی از درد و حرف دارد.

عبارت «گردشگری در ایران» داغ کارشناسان و اهالی این بخش را تازه می کند، نگاه شما به این عبارت چیست؟

این عبارت؟ واقعیت این است که این صنعت دیگر در کشور وجود ندارد.

اصلا در ایران نقطه اوجی در گردشگری به خصوص در صنعت گردشگری داشتیم؟

بله از نگاه آمار سه بار این نقطه اوج اتفاق افتاده است و در سال ۵۶ هم جزو سه کشور اول در رشد گردشگری بودیم. بعدی در اواخر دولت آقای خاتمی و مطرح شدن گفتگوی تمدن‌ها و مورد سوم بعد از برجام بود که نقطه اشتراک هر سه مورد گفتگو با جهان و مطرح کردن ایران به عنوان کشوری دوست و تمایل به تعامل مثبت با دولت‌های جهان بوده است.

اگر بخواهید چند عامل را برای جان نگرفتن این صنعت و اقتصاد در ایران بیان کنید به چه مواردی اشاره می کنید و این حوزه به چه چیزهایی نیاز دارد تا بتوان از اقتصاد حاصل از آن بهره برد و به معرفی بیشتر و جامع تر فرهنگ و تمدن هم کمک کرد؟

دیپلماسی خارجی، بسته بودن فضای کشور، نبودن اولویت درباره تعامل مثبت با دنیا و سیاست‌های کلان.

یک سری کشورها آیین و رسوم و حتی بزرگان ایرانی را به نام خودشان مصادره می کنند، چه راهکاری برای این که نام ایران از این میان در دنیا پاک نشود پیشنهاد می کنید، البته این اواخر اتفاق های خوبی در این باره افتاد.

ما با چیزی به نام میراث ناملموس طرف هستیم، میراث ناملموس متعلق به یک مرز خاص نیست و اصلا مهم نیست کدام کشور آن را ثبت می کند، مهم این است که کدام کشور می تواند از آن پول در آورد! مانعی نیست که ماهم آن آدم مشهور و پدیده را ثبت کنیم و حتی می توان هم‌افزایی ایجاد کرد، مثلا اگر جایی نان لواش، تار، نوروز را ثبت می کند ما می گوییم که با این درصد از دنیا مشترکات داریم. دردهای ما چیز دیگری است و این موضوع نه تنها درد نیست بلکه موقعیت است که چند تا از کشورها بتوانند با همدیگر یک میراث ناملموس را ثبت کنند.

در حال حاضر بیشترین توریست ها به ایران از کدام کشورها هستند؟

اطلاعی ندارم، قبلا می گفتیم چینی ها و روس ها می آیند ولی الان آن ها هم دیده نمی شوند، به عنوان دفاتر خدمات مسافرتی کار ورود تور انجام می دادیم که تقریبا ورود تورمان به صفر رسیده است. یک مقداری چینی ها و روس ها بودند که آن ها هم در انحصار نانوشته بعضی از مجموعه ها بودند که همین الان با راهنماهای چینی و روسی هم صحبت می کنم آن ها هم کسی را سراغ ندارند که بیایند و تعدادشان خیلی کم شده است. این آمار را وزارت خانه باید بگوید که البته بعد باید دید آمار واقعی چقدر است!

چقدر از جهانگردان و گردشگران ایرانی توانستند با این وضعیت اقتصادی باز هم به کشورهای دیگر بروند؟

تورهای خروجی هم خیلی افت کرده است چراکه هزینه ها بسیار بالا رفته و دیگر از دسترس قشر متوسط خارج شده و به قشر ۵ درصدی و شاید ۷ درصدی کشور رسیده است.

دیپلماسی خارجی کشور باید درست شود، صلح باشد و با کشورهای دیگر دنیا جنگ و یا تهدید جنگ نباشد، با ایران هراسی مبارزه کنند و تازه آن موقع باید برگردیم به نقطه صفر و بعد ببینیم چه می شود که بعد بخواهیم برایش بازاریابی اقتصادی انجام دهیم

 

چقدر ایران و متخصصان و کارشناسان می توانند آورده اقتصادی از گردشگری داشته باشند و چطور این امکان می تواند مهیا شود؟

دیپلماسی خارجی کشور باید درست شود، صلح باشد و با کشورهای دیگر دنیا جنگ و یا تهدید جنگ نباشد، با ایران هراسی مبارزه کنند و تازه آن موقع باید برگردیم به نقطه صفر و بعد ببینیم چه می شود که بعد بخواهیم برایش بازاریابی اقتصادی انجام دهیم.

در حال حاضر بیشتر صحبت از گردشگران سلامت و زیارت در ایران می شود، در این باره توضیح می دهید؟

گردشگر هرچه باشد اسم و هدف آن مهم نیست، مهم این است که برای کشور گردش اقتصادی ایجاد کند، ولی بحث این است که گردشگران سلامت ما هم الان آنقدر فعال نیست چون بسیاری از بیمارستان ها در کشورهای منطقه توسط ارگان های مختلف و یا بخش خصوصی زده شده که دیگر دکترها به خدمت آن ها می روند و این گونه نیست که مسافر واقعا وارد شود و این نکته ی بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود!

لغو پروازها و یا هواپیمایی هایی که به تحریم ها اضافه شده بودند ضربه های بیشتر بر پیکر کم رمق گردشگری کشورمان محسوب می شود؟

یکی از عناصری که توسعه گردشگری یک کشور را نشان می دهد دسترسی پذیری فیزیکی و دیجیتال است، در مورد دیجیتال هر آنچه در موردمان هست اتفاق ها و خبرهای بد است و دسترسی فیزیکی مان خوب بود که برای آن هم دیگر تضمینی نیست، فرض کنید که یک جزیره دور افتاده در اقیانوس آرام هستیم که کسی هم آن را کشف نکرده است، تنها راه رفتن به آنجا هم شنا کردن است؛ حالا فکر کنید که اصلا می شود در مورد گردشگری صحبت کرد؟ باور کنید نمی شود. الان ایران دچار چنین اتفاقی از لحاظ دسترس پذیری شده است. البته تحریم ها در نهایت به نفع اعلان های بزرگ آسیایی مانند عربستان، امارات، قطری، ترکیش است و دسترس پذیری ما را سخت و قیمت ما را به عنوان یک مقصد بالا می برد و همینطور به عنوان یک مبدا امکان فرستادن گردشگر کم می شود.

در استان های کشور به جز چند شهر معروف هیچ وقت حتی وقتی مشکلات به این میزان نبود گویا نتوانستند با ایجاد جاذبه، معرفی و تبلیغ یک روز گردشگر حتی داخلی را در شهر خود نگه دارند.

نگاه ما همیشه به گردشگری نگاه عرضه است، که آن ها چرا نیامدند جاذبه معرفی کنند، بحث این است که باید ببینیم مذاق گردشگری که در داخل فلات ایران است چه هست و که متناسب با آن سفر می کند، مثلا به دلیل تفاوت اقلیمی دوست دارد به شمال یا جنوب برود. اتفاقا در این چند ساله خیلی توسعه گردشگری در شهرهای مختلف انجام شده است، به خصوص بومگردی ها و این موارد به نظرم کافی است و بیشتر از این حتی ممکن است آسیب زا هم باشد. ولی ما نمی توانیم به آدمی که در یک منطقه کویری زندگی می کند بگوییم که به کویر بغل دستی برو. او طبیعتا به جایی خواهد رفت که تفاوت اقلیمی وجود داشته باشد. آن آدمی که در دل جنگل یا کوهستان است به جایی می رود که تفاوت اقلیمی وجود دارد و ما نمی توانیم بگوییم چرا آنجا می روی. جریانات داخلی گردشگری ما یک چیز و جریان گردشگری ورودی مان چیز دیگری است، نمی توانیم فرمایشی بخش خصوصی و شهرها را زیر سوال ببریم که بگوییم چرا مردم سلیقه سفرشان عوض نمی شود‌. سلیقه سفر مردم این است، همانطور که در سفر خارجی شان هم ممکن است یک سری فعالیت های خاص مدنظرشان باشد. بحث توسعه گردشگری، توسعه گردشگری ورودی است و در این بحث هم که دیگر تعطیل هستیم، تبلیغات نداریم و حذف شدیم. امسال هم در دبلیو تی ام که یکی از مهم ترین نمایشگاه های بین المللی گردشکری است که جریانات گردشگری را رقم می زند و دیگر رویدادها شرکت نکردیم و حضور نداشتیم. الان دو سال مداوم است که در مهم ترین نمایشگاه گردشگری جهان به عنوان یک کشور حاضر نمی شویم. دسترس پذیری مان کم شده و حالا کسی هم بیاید و در گردشگری بخواهد سرمایه گذاری کند، مگر دیوانه است؟ پولش را از سر راه آورده ؟ می رود در یک چیز دیگر سرمایه گذاری می کند. ما بیشتر از این که از سمت عرضه غش کنیم و بگوییم چرا عرضه درست نمی شود باید تقاضا را درست کنیم، بحث این است که گردشگری با بیشتر شدن تقاضا توسعه پیدا می کند نه با توسعه عرضه!